Αθήνα 28.12.2010, 16:45

Θέματα αρμοδιότητας υπουργείου Παιδείας θα συζητηθούν -μεταξύ άλλων- στην αυριανή συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου, οι προτεινόμενες αλλαγές υπογραμμίζουν την ανάγκη του υπουργείου να έχει στη διάθεση του ικανοποιητικά εργαλεία για την υποστήριξη της πολιτικής του, όπως γίνεται σε όλες τις χώρες του εξωτερικού.

Οι αλλαγές αφορούν τα εξής:

1. Αναδιάρθρωση δομών υποστήριξης τους Παιδαγωγικού, Εκπαιδευτικού και Ψηφιακού σχεδιασμού του Υπουργείου Παιδείας

Α) Παιδαγωγικό και Εκπαιδευτικό Έργο

Σκοπός
Δεν είναι μια επιταγή αλλά μία ανάγκη και επιλογή. Είναι μία σύγχρονη και επί της ουσίας σύνθεση του έργου συναφών φορέων που εξυπηρετούσαν τους 4 άξονες της εκπαίδευσης: α) πρόγραμμα σπουδών, β) αξιολόγηση, γ) επιμόρφωση, δ) έρευνα.

Με το νομοσχέδιο αυτό τίθενται τα θεμέλια για τον ορθολογικό εκσυγχρονισμό των επιστημονικών οργάνων που υποστηρίζουν το Υπουργείο Παιδείας στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής. Ο στόχος επιδιώκεται να επιτευχθεί με την ίδρυση ενός νέου φορέα στον οποίο μεταβιβάζονται οι κύριες αρμοδιότητες τεσσάρων φορέων που λειτουργούσαν ως τώρα  με αλληλεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες και οι οποίοι καταργούνται: το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, το Ινστιτούτο Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης και ο Οργανισμός Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών.

Οι σημερινές συνθήκες
Όλες οι εκφάνσεις του εκπαιδευτικού συστήματος, έχουν πλήρως ανατραπεί στον σχεδόν μισό αιώνα που έχει μεσολαβήσει, οι βασικές δομές και οι όροι λειτουργίας του 1964 εξακολουθούν , όμως, να διέπουν και σήμερα το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Ακόμη και οι θετικές παρεμβάσεις που κατά καιρούς έγιναν, όπως η υποχρέωση «όλες οι ειδικότητες του γνωστικού αντικειμένου της εκπαίδευσης [να] εκπροσωπούνται στο Π.Ι., ώστε να είναι δυνατή η άνετη αντιμετώπιση των συναφών θεμάτων» εξακολουθεί να ισχύει αν και έχει καταστεί ανέφικτη από το εύρος των διδακτικών αντικειμένων (υποχρεωτικών και επιλογής) που έχουν έκτοτε εισαχθεί στα προγράμματα της γενικής και της τεχνικο-επαγγελματικής εκπαίδευσης. Άλλωστε η στενή εξειδίκευση προς την οποία οδηγούνται ολοένα και περισσότερο οι επιστημονικοί κλάδοι επιβάλλει στο επίπεδο του σχεδιασμού των εκπαιδευτικών δομών και λειτουργιών διεπιστημονικές, πρισματικές προσεγγίσεις.
Στην εποχή μας, η εκπαιδευτική «μεταρρύθμιση» δεν είναι πια μια στιγμιαία απόφαση άμεσα εκτελεστή, αλλά μια μακρά συνεχής διαδικασία που στηρίζεται σε έρευνα, σχέδιο, προετοιμασία και επαγγελματισμό.    
Τη σύγχρονη εποχή, λοιπόν, απαιτείται όχι ένας θεωρητικά αυτάρκης οργανισμός για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής, αλλά ένα επιτελικό όργανο με πρώτη και βασική αποστολή τη συμβολή στον διαρκή εκσυγχρονισμό και τη βέλτιστη εφαρμογή της εκπαιδευτικής διαδικασίας και πολιτικής την ευθύνη για τη διαμόρφωση της οποίας έχει η Κυβέρνηση.

Ο νέος φορέας
Αυτό είναι το σκεπτικό που οδήγησε στην αναμόρφωση και τελικά ενοποίηση των τεσσάρων φορέων που είχαν συσταθεί κάτω από διαφορετικές συνθήκες για να συμβάλλουν στη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, και στη δημιουργία ενός φορέα, που θα είναι επιτελικός και ευέλικτος για να μπορεί να ανταποκρίνεται στην ποικιλία και την πολυμορφία των σχετικών ζητημάτων.  
Το σχέδιο που υποβάλλεται προς έγκριση προέκυψε ύστερα από ποικίλες συνεργασίες και σειρά διαβουλεύσεων.
Ο νέος φορέας θα έχει υπόσταση Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου για να συνδυάζει την ασφάλεια και το κύρος του δημόσιου φορέα με την ευελιξία του ιδιωτικού και με επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο που ορίζεται από τον Υπουργό Παιδείας. Για το πρόσωπο που θα οριστεί στη θέση του προέδρου απαιτείται γνώμη/ έγκριση της αρμόδιας επιτροπής της Βουλής. Ο φορέας έχει γνωμοδοτικό χαρακτήρα και καταρτίζει το πρόγραμμα των εργασιών του προσδιορίζοντας και τις εστιάσεις του με βάση είτε ερωτήματα του Υπουργού Παιδείας, είτε αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου του.

Λειτουργικά χαρακτηριστικά
Στις αρμοδιότητες του φορέα ανήκει –χωρίς κανέναν περιορισμό– ό,τι άμεσα ή έμμεσα διαμορφώνει, τροποποιεί ή με οποιοδήποτε τρόπο επηρεάζει το χαρακτήρα, τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα των σχολείων της πρώτης και της δεύτερης βαθμίδας γενικής ή τεχνικο-επαγγελματικής.

Εκλογίκευση δαπανών
Ο νέος φορέας θα στεγάζεται σε κτήριο του Υπουργείου, αδαπάνως
Τώρα οι τέσσερις καταργούμενοι φορείς δαπανούν συνολικά περίπου 4.000.000 το χρόνο για ενοίκια.

Μεταβατική φάση
Δεν αλλάζει τίποτε στην υπηρεσιακή, μισθολογική και συνταξιοδοτική κατάσταση του προσωπικού των φορέων. Με τις μεταβατικές διατάξεις του νομοσχεδίου διασφαλίζεται η απρόσκοπτη ένταξη του υπηρετούντος και στους τέσσερεις φορείς επιστημονικού προσωπικού στον νέο φορέα και ρυθμίζονται οι όροι συνέχισης της απασχόλησης του αντίστοιχου διοικητικού προσωπικού χωρίς απώλεια των δικαιωμάτων του.

Β)  Ερευνητικό, Ψηφιακό, Εκδοτικό Έργο
Βασικός άξονας του Νέου Σχολείου είναι ο ψηφιακός. Η εισαγωγή των ΤΠΕ και η ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών εκπαιδευτικού περιεχομένου έχουν δημιουργήσει την ανάγκη μίας ενιαίας και αποδοτικής διαχείρισης τους. Το Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών (Ε.Α.Ι.Τ.Υ.) εξελίσσεται στο βασικό κόμβο συνολικών ψηφιακών εφαρμογών και μέσων στην εκπαίδευση.
Με τις διατάξεις του παρόντος σχεδίου νόμου, η αποστολή αυτή ανατίθεται σε νέο φορέα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με έδρα την Πάτρα, και αναβαθμίζεται στον κεντρικό τεχνολογικό πυλώνα υποστήριξης τόσο των υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, όσο και της εκπαίδευσης.

Ως κυριότεροι οικονομικοί πόροι του νέου φορέα προβλέπονται η επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό και τον προϋπολογισμό δημόσιων επενδύσεων του Υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδίως από πόρους του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (Ε.Σ.Π.Α.), η χρηματοδότηση για έρευνα με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που χρηματοδοτούνται τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.) και τα ερευνητικά κέντρα, τα έσοδα από την παροχή υπηρεσιών και την διάθεση προϊόντων κ.α.

Στους σκοπούς του φορέα προστίθενται επίσης  ο σχεδιασμός, η οργάνωση και ο συντονισμός της παραγωγής και διανομής των σχολικών βιβλίων, τόσο σε έντυπη όσο και σε ηλεκτρονική μορφή, καθώς και η ενιαία διαχείριση, ανάπτυξη και επιχειρησιακή εκμετάλλευση του συνόλου των κεντρικών υποδομών, των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και των ψηφιακών εφαρμογών μάθησης που έχουν αναπτυχθεί διαχρονικά, περιλαμβανομένου και του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου (Π.Σ.Δ.).

Το Π.Σ.Δ. διασφαλίζει τις τεχνικές προϋποθέσεις για τη διοχέτευση του ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού και των ψηφιακών υπηρεσιών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο είναι το μεγαλύτερο δημόσιο δίκτυο σε πλήθος χρηστών στη χώρα. Συνδέει όλα τα σχολεία και παρέχει στα μέλη του ποιοτικές ψηφιακές υπηρεσίες όπως υπηρεσία ηλεκτρονικών διευθύνσεων και λιστών, φιλοξενίας ιστοτόπων σχολείων, σύγχρονη και ασύγχρονη τηλεκπαίδευση, έλεγχο περιεχομένου κ.α. Η ένταξή του στη δομή του νέου φορέα με σαφές πλαίσιο, αρμοδιότητες, διοίκηση και οικονομικούς πόρους θα εξασφαλίσει την  περαιτέρω ανάπτυξή του, στο πλαίσιο της υλοποίησης του Νέου Σχολείου.

Τέλος, με τις διατάξεις του παρόντος σχεδίου νόμου πραγματοποιείται μία βαθιά τομή στα εκπαιδευτικά πράγματα και τίθενται οι βάσεις για τη μετάβαση στην παραγωγή του βιβλίου του μέλλοντός μας, σε έντυπη αλλά και σε ψηφιακή μορφή, με την κατάργηση του Οργανισμού Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων (Ο.Ε.Δ.Β.) και την περιέλευση των αρμοδιοτήτων του στο Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.
Με τις μεταβατικές διατάξεις του σχεδίου νόμου ρυθμίζονται τα θέματα της περιουσίας του Ο.Ε.Δ.Β. και της μεταφοράς του μόνιμου και με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου προσωπικού του σε θέσεις της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ή άλλων υπηρεσιών του και εποπτευόμενων νομικών προσώπων, ενώ διασφαλίζεται η συνέχιση της τρέχουσας παραγωγικής εκδοτικής διαδικασίας. 

2. Πειραματικά - Πρότυπα σχολεία
Η πρόταση του ΥΠΔΒΜΘ για τα Πειραματικά - Πρότυπα Σχολεία
Το μεγάλο πρόταγμα της εκπαιδευτικής μας πολιτικής σήμερα είναι η κοινωνία της γνώσης και ο μορφωμένος πολίτης του 21ου αιώνα. Η επιλογή μας αυτή, αποτελεί την πιο σημαντική επένδυση στην ανάπτυξη της χώρας και κυρίως στη νέα γενιά που καλείται να ορίσει τη ζωή της σε ένα διαρκώς μεταλλασσόμενο και απαιτητικό διεθνές, κοινωνικό και τεχνολογικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό καταθέσαμε το σχέδιο μας για το Νέο Σχολείο, το οποίο αφορά το σύνολο του περιεχομένου και της λειτουργίας του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Όπως σε όλες τις χώρες έτσι και στη χώρα μας είναι ανάγκη να υπάρχουν σύγχρονα σχολεία που να λειτουργούν ως «πιλότοι της γνώσης», ως φωτεινά παραδείγματα για όλα τα σχολεία της Δημόσιας Εκπαίδευσης.
Για το σκοπό αυτό προχωρούμε στην αναμόρφωση των Πειραματικών και Προτύπων σχολείων σε «Κυψέλες αριστείας και εφαρμογής πειραματικών εκπαιδευτικών πολιτικών»
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα χρειάζεται την αξιοκρατική πνευματική άμιλλα, την αριστεία και την καινοτομία, την ανοιχτή και ποιοτική αναβάθμιση μαθητών και εκπαιδευτικών, μεθόδων και πρακτικών.
Στο πλαίσιο των αλλαγών για την εκπαίδευση είναι ανάγκη να εξετάσουμε το ρόλο και τη λειτουργία των Πειραματικών-Πρότυπων Σχολείων, λαμβάνοντας υπόψη τον εκπαιδευτικό και κοινωνικό τους ρόλο στα σύγχρονα παιδαγωγικά, κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα.
Τα Πειραματικά - Πρότυπα  Σχολεία μπορούν να αποτελέσουν εργαστήρια ανασυγκρότησης της ελληνικής εκπαίδευσης, που έχει ξεκινήσει με την καθιέρωση του Νέου Σχολείου και των συναφών δράσεων που το συνοδεύουν. Να γίνουν σημεία αναφοράς για τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία. Να καταστούν κέντρα παραγωγής και διάχυσης καλών πρακτικών, που θα αποτελούν για τα υπόλοιπα σχολεία προτάσεις και όχι συνταγές επιτυχίας. Να γίνουν σχολεία αναφοράς ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου, με στόχο την προώθηση της αριστείας σε όλους τους τομείς και σε όλα τα σχολεία της δημόσιας εκπαίδευσης. Να λειτουργήσουν με πρωτοβουλίες, ελευθερία επιλογών και συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων στην εκπαιδευτική διαδικασία. Να αποτελέσουν τις εστίες που θα κινητοποιούν τις υπάρχουσες δυνάμεις στον εκπαιδευτικό χώρο, προσφέροντας τελικά την επαγγελματική ικανοποίηση, που τόσο πολύ έχουν στερηθεί για χρόνια οι εκπαιδευτικοί μας. Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου αυτές ακριβώς τις ανάγκες έρχεται να ικανοποιήσει.

Ιστορικό
Τα Πειραματικά Σχολεία (στα οποία εντάχθηκαν με το Ν. 1566/85 και τα ιστορικά Πρότυπα Σχολεία) έχουν μακρά ιστορία στον τόπο μας. Τα σχολεία αυτά στη διαδρομή τους παρείχαν ευκαιρίες κοινωνικής κινητικότητας με όρους αμιγώς αξιοκρατικούς, αποτέλεσαν πυρήνες παραγωγής της πνευματικής, πολιτικής και κοινωνικο-οικονομικής ηγεσίας, που είχε ανάγκη ο τόπος. Παράλληλα συνέβαλλαν επί πολλά χρόνια στην ανάπτυξη και εφαρμογή σημαντικών εκπαιδευτικών καινοτομιών και λειτούργησαν ως κέντρα πρακτικής άσκησης εκπαιδευτικών. Πολλά από τα σχολεία αυτά αποτέλεσαν εκπαιδευτικά ιδρύματα υψηλού κύρους και μεγάλης ακτινοβολίας, παρήγαγαν αξιόλογο εκπαιδευτικό έργο, αποφοίτησε πλειάδα σημαντικών προσωπικοτήτων της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας από αυτά, και προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στην ελληνική κοινωνία.
Σύνδεση Πειραματικών - Πρότυπων σχολικών μονάδων διαφορετικής βαθμίδας
Α) Υφιστάμενα Πειραματικά Σχολεία που διαθέτουν δημοτικό, γυμνάσιο, διατηρούν τη μεταξύ τους σύνδεση ώστε οι απόφοιτοι του δημοτικού  να εγγράφονται στο γυμνάσιο με βάση προϋποθέσεις, οι οποίες ορίζονται από το Επιστημονικό Εποπτικό Συμβούλιο (ΕΕΣ) κάθε σχολείου και εγκρίνονται από την ΔΕΠΠΣ (Διοικούσα Επιτροπής Πειραματικών - Προτύπων Σχολείων). Ο αριθμός των μαθητών που εισάγονται στο πειραματικό γυμνάσιο είναι δυνατόν να είναι αυξημένος κατά 50% σε σχέση με τον αριθμό των φοιτούντων στο συνδεδεμένο δημοτικό σχολείο, μετά από εισήγηση του ΕΕΣ και έγκριση της ΔΕΠΠΣ. Το αυξημένο αυτό ποσοστό μαθητών στα Πειραματικά – Πρότυπα γυμνάσια καλύπτεται από μαθητές των άλλων δημοτικών. Η εισαγωγή αυτών των μαθητών  γίνεται με τις ίδιες προϋποθέσεις. Η εισαγωγή των μαθητών στα Πειραματικά – Πρότυπα λύκεια γίνεται κατόπιν εξετάσεων και τεστ δεξιοτήτων.
Β) Η επιλογή των μαθητών γίνεται στο δημοτικό Πειραματικό – Πρότυπο Σχολείο με κλήρωση ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους. Η επιλογή των μαθητών στο γυμνάσιο  και στο λύκειο γίνεται σύμφωνα με τα οριζόμενα ανωτέρω (περίπτωση Α) ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους.
Δ) Στα Πειραματικά - Πρότυπα Σχολεία, όλων των βαθμίδων, μπορούν να εισάγονται παιδιά με υψηλές μαθησιακές δυνατότητες, χωρίς να υπονομεύεται η κοινωνικοποίησή τους, την οποία θα προκαλούσε η αποκοπή τους από την ομάδα των συνομηλίκων τους και η ένταξή τους σε ειδικά τμήματα.

Οργάνωση και διοίκηση των Πειραματικών – Πρότυπων Σχολείων
Όργανα διοίκησης των πειραματικών σχολείων αποτελούν: α) η Διοικούσα Επιτροπή Πειραματικών- Πρότυπων Σχολείων (ΔΕΠΠΣ) σε εθνικό επίπεδο, β) το Επιστημονικό Εποπτικό Συμβούλιο (ΕΕΣ) του κάθε Πειραματικού – Πρότυπου σχολείου, γ) ο Διευθυντής του Πειραματικού – Πρότυπου Σχολείου, δ) ο Υποδιευθυντής του Πειραματικού – Πρότυπου Σχολείου, και ε) ο Σύλλογος Διδασκόντων του Πειραματικού – Πρότυπου Σχολείου.