Ως αποτέλεσμα της πτώσης των τιμών του πετρελαίου, της χαλαρής νομισματικής πολιτικής και μιας σχετικής εξασθένησης της εξωτερικής αξίας του ευρώ, η οικονομική ανάκαμψη ήταν φέτος ανθεκτική και αφορούσε περισσότερα κράτη μέλη. Παρέμεινε, ωστόσο, αργή.

Ο αντίκτυπος των θετικών παραγόντων εξασθενεί, ενώ εμφανίζονται νέες προκλήσεις, όπως η επιβράδυνση τόσο της οικονομικής δραστηριότητας στις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς όσο και του παγκόσμιου εμπορίου, και οι παρατεταμένες γεωπολιτικές εντάσεις. Σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, όπως οι καλύτερες επιδόσεις του τομέα της απασχόλησης που συνέβαλαν στην ενίσχυση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, η χαλάρωση των πιστωτικών συνθηκών, η πρόοδος στην χρηματοοικονομική απομόχλευση και η αύξηση του αριθμού των επενδύσεων, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης αναμένεται να αντισταθεί στις δυσκολίες το 2016 και το 2017. Σε ορισμένες χώρες, ο θετικός αντίκτυπος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων θα συμβάλει επίσης στην περαιτέρω στήριξη της ανάπτυξης.

Συνολικά, το πραγματικό ΑΕΠ στην Ευρωζώνη αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,6% το 2015, 1,8% το 2016 και 1,9% το 2017. Στο σύνολο της ΕΕ, το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί από 1,9% φέτος σε 2,0% το 2016 και 2,1% το 2017.

Ο κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, αντιπρόεδρος της Επιτροπής και αρμόδιος για το Ευρώ και τον Κοινωνικό Διάλογο, δήλωσε: «Οι σημερινές οικονομικές προβλέψεις δείχνουν ότι η συγκρατημένη ανάκαμψη της οικονομίας της Ευρωζώνης συνεχίζεται. Η ανάπτυξη ευνοείται, σε μεγάλο βαθμό, από προσωρινούς παράγοντες, όπως οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου, η ασθενέστερη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ και η χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Η Ευρωζώνη έχει επιδείξει ανθεκτικότητα σε εξωτερικές εξελίξεις, όπως η επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου, και αυτό είναι ενθαρρυντικό. Για τη διατήρηση και την ενίσχυση της ανάκαμψης απαιτείται η αξιοποίηση αυτής της προσωρινής ευνοϊκής συγκυρίας με στόχο την προώθηση υπεύθυνων δημόσιων οικονομικών, την τόνωση των επενδύσεων και την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Αυτό είναι σημαντικό, λαμβανομένων ιδίως υπόψη της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, των συνεχιζόμενων εντάσεων στις γειτονικές μας χώρες και της ανάγκης διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης με αποφασιστικότητα και συλλογικό τρόπο».

Ο κ. Πιερ Μοσκοβισί, επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε: «Η ευρωπαϊκή οικονομία εξακολουθεί να βρίσκεται σε τροχιά ανάκαμψης. Για το 2016, προβλέπουμε αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης και μείωση της ανεργίας και των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Ωστόσο, οι βελτιώσεις εξακολουθούν να κατανέμονται άνισα: στην Ευρωζώνη, ιδίως, η σύγκλιση δεν πραγματοποιείται με επαρκώς ταχείς ρυθμούς. Εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις: ανεπαρκείς επενδύσεις, οικονομικές δομές που παρεμποδίζουν τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη, και διατήρηση υψηλών επιπέδων ιδιωτικού και δημόσιου χρέους. Οι προκλήσεις αυτές απαιτούν την εφαρμογή τολμηρών και αποφασιστικών πολιτικών το 2016, ιδίως ενόψει των αβέβαιων παγκόσμιων προοπτικών».

Κατά το τρέχον έτος, παρατηρείται αύξηση της εγχώριας ζήτησης στα περισσότερα κράτη μέλη της Ευρωζώνης, ενώ το 2016 και το 2017 αναμένεται άνοδος της οικονομικής δραστηριότητας σε ολόκληρη την ΕΕ. Η ιδιωτική κατανάλωση αυξάνεται ως συνέπεια της αύξησης των ονομαστικών εισοδημάτων και του χαμηλού πληθωρισμού. Οι επενδύσεις αναμένεται επίσης να ενισχυθούν, ως ένα βαθμό, χάρη στην αύξηση των διαθέσιμων εισοδημάτων των νοικοκυριών, στη βελτίωση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων, στις ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης και στις θετικότερες προοπτικές από την πλευρά της ζήτησης. 

Οι μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη συντελεστεί συμβάλλουν στις καλύτερες επιδόσεις της αγοράς εργασίας 

Η αγορά εργασίας εξακολουθεί να ενισχύεται με αργό και άνισο ρυθμό μεταξύ των κρατών μελών. Ωστόσο, οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο και αναγκάστηκαν να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας θα έχουν περισσότερα οφέλη όσον αφορά την αύξηση της απασχόλησης. Στη Ευρωζώνη, η απασχόληση αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,9% το τρέχον και το επόμενο έτος και κατά 1% το 2017. Στην ΕΕ, η απασχόληση προβλέπεται να αυξηθεί κατά 1,0% φέτος και κατά 0,9% το 2016 και το 2017. Συνολικά, η ανεργία αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται σταδιακά μόνο, με σημαντικές όμως διαφορές μεταξύ των κρατών μελών. Στην Ευρωζώνη, προβλέπεται να μειωθεί από 11,0% το τρέχον έτος σε 10,6% το επόμενο έτος και σε 10,3% το 2017, ενώ σε ολόκληρη την ΕΕ, οι προβλέψεις δείχνουν πτώση από 9,5% το τρέχον έτος σε 9,2% και 8,9% το 2016 και το 2017 αντίστοιχα. 

Το 2015, ο συνολικός δείκτης του ελλείμματος προς το ΑΕΠ της Ευρωζώνης αναμένεται να μειωθεί σε 2,0%, χάρη στις προηγούμενες προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγίανσης, την κυκλική ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας και, σε μικρότερο βαθμό, στη μείωση των δαπανών για την πληρωμή τόκων. Μέχρι το 2017, ο δείκτης του ελλείμματος προς το ΑΕΠ της Ευρωζώνης αναμένεται να μειωθεί σε 1,5%. Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός της Ευρωζώνης αναμένεται να παραμείνει σε γενικές γραμμές ουδέτερος. Ο δείκτης του ελλείμματος προς το ΑΕΠ της Ευρωζώνης προβλέπεται να μειωθεί από το ανώτατο επίπεδο του 94,5% το 2014 σε 91,3% το 2017. Ο δείκτης του ελλείμματος προς το ΑΕΠ για το σύνολο της ΕΕ προβλέπεται να μειωθεί σε 1,6% το 2017 από το προβλεπόμενο ποσοστό 2,5% το τρέχον έτος, ενώ ο δείκτης του χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σε 85,8% το 2017 από το προβλεπόμενο ποσοστό 87,8% το τρέχον έτος.

Τον Σεπτέμβριο, ως αποτέλεσμα της ραγδαίας πτώσης των τιμών του πετρελαίου και άλλων βασικών εμπορευμάτων, ο γενικός πληθωρισμός στην Ευρωζώνη και την ΕΕ έφθασε σε αρνητικά επίπεδα. Ωστόσο, η διαπίστωση αυτή αποκρύπτει το γεγονός ότι η αύξηση των μισθών, η ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης και η μείωση του κενού παραγωγής αρχίζουν να ασκούν ολοένα και μεγαλύτερες πιέσεις στις τιμές. Ο ετήσιος πληθωρισμός αναμένεται να αυξηθεί από 0,1% στην Ευρωζώνη και 0% στην ΕΕ το τρέχον έτος σε 1,0% και 1,1% αντίστοιχα το επόμενο έτος, και σε 1,6% στην ΕΕ και την Ευρωζώνη το 2017.

Οι προοπτικές όσον αφορά την παγκόσμια ανάπτυξη και το παγκόσμιο εμπόριο επιδεινώθηκαν σημαντικά μετά την άνοιξη, λόγω της ύφεσης στις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς, και ιδίως την Κίνα. Οι αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς αναμένεται να φθάσουν στο κατώτατο σημείο το τρέχον έτος και να αρχίσουν να ανακάμπτουν το 2016. 

Μέχρι στιγμής, οι εξαγωγές της Ευρωζώνης δεν έχουν επηρεαστεί από την επιδείνωση του παγκόσμιου εμπορίου, χάρη κυρίως στην προηγούμενη υποτίμηση του ευρώ. Ωστόσο, η αύξηση των εξαγωγών αναμένεται να μειωθεί το 2016 και να αρχίσει να ανακάμπτει πάλι ελαφρώς το 2017. 

Το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ευρωζώνης αναμένεται να αυξηθεί το τρέχον έτος, λόγω του χαμηλότερου ελλείμματος του ισοζυγίου καυσίμων και της βελτίωσης των όρων του εμπορίου, καθώς επίσης και λόγω της διατήρησης υψηλών πλεονασμάτων σε ορισμένα κράτη μέλη και της διόρθωσης προηγούμενων ελλειμμάτων σε άλλα. Το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να μειωθεί ελαφρά το 2017, καθώς θα αρχίσουν να αυξάνονται οι τιμές του πετρελαίου και να επιδεινώνονται οι όροι του εμπορίου. 

Οι αιτούντες άσυλο

Οι προβλέψεις αυτές παρέχουν μια πρώτη εκτίμηση του οικονομικού αντίκτυπου της άφιξης μεγάλου αριθμού αιτούντων άσυλο στην ΕΕ. Ενώ, βραχυπρόθεσμα, οι πρόσθετες δημόσιες δαπάνες θα αυξήσουν το ΑΕΠ, μεσοπρόθεσμα, αναμένεται να ευνοηθεί περαιτέρω η οικονομική ανάπτυξη λόγω της αύξησης της προσφοράς εργατικού δυναμικού, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστούν οι σωστές πολιτικές για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας. Για την ΕΕ στο σύνολό της, ο αντίκτυπος στην οικονομική ανάπτυξη είναι περιορισμένος, αλλά μπορεί να είναι σημαντικότερος σε ορισμένα κράτη μέλη.

Η αξιοπιστία αυτών των προβλέψεων απειλείται κυρίως από εξωτερικούς και ως επί το πλείστον αρνητικούς παράγοντες

Οι κίνδυνοι που συνδέονται με τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές έχουν αυξηθεί. Η χαμηλότερη ανάπτυξη στις αναδυόμενες αγορές, ιδίως μια περισσότερο αποσταθεροποιητική προσαρμογή στην Κίνα, και οι επιπτώσεις της αναμενόμενης εξομάλυνσης της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ στις αναδυόμενες αγορές, ενδέχεται να έχουν αρνητικότερες επιπτώσεις στις επενδύσεις και την οικονομική δραστηριότητα στην Ευρώπη από ό, τι αναμένεται σήμερα. 

Οι προβλέψεις για τη χώρα μας είναι δυσοίωνες, καθώς προβλέπεται ότι η ελληνική οικονομία θα επιστρέψει σε ύφεση το 2015 αφού μια περίοδος υψηλής αβεβαιότητας κατέληξε σε τραπεζική αργία και την εισαγωγή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων. Οι εν λόγω έλεγχοι προβλέπεται ότι θα έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην οικονομία, η οποία αναμένεται ότι θα παραμείνει σε ύφεση το 2016. Η εφαρμογή του νέου προγράμματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας θα επιτρέψει την ανάκαμψη της εμπιστοσύνης και των επενδύσεων, η οποία προβλέπεται να υποστηρίξει την επιστροφή σε θετική ανάπτυξη και την μείωση του ελλείμματος γενικής κυβέρνησης κάτω του 3% του ΑΕΠ το 2017.

Οι προβλέψεις αυτές λαμβάνουν υπόψη όλα τα σχετικά στοιχεία και τους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των παραδοχών για τις κυβερνητικές πολιτικές, έως τις 22 Οκτωβρίου 2015. Λαμβάνονται υπόψη μόνον οι πολιτικές που έχουν εξαγγελθεί με αξιόπιστο τρόπο και έχουν προσδιοριστεί με επαρκείς λεπτομέρειες, ενώ στις προβλέψεις δεν συνεκτιμώνται τυχόν αλλαγές πολιτικής.

Οι προβλέψεις αυτές βασίζονται επίσης σε ένα σύνολο εξωτερικών παραδοχών όσον αφορά τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, τα επιτόκια και τις τιμές των βασικών εμπορευμάτων. Τα αριθμητικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν αντανακλούν τις προσδοκίες της αγοράς, και προήλθαν από αγορές παραγώγων τη στιγμή των προβλέψεων.

Η Επιτροπή αναμένεται να επικαιροποιήσει τις οικονομικές προβλέψεις της τον Φεβρουάριο του 2016.