Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) ακόμα και σήμερα αποτελούν έναν σημαντικό και καινοτόμο εκπαιδευτικό θεσμό που προσφέρει αξιόλογο κοινωνικό και παιδαγωγικό έργο, γι' αυτό επείγει η υποστήριξη και η επανακκίνησή του.

Τα παραπάνω αναδείχθηκαν -μεταξύ άλλων- σε  διαδικτυακή εκδήλωση του ΚΑΝΕΠ ΓΣΕΕ με θέμα «Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας: Η πορεία και οι προοπτικές ενός καινοτόμου εκπαιδευτικού θεσμού στην Ελλάδα: Αποτύπωση, τάσεις, προβληματισμοί», η οποία πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου 2023.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν εκπαιδευτικοί, εκπαιδευόμενοι, πανεπιστημιακοί και εμπειρογνώμονες της εκπαίδευσης από όλη τη χώρα και άνοιξε με χαιρετισμό του Διευθύνοντος Συμβούλου του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ και Πρόεδρου της ΟΙΕΛΕ Γιώργου Χριστόπουλου.

Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν:

1. Έρευνα με θέμα «Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας: Βασικοί δείκτες και μεγέθη της υφιστάμενης πραγματικότητας» από τους Νίκο Φωτόπουλο, Αν. Καθηγητή Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου - Επιστημονικό Διευθυντή ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ & Πωλίνα Φατούρου, Επιστημονική Συνεργάτιδα ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ. 

2. Έρευνα με θέμα: «Διαρροή εκπαιδευομένων από τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας» από τον Μανώλη Κουτούζη, Καθηγητή, και Κοσμήτορα της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.

      

Στο δεύτερο μέρος, υπό το συντονισμό του Γενικού Διευθυντή του ΙΝΕ και ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ Χρήστου Γούλα, έγινε συζήτηση με θέμα: «Εκπαιδευτική συμπερίληψη και κοινωνική ένταξη: ο ρόλος των ΣΔΕ στην αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων». 

Στη συζήτηση έλαβαν μέρος οι: Δημήτρης Βεργίδης, Ομότιμος Καθηγητής Επιμόρφωσης & Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πανεπιστημίου Πατρών, Πιέρα Λευθεριώτου, (Ph.d), ΣΕΠ Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Νατάσα Μοσχοβάκου, Διευθύντρια 1ου ΣΔΕ Κορυδαλλού, Ιωάννης Κακουλίδης, Εκπαιδευτικός ΣΔΕ.

Από τη σύνθεση των στοιχείων που οι έρευνες ανέδειξαν αλλά και τη γόνιμη συζήτηση που ακολούθησε καταγράφηκαν τα εξής:

• Τα ΣΔΕ ακόμα και σήμερα αποτελούν έναν σημαντικό και καινοτόμο εκπαιδευτικό θεσμό που προσφέρει αξιόλογο κοινωνικό και παιδαγωγικό έργο.

• Τα ΣΔΕ αποτελούν έναν από τους βασικούς πυλώνες της Γενικής Εκπαίδευσης Ενηλίκων στη χώρα παρέχοντας τυπική, υποχρεωτική εκπαίδευση (βαθμίδα Γυμνασίου) με τη μεθοδολογία της εκπαίδευσης ενηλίκων.

• Η πορεία  των ΣΔΕ όλα αυτά τα χρόνια αποδεικνύεται ανθεκτική καθώς ο αριθμός των συμμετεχόντων διαχρονικά αυξάνεται, παρά τα εμπόδια και τις σημαντικές δυσκολίες που αυτά αντιμετωπίζουν σε επίπεδο υλικοτεχνικής και εκπαιδευτικής υποστήριξης.

• Το εκπαιδευτικό έργο που τα ΣΔΕ παρέχουν στηρίζεται κατά κανόνα στην προσφορά των ωρομίσθιων εκπαιδευτικών που προσλαμβάνονται με σημαντικές καθυστερήσεις παρέχοντας κατά μέσο όρο - στο σύνολο της χώρας - 5 ώρες  εβδομαδιαίας διδασκαλίας.

• Ο μέσος όρος ηλικίας των εκπαιδευόμενων μαθητών/τριών κινείται γύρω από τα 40 έτη.

• Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί υπερτερούν σε θέσεις διδακτικού προσωπικού ενώ υπο-εκπροσωπούνται σε θέσεις διευθυντικών στελεχών.

• Οκτώ στους δέκα καταφέρνουν να ολοκληρώσουν τους δύο κύκλους μάθησης και να αποφοιτήσουν ενώ  η  διαρροή από τα ΣΔΕ ανέρχεται στο 20% και σε αυτή υπερτερούν οι άνδρες.

• Δύο στους δέκα μαθητές είναι αλλοδαποί με την πλειονότητα τους να προέρχεται από χώρες εκτός ΕΕ.

• Σε κάθε τμήμα  αντιστοιχούν 17 μαθητές και σε κάθε εκπαιδευτικό περίπου 39 μαθητές.

• Εκτός του διδακτικού προσωπικού, εξαιρετικά μικρό και μειούμενο τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται το «λοιπό προσωπικό» (γραμματειακή υποστήριξη, υπηρεσίες καθαρισμού, φύλαξης κ.α.).

• Σε πολλούς δείκτες (π.χ. σχολικές μονάδες, ωρομίσθιοι εκπαιδευτικοί,  διαρροή, αλλοδαποί μαθητές κ.α.) εμφανίζεται σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των περιφερειών λόγω διαφοροποιημένων αναγκών αλλά και ανεπάρκειας του συστήματος να καλύψει υφιστάμενες ανάγκες με τρόπο αποτελεσματικό.

Σημαντικές επισημάνσεις ωστόσο διατυπώθηκαν για θέματα εκπαιδευτικής καθημερινότητας αλλά και ζητήματα άμεσης και επείγουσας προτεραιότητας. 

Συγκεκριμένα:

• Προβληματική - στο επίπεδο συντονισμού του θεσμού - κρίνεται η «δυαρχία» που διέπει τη διακυβέρνηση των ΣΔΕ και ειδικότερα η σχέση ανάμεσα στη Γενική  Γραμματεία  Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης  και  το  ΙΝΕΔΙΒΙΜ.

• Επιβάλλεται η επείγουσα υλικοτεχνική υποστήριξη των ΣΔΕ (αναλώσιμα, σύνδεση στο διαδίκτυο, εξοπλισμός, προμήθειες κ.α) καθώς και η άμεση πρόβλεψη οργανικών θέσεων, η «αναζωογόνηση» του Μητρώου  Εκπαιδευτών, ο εξορθολογισμός των κριτηρίων επιλογής εκπαιδευτικού προσωπικού, με σκοπό τη θεσμική συνέχεια και την υποστήριξη του εκπαιδευτικού προσωπικού με όρους σταθερότητας και επαγγελματικής ανάπτυξης στο πεδίο.

• Απαιτείται η ουσιαστική και άμεση ανασύσταση της Επιτροπής παρακολούθησης του παιδαγωγικού έργου των ΣΔΕ  με σκοπό να διαφυλαχθεί και να ενισχυθεί ο επιστημολογικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης ενηλίκων που αποτελεί το διακριτό και ιδιαίτερο μεθοδολογικό πρόσημο των ΣΔΕ.

• Επισημάνθηκε η πολύχρονη απουσία συστηματικής και δομημένης επιμόρφωσης στο σύνολο των εκπαιδευτικών των ΣΔΕ με συνέπεια την έλλειψη παιδαγωγικής κατάρτισης σε κρίσιμα και άμεσα ζητήματα (διαπολισμικότητα, μαθησιακές δυσκολίες, διαχείριση κρίσεων, προσβασιμότητα κ.α.)

• Επισημάνθηκε η επείγουσα θεσμική ανασύσταση, η υποστήριξη και η επανεκκίνηση του θεσμού με σκοπό την κάλυψη των σημαντικών και διευρυμένων μαθησιακών αναγκών στο σύνολο της χώρας ιδίως για ευπαθείς κοινωνικές κατηγορίες με κριτήριο την αντιμετώπιση των διαφοροποιημένων χαρακτηριστικών που οι περιφέρειες και οι τοπικές κοινωνίες εμφανίζουν.

• Αποτελεί αναγκαιότητα η επέκταση και η διεύρυνση της μεθοδολογικής και ποιοτικής συνέχειας των ΣΔΕ με την ίδρυση Λυκείων δεύτερης  ευκαιρίας.