Η ψήφιση του νόμου 4777/17-2-2021 («Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Προστασία της Ακαδημαϊκής Ελευθερίας, Αναβάθμιση του Ακαδημαϊκού Περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις») έχει προκαλέσει συνθήκες έντασης στα πανεπιστήμια και αντιδράσεις φοιτητών και καθηγητών για τα προβληματικά σημεία του νόμου τα οποία και η ΠΟΣΔΕΠ έχει επισημάνει.

Ο νόμος δεν αποτελεί το συνολικό πλαίσιο για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση που είχε εξαγγείλει το υπουργείο, αλλά περιέχει μερικές ακόμη αποσπασματικές ρυθμίσεις που δεν μπορούν να επιλύσουν τα πραγματικά προβλήματα των πανεπιστημίων.

Επιπλέον, ο νόμος δεν είναι αποτέλεσμα διαλόγου, καθώς τα θέματα της «Εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση» και οι «Ρυθμίσεις θεμάτων διάρκειας φοίτησης» δεν είχαν τεθεί σε συζήτηση. Η αντίθεση της ΠΟΣΔΕΠ και της πανεπιστημιακής κοινότητας στη διαρκή παρουσία αστυνομικής δύναμης μέσα στα ιδρύματα δεν ελήφθη υπόψη, ενώ δεν εισακούστηκαν οι προτάσεις για σύσταση ενός σώματος φύλαξης που θα υπάγεται στον πρύτανη. 

Ειδικότερα,

Α) Η ΠΟΣΔΕΠ συμφωνεί με τον καθορισμό ανώτατης διάρκειας φοίτησης, ωστόσο επισημαίνει την πολυπαραγοντικότητα του προβλήματος. Το όριο ν+2 που τέθηκε είναι υπερβολικό καθώς αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις τον μέσο χρόνο φοίτησης, και δεν λαμβάνει υπόψη τις καθυστερήσεις που προκαλούνται αυτή την περίοδο λόγω της πανδημίας. 

Η ΠΟΣΔΕΠ ζητά να τροποποιηθεί το ανώτατο όριο στα 2ν, μετά την υπέρβαση του ορίου κανονικής φοίτησης η περαιτέρω διαδικασία καθώς και η αντιμετώπιση ειδικών περιπτώσεων να καθορίζονται από τον Εσωτερικό Κανονισμό του Ιδρύματος, και να θεσμοθετηθεί η δυνατότητα διατήρησης και μεταφοράς των ECTS που έχουν αποκτηθεί. 

Β) Η καθιέρωση ελάχιστης βάσης εισαγωγής (ΕΒΕ) κινείται μεν σε θετική κατεύθυνση επειδή αποσκοπεί στην εκλογίκευση του αριθμού των εισακτέων στα πανεπιστήμια, αλλά δεν αποτελεί ακαδημαϊκό κριτήριο για τη μείωση των εισακτέων. Για μια σταδιακή μείωση των εισακτέων θα έπρεπε να προηγηθεί η ενίσχυση της επαγγελματικής και τεχνικής μη πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, και η μείωση να προέλθει όχι από το σύστημα εισαγωγής που αποτυπώνει τις προτιμήσεις των υποψηφίων, αλλά από τα πορίσματα αξιολόγησης της ΕΘΑΑΕ και τις προτάσεις των πανεπιστημίων για τις εκπαιδευτικές δυνατότητές τους.

Η εφαρμογή της ΕΒΕ παραβλέπει τις σοβαρές επιπτώσεις στην πορεία των περιφερειακών πανεπιστημίων και κυρίως εκείνων σε ακριτικές περιοχές, των οποίων η λειτουργία  συνδέεται με αναπτυξιακούς και εθνικούς στόχους. Η μεταφορά πρόσθετων θέσεων εισακτέων δεν συμβάλλει στην αναδιάρθρωση και ποιοτική αναβάθμιση τμημάτων και σχολών. Εκείνο που χρειάζεται είναι να διαμορφωθεί η διάρθρωση, η γεωγραφική κατανομή και το αντικείμενο των τμημάτων με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και με ακαδημαϊκά και αναπτυξιακά κριτήρια.

Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας και ότι οι προϋποθέσεις που θέτουμε για τη μείωση των εισακτέων δεν έχουν προωθηθεί, η ΠΟΣΔΕΠ ζητά να μην εφαρμοστεί φέτος η ΕΒΕ.

Γ) Οι ρυθμίσεις για την προστασία των ΑΕΙ είναι από τα πιο έντονα αμφισβητούμενα σημεία του νέου νόμου. 

Η ΠΟΣΔΕΠ ζητά την ενίσχυση της φύλαξης των πανεπιστημίων, η οποία όμως να μη γίνεται εις βάρος των κονδυλίων για την ενίσχυση της έρευνας. Θεωρεί χρήσιμη για τη φύλαξη των πανεπιστημίων τη δυνατότητα ελέγχου και περιορισμού πρόσβασης στις Πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις με τη χρήση ακαδημαϊκών ταυτοτήτων, καθώς και τη δυνατότητα χρήσης ηλεκτρονικών μέσων εποπτείας σε ευαίσθητους χώρους, που θα πρέπει να σέβεται τις διατάξεις της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Υπογραμμίζει όμως ότι σε κάθε περίπτωση τέτοια μέτρα δεν μπορεί να είναι υποχρεωτικά αλλά θα πρέπει να τα αποφασίζει κάθε Ίδρυμα με βάση τις ιδιαιτερότητές του. 

Η ΠΟΣΔΕΠ θεωρεί ότι είναι επαρκείς οι ισχύουσες προγενέστερες  διατάξεις για την αντιμετώπιση αξιόποινων πράξεων στους χώρους των ΑΕΙ με εφαρμογή του νόμου παρόμοια με το σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Προς τούτο απαιτείται επιχειρησιακός σχεδιασμός που θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιομορφίες του κάθε χώρου.

Όμως οι δύο επεμβάσεις της αστυνομίας στο ΑΠΘ μετά την ψήφιση του νόμου και τα γεγονότα που ακολούθησαν αναδεικνύουν τις δυσκολίες και τα όρια του νέου μοντέλου αστυνόμευσης που θα βασίζεται σε ειδική αστυνομική δύναμη με μόνιμη παρουσία στα ιδρύματα. Η ΠΟΣΔΕΠ ζητά να ανασταλεί η πρόσληψη νέων αστυνομικών δυνάμεων και να διατεθούν τα κονδύλια για την πρόσληψη διδακτικού προσωπικού. Παράλληλα η ΠΟΣΔΕΠ ζητά από τα ιδρύματα με υπευθυνότητα και ρεαλισμό να οργανώσουν και να ενισχύσουν τις εσωτερικές διαδικασίες ελέγχου, φύλαξης, αποτροπής παραβατικότητας, διαχείρισης παραπτωμάτων, και απόδοσης ευθυνών, ιδίως σε περιπτώσεις παραβίασης των ακαδημαϊκών ελευθεριών.

Η ΠΟΣΔΕΠ θεωρεί ότι η κατάληψη είναι μη αποδεκτή μορφή διαμαρτυρίας και διεκδίκησης, που στρέφεται κατά των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας, και κατά της ακαδημαϊκής ελευθερίας  ενώ οι χρόνιες καταλήψεις πανεπιστημιακών χώρων είναι απολύτως απαράδεκτες. Εξάλλου, πράξεις βίας και αυθαιρεσίας που προσβάλλουν τις ακαδημαϊκές ελευθερίες δυσφημώντας το δημόσιο πανεπιστήμιο, προσφέρουν αφορμές και επιχειρήματα για επεμβάσεις  της αστυνομίας και δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο συγκρούσεων και έντασης. Η θέσπιση όμως περιοριστικών διατάξεων, καθώς και αυστηρότερων ποινών για καταλήψεις, είναι ατελέσφορη καθώς το πρόβλημα εντοπίζεται στην εφαρμογή του νόμου και των κανονισμών, ώστε να έχει αποτέλεσμα ο αποτρεπτικός χαρακτήρας της ποινής. 

Η ΠΟΣΔΕΠ καλεί τους συλλόγους ΔΕΠ και την πανεπιστημιακή κοινότητα να επεξεργαστεί πρωτοβουλίες που θα διασφαλίζουν τους όρους της ομαλής ακαδημαϊκής ζωής, θα προασπίζουν το αυτοδιοίκητο και τις ακαδημαϊκές ελευθερίες στα ΑΕΙ και θα ενισχύουν το κύρος των πανεπιστημίων.

Η ΠΟΣΔΕΠ καλεί την κυβέρνηση να αναθεωρήσει με βάση τις προτάσεις της τις πλευρές του Ν.4777/2021 για τις οποίες έχει εκφραστεί αρνητικά η πανεπιστημιακή κοινότητα.