«Το νέο δημοτικό σχολείο αποτελεί το μεγάλο μας θέμα και είναι ο χώρος που επιθυμούμε να αναγεννηθεί μέσα από συγκεκριμένες διαρθρωτικές αλλαγές, με το βλέμμα στραμμένο στις γενιές που έρχονται και με την απόλυτη συναίσθηση ότι κάθε αλλαγή μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά το μέλλον τους», τόνισε στην εισήγησή του ο υπουργός.

Οι κυριότερες αλλαγές που προτείνει ο υπουργός, είναι οι εξής:

ΟΜΙΛΙΑ ΥΠΑΙΘ ΑΝΔΡΕΑ ΛΟΒΕΡΔΟΥ ΣΤΟ ΣΠΔΕ

Κύριοι συνάδελφοι, ξεκινά η συνεδρίαση που είναι ραντεβού, γιατί το Νοέμβριο σας θυμίζω είχαμε πει ότι ξεκινάμε έναν κύκλο διαβούλευσης προκειμένου να είμαστε σε θέση τον Ιανουάριο να παρουσιάσουμε τις προτάσεις μας. 

Πολύ πίστευαν ότι οι γενικότερες πολιτικές εξελίξεις καταργούν όλο αυτό τον προγραμματισμό, αυτοί που τα πιστεύουν αυτά έχουν νοοτροπία χώρας εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι παλαιότατοι. 

Εμείς πιστεύουμε ότι στα όρια βέβαια του νόμου και του Συντάγματος όλες οι προγραμματισμένες εργασίες που έχουν τα Υπουργεία και γενικότερα η Διοίκηση πρέπει απρόσκοπτα να ολοκληρώνονται και υπό την έννοια αυτή συγκαλέσαμε το σημερινό Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κατά τον προγραμματισμό που είχαμε κάνει, από το Νοέμβριο. 

Θα μου επιτρέψετε όπως και στην πρώτη συνεδρίαση να κάνω την εισήγησή μου και να καταθέσω τις προτάσεις και να καταθέσω επίσης, γιατί δεν έχω τη δυνατότητα να μιλώ συνεχώς δημόσια, μάλλον δεν έχω και τη διάθεση να το κάνω αυτό, να καταθέσω επί άλλου θέματος, σχετικού όμως με το Συμβούλιό μας, μία αναφορά συγκεκριμένη και εμπεριστατωμένη σε ό,τι αφορά αυτό που έχουμε υποσχεθεί, τη μείωση της ύλης δηλαδή και συγκεκριμένα τη μείωση του αριθμού των θεμάτων της τράπεζας θεμάτων.

Αυτό είναι υπεσχημένη δέσμευσή μας και την εφαρμόζουμε καταθέτοντας σήμερα τη σχετική πρόταση και πιστεύω ότι η σχετική ύλη που σήμερα διαμορφώνεται θα είναι παραδοτέα τις επόμενες εβδομάδες στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου μετά τις εκλογές. 

Επαναλαμβάνω λοιπόν πως η σημερινή μας συνεδρίαση είχε προγραμματιστεί από το Νοέμβριο, όπως είναι προγραμματισμένη και η αντίστοιχη της Δευτέρας, ΣΑΠΕ-ΣΑΤΕ για το θέμα του καθορισμού του αριθμού των εισακτέων στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Σήμερα ολοκληρώνεται με τη συνεδρίαση του ΣΠΔΕ ο κύκλος των διαβουλεύσεων για τις αλλαγές στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και κατατίθενται οι σχετικές προτάσεις από την πλευρά μας. 

Οι προτάσεις αυτές διακρίνονται πρώτον, σε αυτές που μπορούν να εφαρμοστούν αμέσως από το σχολικό έτος 2015-2016, είναι απροϋπόθετες κι εφαρμόζονται αμέσως από τον επόμενο Σεπτέμβριο και σ’ εκείνες των οποίων η εφαρμογή τελεί υπό προϋποθέσεις, άρα ετεροχρονίζονται κι εξαρτώνται από την πλήρωση των προϋποθέσεων.

Μετά τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων θα έχει μια καλά προετοιμασμένη διαρθρωτική αλλαγή, που σας θυμίζω, με το που την εξαγγείλαμε στις γενικές της γραμμές πριν από δυο μήνες, αγκαλιάστηκε από σχεδόν το σύνολο της κοινωνίας, μετά τις ανακοινώσεις του Συμβουλίου μας. 

Σπανίως επιλογή μου στο Υπουργείο Παιδείας έχει επιδοκιμασθεί τόσο πολύ όσο αυτή που αφορούσε την τσάντα στο σχολείο και την απαλλαγή του μαθητή από τα μαθήματα που κάνει στο σπίτι προετοιμάζοντας την επόμενη μέρα. 

Το νέο Δημοτικό Σχολείο αποτελεί το μεγάλο μας θέμα και είναι ο χώρος που επιθυμούμε ν’ αναγεννηθεί μέσα από συγκεκριμένες αλλαγές, διαρθρωτικές αλλαγές, έχοντας φυσικά το βλέμμα μας στραμμένο στις επόμενες γενιές. Η προτεραιότητα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και στις δομικές και οργανωτικές αλλαγές που προτείνουμε, έχει ως αφετηρία την πεποίθησή μας ότι όλοι οι μαθητές μπορούν να μάθουν κι όπως είπαμε και την προηγούμενη φορά να μάθουν να ρωτάνε πρωτίστως, εφ' όσον βέβαια τους δοθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες και η σχετική υποστήριξη.

Δεύτερη παραδοχή, κρίσιμη για τα όσα συζητάμε, είναι ότι οι μαθητές διαφέρουν μεταξύ τους και το να μαθαίνουν μέσα από τις διαφορές αυτές, αποτελεί εκπαιδευτικό στόχο σ’ ένα δημοκρατικό σχολείο που προωθεί πολιτικές κοινωνικής δικαιοσύνης.

Τρίτον: Αυτό που καθορίζει την επιτυχία των αλλαγών στην εκπαίδευση είναι το αν επικεντρώνονται στα βασικά, στα μεγάλα που επηρεάζουν αρνητικά, γι’ αυτό και χρειάζονται οι αλλαγές, την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων.

Τέλος χρειάζεται, αυτό είναι αυτονόητο, συναίνεση, η μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση για να προχωρήσουμε στην εφαρμογή των όσων θεσπίζει η ελληνική πολιτεία. Και σε όσους προσπαθούν να μεταφέρουν εκπαιδευτικά συστήματα που αρίστευσαν αλλού και να μεταφυτεύσουν αυτά στην Ελλάδα τους λέμε ότι αυτό δε γίνεται. 

Γι’ αυτό υπάρχει και η ανάγκη των διαρθρωτικών αλλαγών, οι οποίες αφομοιώνουν και τη διεθνή και την εγχώρια εμπειρία. Αλλά το να παίρνεις το καλό φιλανδικό παράδειγμα και να λες «θα το εφαρμόσω στην Ελλάδα» έχει αποτύχει όπως και πάρα πολλά άλλα τέτοια παραδείγματα. Για την προστασία του περιβάλλοντος και ούτω καθ' εξής. Δε μετεμφυτεύονται οι πολιτικές, πρέπει να γίνονται κτήμα των λαών και να προσαρμόζονται τα μέτρα στις ιδιαιτερότητες που κάθε χώρα έχει. 

Πρότυπα μπορεί να έχεις, καλά παραδείγματα μπορείς να έχεις, καλές πρακτικές μπορείς να έχεις, αλλά τίποτα δε μετεμφυτεύεται αυτούσιο. Επειδή πολιτική μας απόφαση είναι στην κοινωνία της γνώσης να συμμετέχουν όλα τα παιδιά και όχι μόνο τα προνομιούχα, αυτό σημαίνει ότι η δημόσια εκπαίδευση είναι υποχρεωμένη να προσφέρει στο μαθητή τις ικανότητες-κλειδιά του 21ου αιώνα: Δημιουργικότητα, συνεργατικότητα, εξεύρεση λύσεων, σύνθεση πληροφοριών, παραγωγή καινοτομιών.

Και έτσι να διασφαλίζει μέσα από την εκπαίδευση, την ευημερία, την αυτονομία, την ασφάλεια του μαθητή σε μια ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη ζωή. Πρέπει ν’ αλλάξουμε για να κάνουμε κάτι απ’ αυτά, μαξιμαλιστές δεν είμαστε, πρέπει ν’ αλλάξει η διαδικασία του μαθήματος. Ο δάσκαλος δε θα παραδίδει ύλη που οι μαθητές θ’ αποθηκεύουν στο μυαλό τους, λιγότερες πληροφορίες, περισσότερη γνώση, επαναλαμβάνω πως είναι ο μεγάλος μας στόχος. 

Οι μαθητές πρέπει να έχουν το χρόνο ν’ αναζητούν, να βρίσκουν τη γνώση που τους χρειάζεται, με συνοδοιπόρους δασκάλους και δασκάλες. Το ζητούμενο του νέου ωρολογίου προγράμματος, και πάμε στο συγκεκριμένο -με τον εξορθολογισμό της ύλης και την εισαγωγή μιας ώρας μελέτης στο ημερήσιο πρόγραμμα - είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες να έχουν κάθε μέρα να προετοιμαστούν για λιγότερα μαθήματα ώστε να έχουν χρόνο να σκέφτονται, να συνεργάζονται, να διατυπώνουν απόψεις, να χρησιμοποιούν την τεχνολογία, να διεξάγουν πειράματα, να κάνουν δηλαδή ό,τι τους ενδιαφέρει πραγματικά. 

Στόχος είναι τα παιδιά ν’ αποκτήσουν ένα επαρκές σώμα γνώσεων μέχρι το τέλος της φοίτησής τους στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Έχουμε κάνει με πολύ φιλότιμη προσπάθεια και μηδέν δαπάνη μέχρι στιγμής, μια νέα πολιτική, εφαρμογή μιας νέας πολιτικής, της πολιτικής του κοινωνικού σχολείου με έμφαση στη Φυσική Αγωγή. Το πιστεύουμε αυτό. 

Όποιος δεν το πιστεύει είναι εκτός εποχής. Όποιος δεν το πιστεύει είναι εκτός ανθρώπινης φύσης. Όποιος δεν το πιστεύει είναι πολύ μακριά από την ελληνική σκέψη, ιδίως από την αρχαία ελληνική σκέψη που επαληθεύτηκε μετά από χιλιάδες χρόνια. Η Φυσική Αγωγή και ευρύτερα το κοινωνικό σχολείο διαμορφώνουν δημοκρατικό, δραστήριο και υγιή πολίτη που εναρμονίζεται με την πολυπολιτισμική κοινωνία.

Προτείνουμε να ενταχθούν οι δράσεις του κοινωνικού σχολείου με πάρα πολύ απλό τρόπο. Για παράδειγμα, η μία από τις 4 ώρες μαθήματος της Φυσικής Αγωγής, Α’ έως Δ’ τάξη, μπορεί να διατεθεί για τις βασικές δράσεις του προγράμματος «Κοινωνικό σχολείο». Διατροφή π.χ., κανόνες υγιεινής, προστασία από μολυσματικές ασθένειες, αντιμετώπιση ξενοφοβίας και ρατσισμού. 

Επίσης στο πλαίσιο του μαθήματος, Μελέτη του Περιβάλλοντος, από την Α’ μέχρι τη Δ’ τάξη. Και εκεί μπορούμε να επιλέξουμε κάποια από τις δράσεις του κοινωνικού σχολείου, π.χ. προαγωγή της υγείας και πρόληψη μολυσματικών ασθενειών. Τον καταμερισμό των δράσεων στη Φυσική Αγωγή κατά μείζονα λόγο αλλά και στα περιβαλλοντικά, θα το δούμε κάνοντας εξειδίκευση των αλλαγών μας. Είναι απλά πράγματα αυτά, αν αποδεχθούμε τη βασική αλλαγή. 

Επίσης πρέπει στο πλαίσιο αυτό να περάσουμε σε μια διάκριση του Δημοτικού Σχολείου σε 2 και όχι σε 4 όπως είναι σήμερα περίπου στο ολοήμερο σχολείο κλειστού τύπου, με πρόγραμμα σπουδών συνολικής εβδομαδιαίας διάρκειας 30 έως 35 ωρών που ν’ αφορά όλα τα Δημοτικά Σχολεία, από 6θέσια και πάνω και ο δεύτερος τύπος, του ανοιχτού τύπου, πρόγραμμα προαιρετικών σπουδών συνολικής εβδομαδιαίας διάρκειας έως 10 ωρών, από 2.15 έως τις 4 το απόγευμα.

Στα μαθήματα επιλογής του προγράμματος προαιρετικών σπουδών περιλαμβάνονται η δεύτερη ξένη γλώσσα, η μουσική, τα εικαστικά, η θεατρολογία, η φυσική αγωγή, περαιτέρω δηλαδή και εν γένει οι βιωματικές και πολιτιστικές δράσεις. 

Και ο δεύτερος τύπος να είναι το κλασικό σχολείο, με κλειστού τύπου πρόγραμμα σπουδών, συνολικής εβδομαδιαίας διάρκειας 25 έως 30 ωρών, το οποίο να αφορά όλα τα υπόλοιπα, με λιγότερα από έξι τμήματα τα δημοτικά σχολεία. 

Συνοπτικά τώρα μόνο προτάσεις: Οι δύο τύποι δημοτικού σχολείου, το ολοήμερο-ΕΑΕΠ 30-35 ωρών για 6θέσια σχολεία και άνω. Δεύτερο το κλασικό 25-30 ωρών για τα υπόλοιπα. Πρώτη πρόταση. 

Δεύτερον, αναμόρφωση του ωρολογίου προγράμματος και ο εξορθολογισμός του περιεχομένου σπουδών, με δραστικό περιορισμό της διδακτέας ύλης, ώστε η ύλη να ολοκληρώνεται, αλλά και να εμπεδώνεται στον πραγματικά διατιθέμενο διδακτικό χρόνο. 

Ανακατανομή της ύλης από τάξη σε τάξη ή και από βαθμίδα σε βαθμίδα, όπου αυτό χρειάζεται. Προσέξτε τώρα εδώ, για ότι προτείνουμε ειδικά γι΄ αυτό υπάρχει η σύμφωνη γνώμη των σχολικών Συμβούλων, που τους ρωτήσαμε και μπορώ να σας διανείμω την έρευνα με τη σχετική διαδικασία ερωτήσεων-απαντήσεων.

Δεν είμαστε αυθαίρετοι, το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί δεν προλαβαίνουν να καλύψουν την ύλη είναι κοινό μυστικό των γονέων, των εκπαιδευτικών όταν τους πετυχαίνεις ρωτώντας για τα παιδιά σου. Όταν όμως οι σχολικοί Σύμβουλοι στο λένε σε όλη τη χώρα αυτό πρέπει να το σεβαστείς ως απόλυτο στατιστικό δεδομένο. 

Τρίτον, διαμόρφωση μέρους του ωρολογίου προγράμματος από τη σχολική μονάδα ένα ποσοστό στο 10%, με βάση τις ανάγκες, τις δυνατότητες της σύνθεσης του μαθητικού πληθυσμού, τις ιδιαίτερες συνθήκες λειτουργίας της και τα λοιπά. 

Δηλαδή το πιο εύκολο παράδειγμα σε μια αγροτική περιοχή θα επιτρέψεις το 10% της ύλης να διαμορφώνεται τοπικά, να το αποφασίζει το σχολείο, με βάση το τι κινείται στην περιοχή, σε μια περιοχή προβληματική από την πλευρά του περιβάλλοντος επίσης. Δίνεις αυτή την ευχέρεια στο Διευθυντή του σχολείου, στο προσωπικό του σχολείου και προφανώς στην πυραμιδωτή Διοίκηση, στον Διευθυντή Εκπαίδευσης και τον Περιφερειακό Διευθυντή. 

Τέταρτον και το πιο σημαντικό, η τσάντα θα μένει στο σχολείο από Δευτέρα έως Παρασκευή. Να το επαναλάβω γιατί το εννοούμε και είναι πανεύκολο να γίνει, αρκεί να το πιστέψουμε, όχι να το λέμε μόνο. Η εικόνα του μαθητή με την τσάντα των 30-40 κιλών τέλος. Η τσάντα θα μένει στο σχολείο, γιατί δε θα υπάρχει δουλειά στο σπίτι. 

Πως θα γίνεται αυτό; Σε κάθε διδακτική ώρα θα υπάρχει κομμάτι προετοιμασίας για την επόμενη μέρα. Η μελέτη στο σχολείο στα μαθήματα γλώσσα, μαθηματικά και φυσική θα γίνεται εκεί. Αν για κάτι δευτερεύον υπάρξει μια υποχρέωση προς τον μαθητή ας γίνει, αλλά δε θα αφορά αυτό που λέμε μελέτη, αυτό που απασχολεί τα παιδιά το απόγευμα. 

Όταν θα τελειώνουν το σχολείο θα γυρίζουν σπίτι τους για να κάνουν το προσωπικό τους πρόγραμμα και το οικογενειακό τους πρόγραμμα. Στόχος άμεσος και υλοποιήσιμος το Σεπτέμβριο, όλες οι μαθησιακές διδασκαλίες να διεξάγονται στο σχολείο, ώστε μαθητές και γονείς να απαλλάσσονται από αυτό που λέμε περιπαικτικά «κατ΄ οίκον» διδασκαλία. 

Και πέμπτον να ενταχθούν οι δράσεις του κοινωνικού σχολείου με τον τρόπο που σας είπα στην εκπαιδευτική διαδικασία του αναλυτικού προγράμματος μέσω, πρωτευόντως, του μαθήματος της φυσικής αγωγής, αλλά, δευτερευόντως και του μαθήματος και του κύκλου που αφορά την προστασία του περιβάλλοντος.

Μέχρις εδώ αυτά τα πέντε είναι αμέσως εφαρμόσιμα. Το δύο, το τρία, το τέσσερα, το πέντε, είναι αμέσως εφαρμόσιμα. Το ένα θέλει λίγο δουλειά παραπάνω, αλλά κι αυτό δεν μπορεί να καθυστερήσει πολύ. Τα υπόλοιπα, τα οποία δε θα τα αναγνώσω, αλλά είναι σταθερές των στόχων πολιτικών κομμάτων, συνδικαλιστικού κινήματος, Υπουργείου, όλων των φορέων, είναι πράγματα πάρα πολύ χρήσιμα, πάρα πολύ παραγωγικά, τελούν όμως υπό προϋποθέσεις κυρίως οικονομικές.

Και σας θυμίζω ότι στο Συμβούλιό μας συμμετέχει και το Υπουργείο Οικονομικών. Για να δίνει την εικόνα του εφικτού. Αγαπητέ συνάδελφε το να λες θέλω να υποχρεώσω την προετοιμασία της επόμενης μέρας να γίνεται στο σχολείο, είναι αδάπανο, χρειάζεται δαπάνη σε χρόνο και ικανότητα του εκπαιδευτικού στο 40λεπτο, γιατί τόσο είναι ουσιαστικά η ώρα, ένα 20λεπτο με 25 λεπτά να κάνει μάθημα, εξέταση και ότι άλλο και το υπόλοιπο να το δίνει στην προετοιμασία. Αυτό δεν κοστίζει. 

Το να λες ότι θέλω από το γυμναστή, δεν είναι τυχαίο που από τον Ιούνιο επαινώ τους γυμναστές, το κάνω με απόλυτη στόχευση, θέλω ο γυμναστής να φύγει από το στενό του ρόλο και να μπει σε όλα τα θέματα που αφορούν τον οργανισμό του ανθρώπου, που αφορούν την υγεία του, που αφορούν τη σωματική του ακεραιότητα και την αυτοεκτίμησή του. 

Είναι λειτουργός ο γυμναστής, θα του πει πώς να πλένει τα χέρια του, θα του πει πώς να διατρέφεται, θα του πει πώς να αθλείται και θα τον αθλεί. Κύριε Δασκαλάκη αυτό είναι το όραμα, που πρέπει να το αγκαλιάσουν οι ίδιοι οι γυμναστές, για να καταλάβουν ότι ο ρόλος τους πια έχει πολύ εκσυγχρονιστεί, δεν είναι εκείνος που ήταν σε παλαιότερες εποχές κι ίσως αυτό δεν έχει γίνει συνείδηση στους πολλούς. 

Αυτό αγαπητοί συνάδελφοι του Υπουργείου Οικονομικών δεν κοστίζει, είναι αδάπανο και αυτό κι είναι ζήτημα επιμόρφωσης και συνείδησης. Την επιμόρφωση θα την παράσχουμε εμείς και ήδη με τις δράσεις του κοινωνικού σχολείου, οι προϋποθέσεις υπάρχουν και στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και στις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες και στις μεταδιδόμενες μολυσματικές ασθένειες και στις κλασικές μεθόδους υγιεινής και στη διατροφή και στην άθληση, κυρίως στην άθληση. 

Το θέμα είναι να δουλέψει αυτό συστημικά και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής που εξασφαλίζει τη διάρκεια των πολιτικών στην εκπαίδευση, να το πιστέψει, όπως το έχει κάνει ο κ. Γκλαβάς γι΄ αυτό βοηθάει και όλες τις διεργασίες του κοινωνικού σχολείου, να το μεταφέρει στις επόμενες πολιτικές ηγεσίες και στις μεθεπόμενες και στις αντιμεθεπόμενες πολιτικές ηγεσίες. 

Νομίζω ότι μπορεί κανείς να καταλάβει ότι χωρίς να ξοδέψει αλλάζει πάρα πολλά πράγματα και φτάνει μέσα στο σπίτι των ανθρώπων και δείχνει τη μέριμνα και τη φροντίδα της Πολιτείας. Το να μπορέσεις βέβαια να έχεις δύο τύπους σχολείων με ένα γενικευμένο ΕΑΕΠ αυτό θέλει χρήματα γιατί θέλει προσωπικό, αλλά όπως μου λένε οι συνεργάτες μου και τους πιστεύω γιατί είναι εν ενεργεία εκπαιδευτικοί με τα φετινά δεδομένα ακόμη θα μπορούσε αυτός ο διπλός τύπος σχολείου να έχει προωθηθεί χωρίς δαπάνες. 

Κυρίες και κύριοι, δεν ανακαλύπτουμε την πυρίτιδα, ανακαλύπτουμε όμως τις δυνατότητες που έχει το σύστημα να δώσει λύσεις. Δεν μπορούμε να περιμένουμε, εμείς φιλοδοξούμε να συνεχίσουμε τις πολιτικές μας μετά τις 25 Ιανουαρίου, όμως δεν έχει σημασία, η χώρα παραδίδεται στη λαϊκή κυριαρχία και συνεπώς ο λαός αποφασίζει.

Αλλά το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, εγώ ο ίδιος, οι Υφυπουργοί, οι συνεργάτες μας, έχουμε ολοκληρώσει μία διαβούλευση, το Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που εξασφαλίζει τη διάρκεια των πολιτικών συνεδριάζει πια συνεχώς υπάρχει ένα υλικό, μια συνείδηση, μια γνώση, που τη μεταφέρουμε στους επόμενους ή σε μας τους ίδιους αν ο λαός μας επιλέξει. 

Κλείνει μία δουλειά, ολοκληρώνεται ένας κύκλος σπουδών, με τη συνείδηση ότι αυτά θα μπορούσαν ήδη να έχουν γίνει και κακώς δεν έχουν γίνει και με την πεποίθηση ότι όπως όλα τα άλλα έτσι κι αυτά είμαστε σε θέση σε πολύ λίγες μέρες να τα κάνουμε πράξη. 

Ευχαριστώ πολύ. 

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΟ ΣΠΔΕ 

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η σημερινή συνεδρίαση του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Σ.Π.Δ.Ε.) είχε προγραμματιστεί από τον Νοέμβριο. Όπως και η αντίστοιχη την ερχόμενη Δευτέρα, των Συμβουλίων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Σήμερα ολοκληρώνεται ο κύκλος των διαβουλεύσεων για τις αλλαγές στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και κατατίθενται οι σχετικές προτάσεις από την πλευρά του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων. Οι προτάσεις αυτές διακρίνονται : α) σε αυτές που μπορούν να εφαρμοστούν αμέσως, από το σχολικό έτος 2015 - 2016, β) και σε εκείνες που η εφαρμογή τους τελεί υπό προϋποθέσεις. Μετά τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου η ηγεσία του ΥΠΑΙΘ θα έχει μια καλά προετοιμασμένη διαρθρωτική αλλαγή, που επιδοκιμάστηκε στις βασικές της γραμμές από το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας μετά τις ανακοινώσεις του προηγούμενου ΣΠΔΕ.

II. ΟΙ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Το νέο δημοτικό σχολείο αποτελεί το μεγάλο μας θέμα και  είναι ο χώρος που επιθυμούμε να αναγεννηθεί μέσα από συγκεκριμένες διαρθρωτικές αλλαγές, με το βλέμμα στραμμένο  στις γενιές που έρχονται και με την απόλυτη συναίσθηση ότι κάθε αλλαγή μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά το μέλλον τους.

Η προτεραιότητα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και στις δομικές και οργανωτικές αλλαγές που προτείνουμε έχει ως  αφετηρία την πεποίθησή μας, ότι όλοι οι μαθητές μπορούν να μάθουν, αλλά και πρωτίστως να μάθουν να ρωτάνε, αν τους δοθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες και η υποστήριξη.

Μία δεύτερη παραδοχή είναι ότι οι μαθητές διαφέρουν μεταξύ τους και το να μαθαίνουν μέσα απο τις διαφορές αυτές αποτελεί εκπαιδευτικό στόχο, σε ένα δημοκρατικό σχολείο που προωθεί την κοινωνική δικαιοσύνη.

Τρίτον, αυτό που καθορίζει την επιτυχία των αλλαγών στην εκπαίδευση είναι η επικέντρωση των προσπαθειών στα βασικά, στα μείζονα θέματα, που επηρεάζουν αρνητικά την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων.

Τέλος, τέταρτον, αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση της επιτυχίας των δομικών αλλαγών η θεμελίωσή τους στη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση.  

Μια ακόμη πεποίθηση που διαπερνά την πολιτική μας είναι, ότι κανένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να μεταφυτευτεί από μια χώρα σε μία άλλη. Τα εκπαιδευτικά συστήματα μεταρρυθμίζονται, δεν εισάγονται αυτούσια και στις διαδικασίες αυτές είναι προφανώς ωφέλιμο να εμπνέεται κανείς από τις προσεγγίσεις και τις επιτυχίες των άλλων.

Πολιτική μας απόφαση είναι στην Κοινωνία της Γνώσης να συμμετέχουν ισότιμα όλοι οι μαθητές της χώρας, όχι μόνο τα προνομιούχα παιδιά. Αυτό σημαίνει ότι η Δημόσια Εκπαίδευση θα προσφέρει στον μαθητή τις ικανότητες- κλειδιά του 21ου αιώνα –δημιουργικότητα, συνεργατικότητα, εξεύρεση λύσεων, σύνθεση πληροφοριών, παραγωγή καινοτομιών- ώστε εφαρμόζοντάς τες να διασφαλίζει την ευημερία την αυτονομία και την ασφάλεια του σε μια ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη ζωή.

Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει η διαδικασία του μαθήματος να αλλάξει. Ο δάσκαλος δεν θα «παραδίδει ύλη» και οι μαθητές θα την «αποθηκεύουν» στο μυαλό τους. Λιγότερες πληροφορίες περισσότερη γνώση είναι ο στόχος. Οι μαθητές θα έχουν τον χρόνο να αναζητούν, να βρίσκουν τη γνώση που τους χρειάζεται με συνοδοιπόρους τους δασκάλους και τις δασκάλες τους.

Το ζητούμενο του νέου ωρολόγιου προγράμματος με τον εξορθολογισμό της ύλης και την εισαγωγή μίας ώρας μελέτης στο ημερήσιο πρόγραμμα, είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες να έχουν κάθε μέρα να προετοιμαστούν για λιγότερα μαθήματα,  ώστε να έχουν χρόνο να σκέφτονται, να συνεργάζονται, να διατυπώνουν απόψεις, να χρησιμοποιούν την τεχνολογία,  να διεξάγουν πειράματα, να κάνουν δηλαδή ό,τι τους ενδιαφέρει πραγματικά. Στόχος τα παιδιά να αποκτήσουν ένα επαρκές σώμα γνώσεων μέχρι το τέλος της φοίτησής τους στην υποχρεωτική εκπαίδευση, ένα θεμέλιο που θα τους οδηγήσει αργότερα στην εξειδίκευση των σπουδών τους.

Αυτό προετοιμάζει τα παιδιά στον κόσμο του 21ου αιώνα, αλλά ταυτόχρονα κάνει το σχολείο ευχάριστο και ανθρώπινο.

Οι δράσεις του Κοινωνικού Σχολείου και η έμφαση στη Φυσική Αγωγή, διαμορφώνουν δημοκρατικό, δραστήριο, υγειή πολίτη, που εναρμονίζεται με την πολυπολιτισμική κοινωνία. Η πρόταση ένταξης των δράσεων του προγράμματος «Κοινωνικό Σχολείο» γίνεται με στόχο  να εφαρμοστεί αμέσως και να προσαρμοστεί στο αναλυτικό πρόγραμμα.

Για παράδειγμα η μία από τις τέσσερις ώρες μαθήματος της Φυσικής Αγωγής (Α΄- Δ΄τάξη) μπορεί να διατεθεί για τις βασικές δράσεις του προγράμματος  «Κοινωνικό Σχολείο»(π.χ. διατροφή, κανόνες υγιεινής, προστασία από μολυσματικές ασθένειες, αντιμετώπιση ξενοφοβίας και ρατσισμού). Επίσης, στην ώρα του μαθήματος «Μελέτη Περιβάλλοντος» (Α’ - Δ’ τάξη) ο εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει μία από τις δράσεις του «Κοινωνικού Σχολείου», π.χ. «Προαγωγή της υγείας και πρόληψη μολυσματικών ασθενειών». 

Όλοι οι μαθητές δικαιούνται ισότιμη εκπαίδευση και γι΄αυτό προτείνουμε την  ενοποίηση των διαφορετικών τύπων δημοτικών σχολείων σε δύο:

α) Ολοήμερο σχολείο (ΕΑΕΠ) με: i) «κλειστού τύπου» πρόγραμμα σπουδών συνολικής εβδομαδιαίας διάρκειας 30-35 ωρών, που να αφορά όλα τα δημοτικά σχολεία από εξαθέσια και πάνω και ii) «ανοικτού τύπου» πρόγραμμα προαιρετικών σπουδών συνολικής εβδομαδιαίας διάρκειας έως 10 ωρών (από 14.15 έως 16.00 μ.μ.). Στα μαθήματα επιλογής του προγράμματος προαιρετικών σπουδών περιλαμβάνονται η δεύτερη ξένη γλώσσα, η μουσική, τα εικαστικά, η θεατρολογία, η φυσική αγωγή και εν γένει βιωματικές και πολιτιστικές δράσεις. 

β) Κλασικό σχολείο με «κλειστού τύπου» πρόγραμμα σπουδών συνολικής εβδομαδιαίας διάρκειας 25-30 ωρών (από 8 π.μ έως 13.00 μ.μ.), το οποίο  αφορά όλα τα υπόλοιπα (με λιγότερα από έξι τμήματα) δημοτικά σχολεία. 

III. ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ:

1. Καθιέρωση δύο τύπων δημοτικού σχολείου: 

α) Ολοήμερο σχολείο (ΕΑΕΠ) 30-35 ωρών για εξαθέσια σχολεία και άνω. 

β) Κλασικό σχολείο 25-30 ωρών (από 8 π.μ έως 13.00 μ.μ.) για τα υπόλοιπα.

2. Αναμόρφωση του ωρολογίου προγράμματος και εξορθολογισμός του περιεχομένου σπουδών με δραστικό περιορισμό της διδακτέας ύλης, ώστε να ολοκληρώνεται αλλά και να εμπεδώνεται στον πραγματικά διατιθέμενο διδακτικό χρόνο. Ανακατανομή της ύλης από τάξη σε τάξη, ή και από βαθμίδα σε βαθμίδα, όπου χρειάζεται. 

3. Δυνατότητα διαμόρφωσης μέρους του Ωρολογίου Προγράμματος από τη σχολική μονάδα, (ποσοστό περίπου 10%) με βάση τις ανάγκες, τις δυνατότητες, τη σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού, τις ιδιαίτερες συνθήκες λειτουργίας της κλπ.

4. Η τσάντα στο σχολείο. Προς τούτο:  i) μελέτη στο σχολείο στα μαθήματα της γλώσσας, των μαθηματικών και της φυσικής. Η μελέτη αυτή αναπτύσσεται και ολοκληρώνεται στο πλαίσιο της «διδακτικής περιόδου» από τον ίδιο τον διδάσκοντα και ii) περιορισμός στο ελάχιστο και μόνο στα βασικά μαθήματα  των εργασιών που ανατίθενται στους μαθητές για το σπίτι. Στόχος να ολοκληρώνονται στο σχολείο όλες οι μαθησιακές διαδικασίες, ώστε να απαλλάσσονται μαθητές και γονείς από την «κατ’ οίκον» διδασκαλία.

5. Ένταξη των δράσεων του κοινωνικού σχολείου στην εκπαιδευτική διαδικασία του αναλυτικού προγράμματος μέσω του μαθήματος της φυσικής αγωγής.

 Εώς εδώ οι προτάσεις μπορεί και πρέπει να εφαρμοστούν αμέσως, δηλαδή από το σχολικό έτος 2015-2016. Οι υπόλοιπες προτάσεις τελούν  υπό προϋποθέσεις γι’ αυτό και σπεύδουμε να κάνουμε τη σχετική διευκρίνιση.

6. Βελτίωση της σχολικής επίδοσης με εφαρμογή προγραμμάτων εγγραμματισμού και ενίσχυσης των μαθητών που υστερούν, με στόχο τη μείωση μέχρι και εξάλειψη του φαινομένου της σχολικής διαρροής.

7. Αξιολόγηση ανά τακτά διαστήματα της μαθησιακής διαδικασίας σε κάθε σχολική μονάδα, για τη  διαπίστωση αδυναμιών και ελλείψεων και για τη λήψη μέτρων βελτίωσης και στήριξης των μαθητών. 

8.Πιστοποίηση της Αγγλικής (επίπεδο Α2) στην τελευταία τάξη του Δημοτικού Σχολείου, μέσω του κρατικού πιστοποιητικού γλωσσομάθειας και του κρατικού πιστοποιητικού πληροφορικής και της χρήσης ΗΥ στην τελευταία τάξη του γυμνασίου.

9. Αναβάθμιση του ρόλου των εκπαιδευτικών μέσα και από διαρκή επιμόρφωση (δια ζώσης και εξ αποστάσεως) στις νέες μεθόδους διδασκαλίας, σε νέα προγράμματα και βιβλία, στη χρήση των μέσων διαδραστικής μάθησης, στην αντιμετώπιση  θεμάτων σχολικής κρίσης (φαινόμενα βίας κ.ά) και αποτυχίας, στην ανάπτυξη δράσεων στο πλαίσιο του «κοινωνικού σχολείου». Ιδιαίτερη μέριμνα για την επιμόρφωση σε θέματα βασικής παιδαγωγικής λειτουργίας για τους εκπαιδευτικούς που μετατάχθηκαν από τη δευτεροβάθμια στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Επιμόρφωση των διευθυντών σχολικών μονάδων σε διοικητικά θέματα, αλλά και στις πρακτικές που συνοδεύουν τα διάφορα προγράμματα.

10. Επανακαθορισμός της φυσιογνωμίας και διεύρυνση των επιμορφωτικών δράσεων των Περιφερειακών Επιμορφωτικών Κέντρων (Π.Ε.Κ.), ιδιαίτερα  μετά την εφαρμογή της αξιολόγησης στην εκπαίδευση. 

11. Ενότητα όμορων σχολικών μονάδων για την εφαρμογή προγραμμάτων διασχολικής επιμόρφωσης, τη δημιουργία Ομίλων & Κοινωνικού Φροντιστηρίου, την οργανική τοποθέτηση σε ένα σχολείο  των εκπαιδευτικών ειδικότητας που τοποθετήθηκαν στα Δημοτικά σχολεία, γεγονός που θα βελτιώσει τις αρνητικές επιπτώσεις από την εναλλαγή πολλών προσώπων σε ρόλο διδάσκοντα. 

12. Ενίσχυση της αυτονομίας της σχολικής μονάδας και της δυνατότητάς της να προγραμματίζει, να οργανώνει, να υλοποιεί, να αξιολογεί το έργο της. Οργανική σύνδεση Νηπιαγωγείου–Δημοτικού.

13. Οικονομία μέσων, αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, ολοκλήρωση ηλεκτρονικής σύγκλισης, απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών.