Αθήνα 28.6.2010, 16:42

Με την έκδοση ψηφισμάτων, ολοκληρώθηκε η Σύνοδος των Πρυτάνεων και Προέδρων Διοικουσών Επιτροπών των Ελληνικών Πανεπιστημίων που διοργάνωσε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και πραγματοποιήθηκε στο Λιτόχωρο Πιερίας στις 25 και 26 Ιουνίου 2010, παρουσία της υπουργού Παιδείας Άννας Διαμαντοπούλου.

Η Σύνοδος πραγματοποιήθηκε σε μία ιδιαίτερη συγκυρία καθώς, με τις πρόσφατες Πρυτανικές Εκλογές του Μαΐου, αλλάζουν οι διοικήσεις των περισσότερων Πανεπιστημίων της χώρας, και επομένως η Σύνοδος με την παρούσα κατά το μείζον σύνθεσή της ολοκλήρωσε τον τετραετή κύκλο των δραστηριοτήτων της. Για πρώτη φορά, ύστερα από πρόσκληση του Προεδρείου της Συνόδου, τις εργασίες της Συνόδου παρακολούθησαν, ως παρατηρητές, οι νεοεκλεγέντες Πρυτάνεις των ελληνικών ΑΕΙ.

Τα ψηφίσματα αφορούν το ηλεκτρονικό βιβλίο, το πιστοποιητικού παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας, την ερευνητική δραστηριότητα, την αυτοδυναμία και λογοδοσία και την χωροταξία των ΑΕΙ. Ένα επιπλέον ψήφισμα καταδικάζει τα πρόσφατα γεγονότα στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

* Ακολουθούν τα ψηφίσματα.

Περί ηλεκτρονικού βιβλίου (e-book)
Η Σύνοδος διαπιστώνει ότι ο ρόλος του ηλεκτρονικού βιβλίου στον σύγχρονο χώρο της εκπαίδευσης και της έρευνας, ιδιαίτερα στο σημερινό φοιτητή, διαφαίνεται εξαιρετικά σημαντικός, διευκολύνοντας και διευρύνοντας το πλαίσιο, τόσο των εκπαιδευτικών, όσο και των ερευνητικών του δραστηριοτήτων.
Τα οφέλη της χρήσης του είναι προφανή, όπως η οικολογική διάσταση, η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης στο κείμενο όποτε απαιτείται, η χρήση τρισδιάστατων εικόνων και κινηματογραφικών επιδείξεων, η διάδραση με το χρήστη, το πολύ μικρότερο κόστος των συγγραμμάτων, και πολλά άλλα.
Κατόπιν αυτών η Σύνοδος θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξει μια άμεση και αποτελεσματική μελέτη όλων των παραμέτρων του ζητήματος (εκπαιδευτικών, λειτουργικών, οικονομικών, κοινωνιολογικών κλπ), από την πλευρά της Πολιτείας και των ΑΕΙ, με σκοπό την όσο το δυνατόν ταχύτερη εισαγωγή του ηλεκτρονικού βιβλίου στο χώρο της Εκπαίδευσης.  

Περί του Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας
Η Σύνοδος θεωρεί ότι  η πιστοποίηση της παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας των εκπαιδευτικών, όπως αυτή ορίζεται στο σχετικό νόμο, θα συμβάλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας.
Προτείνει την ίδρυση Κέντρων Πιστοποίησης Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας (ΚΠΔΕ) σε όσα Πανεπιστήμια επιθυμούν και δύνανται να οργανώσουν σχετικά προγράμματα. Το ΚΠΔΕ συγκροτείται με απόφαση της Συγκλήτου, προκειμένου να οργανώνει, συντονίζει και επιβλέπει την Πιστοποίηση της παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας των φοιτητών/τριών μέσω της παρακολούθησης και ολοκλήρωσης προγράμματος που θα εμπεριέχει, κατ’ ελάχιστον, τις παρακάτω αναγραφόμενες θεματικές ενότητες. Τα μαθήματα του Προγράμματος αυτού προσφέρονται είτε από τα τμήματα –μερικώς ή εξ ολοκλήρου--  είτε με μέριμνα του Κέντρου.
Το εν λόγω πιστοποιητικό δεν ταυτίζεται με το πτυχίο, παρέχεται μόνο από τα Πανεπιστήμια, και φέρει το φόρτο τουλάχιστον 30 μονάδων ECTS (ενός εξαμήνου), οι οποίες μπορούν να κατανεμηθούν στο πρόγραμμα σπουδών όπως το κάθε Ίδρυμα κρίνει για κάθε ειδίκευση.
Για την οργάνωση και λειτουργία του ΚΠΔΕ θεωρείται αναγκαία η οικονομική ενίσχυση των Πανεπιστημίων και η ενίσχυσή τους με νέες θέσεις μελών ΔΕΠ, ΕΕΔΙΠ ή 407 ή με υπερωριακή απασχόληση του υπάρχοντος προσωπικού. Επίσης προτείνεται η οργάνωση μικτών προγραμμάτων εξ  αποστάσεως και δια ζώσης μάθησης.
Οι ευρύτερες θεματικές ενότητες που καλύπτουν τα κριτήρια της επάρκειας έχουν ως ακολούθως:
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ - ΜΟNΑΔΕΣ ECTS (30)
ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ 10
Ενδεικτικά:
• Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη
• Παιδαγωγική Ψυχολογία
• Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης
• Αρχές Διοίκησης Εκπαιδευτικών Μονάδων
• Παιδαγωγικές Προσεγγίσεις της Ετερότητας (διαπολιτισμικότητα, φύλο, θρησκεία, κ.ά.) 
(ενδεικτικά 5 Χ 2)
ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ 6
Ενδεικτικά:
• Μάθηση και Διδασκαλία
• Παρατήρηση και αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου
• Χρήση Νέων Τεχνολογιών στη Διδασκαλία
• Εκπαιδευτικά προγράμματα και εκπαιδευτικό υλικό 
(ενδεικτικά 3 Χ 2)
ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 14
• Διδακτική του Γνωστικού Αντικειμένου
• Διαχείριση σχολικής τάξης
• Πρακτική Άσκηση - Ασκήσεις Προσωπικής Ανάπτυξης 

Η εγχώρια ερευνητική δραστηριότητα
Παρότι με το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο έχει σταλεί ισχυρό μήνυμα προς τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού δαπάνης για την έρευνα, και παρά το γεγονός ότι η εξέλιξη των προϋπολογισμών του Προγράμματος Πλαισίου της έρευνας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) ακολουθεί αύξουσα πορεία, το μέσο εκατοστιαίο ποσοστό επί του εγχωρίου ΑΕΠ παραμένει την τελευταία πενταετία στο 1,85% περίπου.
Τούτο οφείλεται κυρίως  στο μικρό εκατοστιαίο ποσοστό επί του ΑΕΠ που διατίθεται για την έρευνα και την ανάπτυξη ορισμένων κρατών-μελών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η οποία περιλαμβάνεται στις τέσσερις τελευταίες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ελαφρώς χαμηλότερα της γείτονος Τουρκίας. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στην  Ελλάδα παρατηρείται μείωση της χρηματοδότησης της έρευνας από το 1999 έως το 2006, με ακόμη περαιτέρω φθίνουσα πορεία για την περίοδο 2007-2010, παρότι ο συνολικός προϋπολογισμός έρευνας και καινοτομίας στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-13, των επιχειρησιακών προγραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας (ΥΠΔΒΜΘ) και του Υπουργείου Ανάπτυξης είναι 1.165 Μ ευρώ (ανά έτος 1.165/7=116 Μ ευρώ). Τούτο οφείλεται και στο ότι δεν έχει επιτευχθεί ακόμη η ολοκλήρωση της αξιολόγησης, όπως για παράδειγμα του προγράμματος Ηράκλειτος, και ως εκ τούτου η έναρξη των χρηματοδοτήσεων.
Όμως, παρά την επί δεκαετίες απουσία στρατηγικής ανάπτυξης της έρευνας σε εθνικό επίπεδο, τη διαρκώς φθίνουσα πορεία χρηματοδότησης τη δεκαετία 2000-2010, τη σποραδική και ασυνεχή χρηματοδότηση τόσο από εθνικούς πόρους (π.χ. ΠΕΝΕΔ), όσο και από πόρους της Ε.Ε. (π.χ. Ηράκλειτος, Πυθαγόρας κλπ), οι επιδόσεις του αριθμού των δημοσιεύσεων των Ελληνικών Πανεπιστημίων ανά 1000 κατοίκους είναι υψηλές (ενδέκατη θέση στην Ε.Ε. και ελαφρώς υψηλότερη των ΗΠΑ).
Επιπλέον, ο δείκτης απήχησης (ISI citation index) των Ελληνικών Πανεπιστημίων παρουσιάζει διαρκή αύξηση την περίοδο 1998-2005, καθιστώντας τα ανταγωνιστικά των υψηλού επιπέδου Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων, και σε σαφώς υψηλότερο επίπεδο των Βαλκανικών Πανεπιστημίων.
Κατόπιν αυτών, υπάρχει η ανάγκη να ληφθεί μέριμνα από την Πολιτεία για τα παρακάτω:
1. Άμεση ολοκλήρωση των αξιολογήσεων, των χρηματοδοτήσεων και των δράσεων που γίνονται με πόρους της Ε.Ε., όπως του Ηράκλειτου και του Θαλή.
2. Άμεση προκήρυξη των προγραμμάτων Πυθαγόρας, Δημοσθένης κ.λπ.
3. Καθορισμός σαφούς εθνικής πολιτικής για την έρευνα, με επαρκή σχετική χρηματοδότηση.

Περί Αυτοδυναμίας και Λογοδοσίας
Η ενισχυμένη έως και πλήρης αυτοδυναμία λειτουργίας των ΑΕΙ είναι αιτούμενο νέας δομής τους, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στον αναδυόμενο καινούργιο ρόλο τους, στις υπό εξέλιξη ήδη κοινωνίες της γνώσης και της καινοτομίας. Έτσι, θα μπορέσουν να ανταποκριθούν με λυσιτέλεια στην ανάγκη για δράσεις, που έχουν στόχο την πλήρη ώσμωσή τους με την κοινωνία και τη συμβολή τους στην ανάπτυξη, στην ενίσχυση των θέσεων εργασίας, και στην προσπάθεια για μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη κοινωνική συνεκτικότητα.
Δεν μπορεί να νοηθεί αυτοδύναμη λειτουργία των ΑΕΙ, σε όλο το εύρος της δράσης τους, χωρίς πλήρη και απόλυτη λογοδοσία περί των πραττομένων, του τρόπου αξιοποίησης της χρηματοδότησης και των υποδομών τους, καθώς και της πλήρους εκμετάλλευσης του χρόνου λειτουργίας τους, που αποτελούν αυτονόητες κοινωνικές εντολές.
Επειδή η αυτοδυναμία απαιτεί μεγάλο όγκο νομοθετικών ρυθμίσεων, για τις οποίες θα χρειασθεί εκτεταμένη συζήτηση, ενώ η λογοδοσία μπορεί να ενισχυθεί με διαδικασίες που θα εφαρμόσουν με κοινή συναίνεση τα Πανεπιστήμια, χωρίς την απαίτηση άμεσης νομοθετικής δράσης, η Σύνοδος προχωρά στην υιοθέτηση μέτρων που θα ενισχύουν διαρκώς τη λογοδοσία, ώστε αυτά να είναι έτοιμα για τις συζητήσεις και τις αποφάσεις περί την νομοθεσία ενίσχυσης της αυτοδυναμίας τους, όταν αυτή δρομολογηθεί από την Πολιτεία.
Τα μέτρα για τη λογοδοσία μπορούν να ληφθούν, χωρίς ιδιαίτερη πρόβλεψη της νομοθεσίας, αφού η δημοσιοποίηση στοιχείων που αφορούν τη λειτουργία τους, δεν προσκρούει σε κάποια γενική ή ειδική διάταξη νόμου.
Τα ΑΕΙ θα πρέπει να θεσπίσουν εσωτερικούς μηχανισμούς καταγραφής, αποτίμησης και αξιολόγησης των ολοκληρωμένων δράσεών τους, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους αυτό το συνολικό έργο μπορεί να καταγράφεται με έγκυρο και αξιόπιστο τρόπο, και στη συνέχεια να παρουσιάζεται με σαφήνεια και αντικειμενικότητα.
Παράλληλα ζητά από την Πολιτεία να ξεκινήσει άμεσα τις διαδικασίες μελέτης και καταγραφής όλων των παραμέτρων αυτοδυναμοποίησης της λειτουργίας των ΑΕΙ, με τη συμβολή επιτροπής της Συνόδου των Πρυτάνεων, ώστε να προχωρήσουν οι διαδικασίες με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, παράλληλα με τη νομοθετική πρόβλεψη των σε εξέλιξη εφαρμοζόμενων πρακτικών της λογοδοσίας και της σ’ αυτήν εμπεριεχόμενης διαφάνειας.

Χωροταξία Πανεπιστημίων
Η χωροταξία των Πανεπιστημίων είναι μία πολύ σοβαρή παράμετρος που επηρεάζει τη συνολική αποτελεσματικότητα της ανωτάτης εκπαίδευσης, και θα πρέπει, αφού καταγραφεί από τα ΑΕΙ με πληρότητα η υφισταμένη κατάσταση, να γίνει σχεδιασμός και βελτιωτικές παρεμβάσεις, για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας και της αποδοτικότητας των ακαδημαϊκών μονάδων, ώστε να ανταποκρίνονται στο σύγχρονο αίτημα για διεπιστημονικότητα και προσαρμοστικότητα  των προγραμμάτων σπουδών. Οι αναγκαίες παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν με πρωτοβουλία των ίδιων των Ιδρυμάτων, και να είναι προς την κατεύθυνση της διοικητικής συνεργασίας, της συγχώνευσης εκπαιδευτικών μονάδων, της ένταξης των Τμημάτων σε Σχολές, για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας και της αποδοτικότητας των ακαδημαϊκών μονάδων, αλλά και αντιμετώπισης φαινομένων γιγαντισμού με τις επακόλουθες επιπτώσεις.
Είναι επίσης  αναγκαίο να θεσπισθεί η υποχρεωτική δημιουργία ενιαίου πλαισίου γνωστικών αντικειμένων ή Σχολών. Έχει αποδειχθεί στην πράξη δυσλειτουργικό, με δεδομένη την απουσία επαρκούς μηχανισμού επαγγελματικού προσανατολισμού, να τίθενται στους αποφοίτους Λυκείου, υποψήφιους εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση, μείζονα διλήμματα επιλογής ακαδημαϊκής ή επαγγελματικής εξειδίκευσης, σε τόσο πρώιμο στάδιο. 
Το ισχύον καθεστώς προστασίας του πανεπιστημιακού ασύλου έχει αντιμετωπισθεί από πρόσφατη ανακοίνωση της Συνόδου, στην οποία εμμένει.
Την τελευταία δεκαετία η συμμετοχή των φοιτητών σε όλα τα όργανα διοίκησης έχει ατονήσει ποιοτικά και ποσοτικά, με σημαντικές επιπτώσεις στην ικανότητα των Ιδρυμάτων να επιτελέσουν το έργο τους. Αυτή η πραγματικότητα δεν έχει αναγνωρισθεί πλήρως από τους έχοντες την πολιτική ευθύνη για την ανώτατη εκπαίδευση, ώστε να προβούν στις απαιτούμενες θεσμικές αλλαγές.
Επιβάλλονται ριζικές αλλαγές στο σύστημα φοιτητικής μέριμνας με γνώμονα την ενίσχυση των κοινωνικών κριτηρίων.
Θα πρέπει να ορισθεί ο χρόνος της μέγιστης διάρκειας της φοίτησης, κατά τα διεθνή πρότυπα. 
Λειτουργικοί λόγοι, αλλά και λόγοι εφαρμογής της συνταγματικής επιταγής περί της αυτοτέλειας και του αυτοδιοίκητου των Πανεπιστημίων. επιβάλλουν την πλήρη ανάληψη ευθύνης για τη βέλτιστη και αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων εκ μέρους των πανεπιστημίων, με  δημόσια λογοδοσία και διαφάνεια. 
Η Σύνοδος θεωρεί, ότι η επένδυση στην Παιδεία αποτελεί τη λειτουργικότερη επιλογή, δια της οποίας μπορούν να αντιμετωπισθούν με τον καλλίτερο δυνατό τρόπο τα υφιστάμενα ειδικά και γενικότερα προβλήματα της χώρας, μεσοπρόθεσμα, αλλά κυρίως μακροπρόθεσμα. Η επένδυση αυτή είναι αναγκαίο να αποσυνδεθεί από τη γενικότερη δημοσιονομική πολιτική, δεν συνεπάγεται όμως την άνευ όρων χρηματοδότηση, αλλά τη βέλτιστη δυνατή για τις υπάρχουσες συνθήκες, και την ορθολογικότερη κατανομή των πόρων σε σχέση με τις ανάγκες.

Καταδίκη των γεγονότων βίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η Σύνοδος καταδικάζει ομόφωνα τις πρόσφατες απαράδεκτες και αντιδημοκρατικές ενέργειες ορισμένων φοιτητών, οι οποίοι είναι μέλη μεγάλης φοιτητικής παράταξης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με παράδοση στους δημοκρατικούς αγώνες για ελευθερία, ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη στη χώρα μας.
Ενέργειες, όπως η διάλυση Γενικών Συνελεύσεων ή άλλων θεσμικών οργάνων, η αρπαγή καλπών και η διάλυση εκλογικών τμημάτων, η διακοπή της διαδικασίας εξωτερικής αξιολόγησης, οι εκφοβισμοί των εξωτερικών αξιολογητών και άλλες απαράδεκτες ενέργειες βίας, όλες από τις οποίες  συνέβησαν τις τελευταίες 15 ημέρες στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από τους φοιτητές της εν λόγω παράταξης, συνιστούν κατάφορη παραβίαση του ασύλου και των δημοκρατικών θεσμών.