Πολλά και ισχυρά κτυπήματα έχει υποστεί η δημόσια εκπαίδευση στη χώρα μας. Η πολιτική των μνημονίων πλήττει βαριά το δημόσιο σχολείο σε όλες τις βαθμίδες. Σε αυτή την κατάσταση είναι «φυσιολογικό» να πλήττονται πρώτα και περισσότερο τα πιο «αδύνατα» τμήματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Και τέτοια είναι η Επαγγελματική Εκπαίδευση, η ειδική αγωγή, οι υποστηρικτικές εκπαιδευτικές δομές κ.λπ.

Με αρνητικό πρόσημο για την επαγγελματική εκπαίδευση ψηφίστηκε ο ν.4186/13. Η αγορά καθορίζει το περιεχόμενο σπουδών μέσω των «κοινωνικών εταίρων» του ΕΟΠΠΕΠ. Προκαλείται, μέσω και της θεσμοθέτησης της τράπεζας θεμάτων αλλά και του συνολικού περιορισμού των ειδικοτήτων που προσφέρονται σε επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η στροφή στην άτυπη κατάρτιση και τη μαθητεία. 

Υπονομεύονται τα επαγγελματικά δικαιώματα με την ένταξή τους στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Πιστωτικών Μονάδων (ECVET),  με οποίο θα μπορεί κανείς να κατοχυρώνει επαγγελματικά δικαιώματα που προκύπτουν από  πτυχία που χορηγεί το εκπαιδευτικό σύστημα ισότιμα με δικαιώματα που θα προκύπτουν από πιστοποίηση ενός συνόλου μονάδων από μαθήματα, εργασιακής εμπειρίας, μαθητείας, σπουδών σε διάφορους τομείς κατάρτισης κ.λπ.

Βεβαίως, σοβαρότατο πλήγμα για τη δημόσια ΤΕΕ αποτέλεσε η  βίαιη κατάργηση τομέων και ειδικοτήτων στα ΕΠΑΛ και στις ΕΠΑΣ, με το ν.4172, τον Ιούλιο 2013, που στο σύνολό τους κάλυπταν κατά προσέγγιση το ¼ των μαθητών και μαθητριών της ΤΕΕ. Ο στόχος ήταν να τεθούν σε διαθεσιμότητα οι 2.424  εκπαιδευτικοί των 50 ειδικοτήτων των τομέων υγείας-πρόνοιας, εφαρμοσμένων τεχνών και αισθητικής- κομμωτικής, αλλά και όλων των εργαστηριακών εκπαιδευτικών Δ.Ε., για να συμπληρωθούν οι μνημονιακοί στόχοι. Στην πραγματικότητα, μεγάλο πλήγμα δέχθηκε επίσης το μορφωτικό δικαίωμα πάνω από 20.000 μαθητών και κυρίως μαθητριών. Από την άλλη, ωφελήθηκαν σημαντικά οι ιδιοκτήτες των ιδιωτικών Ινστιτούτων και Σχολών  Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ και ΣΕΚ). Η ιδιωτικοποίηση της επαγγελματικής κατάρτισης είναι συνεχής, όχι μόνο με νομοθετικά μέτρα αλλά και μέσα από τη διάθεση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ.

Το δημόσιο Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑΛ), οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί του πλήττονται συνεχώς με στόχο να οδηγηθεί ένα μεγάλο ποσοστό μαθητών στην πρόωρη μεταγυμνασιακή κατάρτιση και τη μαθητεία. Είναι δηλωμένος ο στόχος ένα 30% των μαθητών να περάσει από αυτό το σύστημα.

Στην κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι τελευταίες αποφάσεις της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας, όπως η αύξηση του ελάχιστου απαιτούμενου αριθμού μαθητών για να υπάρξει τμήμα ειδικότητας και η σύνδεση των τμημάτων αυτών με τα τμήματα γενικής παιδείας που έχει το σχολείο. Για παράδειγμα, σε ΕΠΑΛ με τρία τμήματα γενικής παιδείας για να λειτουργήσει τμήμα ειδικότητας απαιτούνται κατά ελάχιστο 15 μαθητές. Παρατηρούμε το τελευταίο διάστημα την προσπάθεια περιφερειακών διευθυντών εκπαίδευσης να μην εγκρίνουν τη λειτουργία αρκετών τμημάτων στα ΕΠΑΛ με αποτέλεσμα την ακόμα μεγαλύτερη συρρίκνωση των σχολείων. Έτσι, μετά την οριστική κατάργηση όλων των Επαγγελματικών Σχολών (ΕΠΑΣ), σε κλείσιμο ή συγχώνευση θα οδηγηθούν και αρκετά ΕΠΑΛ της χώρας. 

Μια άλλη απόφαση του Υπουργείου υποχρεώνει όλους ανεξαίρετα τους μαθητές των ΕΠΑΛ που είναι και απόφοιτοι Λυκείου να παρακολουθήσουν ξανά όλα τα μαθήματα γενικής παιδείας που έχουν ήδη διδαχτεί, ανεξάρτητα από το αν ενδιαφέρονται να συνεχίσουν τις σπουδές τους στα ΑΤΕΙ ή απλώς ενδιαφέρονται να λάβουν πτυχίο κάποιας ειδικότητας. Η απόφαση αυτή δημιουργεί συνθήκες που δεν ευνοούν την εγγραφή αυτών των μαθητών σε ΕΠΑΛ (ιδίως στα εσπερινά) αλλά τους ωθούν στα ΙΕΚ, με τους ιδιώτες να έχουν τον πρώτο λόγο.

Τέλος να σημειώσουμε πως ακόμα και σήμερα, τα βιβλία ειδικότητας δεν έχουν σταλεί στα ΕΠΑΛ, καθώς και νέες ειδικότητες και μαθήματα δεν έχουν αναλυτικά προγράμματα.

Αποτέλεσμα των πρόσφατων αλλαγών που οδήγησαν στην υποβάθμιση των ΕΠΑΛ (με όλα τα παραπάνω μέτρα και, κυρίως, της κατάργησης των ειδικοτήτων, που προαναφέραμε) είναι και η μείωση που παρατηρήθηκε στο μαθητικό δυναμικό της Α΄ τάξης (9 %) τη σχολική χρονιά 2013-14, μείωση που θα συνεχιστεί και τη φετινή χρονιά. Μείωση (10,9%) παρατηρείται επίσης και στο συνολικό μαθητικό της δευτεροβάθμιας ΤΕΕ (ΕΠΑΛ, ΕΠΑΣ, εσπερινά ΕΠΑΛ). 

Όπως παρατηρούμε, ακόμα, από τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, από το 2008-09 που λειτουργεί πλήρως το σύστημα των ΕΠΑΛ-ΕΠΑΣ (ν.3475/06) η μαθητική διαρροή από τη Β΄ στη Γ΄ τάξη των ημερησίων ΕΠΑΛ κυμαίνεται από 8 ως 16%, ενώ στα εσπερινά ΕΠΑΛ είναι πολύ μεγαλύτερη: από τη Β΄ στη Δ΄ τάξη κυμάνθηκε από 39 ως 45%. Στις ΕΠΑΣ από την Α΄ στη Β΄ τάξη κυμάνθηκε από 31 ως 35%.

Παράλληλα, ο μαθητικός πληθυσμός που ακολουθεί δομές κατάρτισης και μαθητείας εκτός υπουργείου Παιδείας κυμάνθηκε σε ποσοστό από 13 ως 18%. 

Τέλος, παρατηρούμε τη μικρή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη δευτεροβάθμια ΤΕΕ, ο οποίος έχει κυρίως στραφεί στη μεταλυκειακή κατάρτιση με ισχυρή παρουσία στα ΙΕΚ, τα ΚΕΚ, τα κολέγια κ.λπ. Πιθανά αυτό να συμβεί και στα μεταγυμνασιακά ΣΕΚ, μιας και το Υπουργείο Παιδείας τους δώρισε με το ν.4186/13 τη διεύρυνση της «πελατείας» τους, αφού κάθε ιδιωτικό ΙΕΚ χωρίς άλλη άδεια μπορεί να λειτουργήσει και ΣΕΚ.