Τις δραματικές αλλαγές στο καθεστώς των απεργιών στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, στις επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα και κοινής ωφέλειας, σύμφωνα με τις διατάξεις του πρόσφατου νόμου 4808/2021 για την εργασία, αναδεικνύει εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Παράλληλα, με υπουργική απόφαση ενεργοποιούνται από 1 Ιανουαρίου 2022 τα Μητρώα Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών, που επίσης προβλέπει ο παραπάνω νόμος.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση του παραπάνω υπουργείου: 

Η εγκύκλιος αναφέρεται στις διατάξεις για την εξασφάλιση ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας κατά τη διάρκεια απεργιών σε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, στην απαγόρευση πραγματοποίησης απεργιών που έχουν κηρυχθεί παράνομες από τα δικαστήρια, στην αστική ευθύνη συνδικαλιστών που ασκούν βία σε όσους επιθυμούν να εργαστούν, καθώς και στις υποχρεώσεις γνωστοποίησης της απεργίας και διεξαγωγής δημόσιου διαλόγου. 

Προβλέπονται -μεταξύ άλλων- τα εξής:

- Προσωπικό Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας

Η εφαρμογή της διάταξης για την εξασφάλιση ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας κατά τη διάρκεια απεργιών σε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, που θεσπίστηκε με το Νόμο 4808/2021 για την Προστασία της Εργασίας είναι άμεση. Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο: «Η υποχρέωση για διατήρηση προσωπικού ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας ισχύει από τη δημοσίευση του ν. 4808/2021, καθώς δεν υπάρχει ειδική διάταξη που να ορίζει διαφορετικό χρονικό σημείο για την έναρξη ισχύος της σχετικής διάταξης. Επομένως, οι επιχειρήσεις και οι αρμόδιες συνδικαλιστικές οργανώσεις οφείλουν να μεριμνήσουν για την άμεση κατάρτιση των ειδικών συμφωνιών του άρθρου 21 του ν. 1264/1982, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 95 του ν. 4808/2021 ή να τις τροποποιήσουν αναλόγως».

Υπενθυμίζεται ότι με το νόμο εισάγεται η έννοια του Προσωπικού Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας που πρέπει να διατίθεται σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, (πέραν του Προσωπικού Ασφαλείας), για την αντιμετώπιση των στοιχειωδών αναγκών του κοινωνικού συνόλου κατά τη διάρκεια της απεργίας. Οι στοιχειώδεις ανάγκες ορίζονται ως τουλάχιστον το ένα τρίτο της συνήθως παρεχόμενης υπηρεσίας εκτός αν προσδιοριστεί σε χαμηλότερο επίπεδο με κοινή απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού. Η συνδικαλιστική οργάνωση που κήρυξε την απεργία οφείλει να γνωστοποιεί εγγράφως στον εργοδότη, πριν από την έναρξη της απεργίας, τα ονόματα των εργαζομένων που θα παρέχουν τις υπηρεσίες τους ως Προσωπικό Ασφαλείας και, αν απαιτείται, ως Προσωπικό Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας. 

Η Ελάχιστη Εγγυημένη Υπηρεσία εφαρμόζεται στους εξής κλάδους:

α) Παροχής υγειονομικών υπηρεσιών από νοσηλευτικά εν γένει ιδρύματα.

β) Διύλισης και διανομής ύδατος.

γ) Παραγωγής και διανομής ηλεκτρικού ρεύματος ή καύσιμου αερίου.

δ) Παραγωγής ή διύλισης ακάθαρτου πετρελαίου.

ε) Μεταφοράς προσώπων και αγαθών από την ξηρά, τη θάλασσα και τον αέρα.

στ) Τηλεπικοινωνιών και ταχυδρομείων.

ζ) Αποχέτευσης και απαγωγής ακάθαρτων υδάτων και λυμάτων και αποκομιδής και εναποθέσεως απορριμμάτων.

η) Φορτοεκφόρτωσης και αποθήκευσης εμπορευμάτων στα λιμάνια.

θ) Τραπέζης της Ελλάδος, Πολιτικής Αεροπορίας και κάθε είδους υπηρεσιών ή τμημάτων υπηρεσιών που απασχολούνται με την εκκαθάριση και πληρωμή των μισθών του προσωπικού του κατά το άρθρο 14 του ν. 4270/2014 (Α΄ 143).

- Υποχρέωση προστασίας του δικαιώματος στην εργασία.

Η συνδικαλιστική οργάνωση που κηρύσσει απεργία υποχρεούται να προστατεύει το δικαίωμα των εργαζομένων, οι οποίοι δεν συμμετέχουν στην απεργία, ώστε να προσέρχονται και να αποχωρούν ελεύθερα και ανεμπόδιστα από την εργασία τους χωρίς εμπόδιο και ιδίως χωρίς την άσκηση σωματικής ή ψυχολογικής βίας. Σε περίπτωση παραβίασης αυτής της υποχρέωσης, η απεργία μπορεί να διακοπεί με απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου. Για την κήρυξη νέας απεργίας απαιτείται η τήρηση όλων των διατυπώσεων που προβλέπει η νομοθεσία. Υπαίτια παραβίαση της ανωτέρω υποχρέωσης γεννά αστική ευθύνη της συνδικαλιστικής οργάνωσης και των υπαίτιων μελών του διοικητικού της συμβουλίου. Δεν επιτρέπεται η κήρυξη απεργίας κατά του ίδιου εργοδότη και την ίδια ημερομηνία από δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση εφόσον η απεργία που κήρυξε η πρωτοβάθμια οργάνωση έχει κριθεί παράνομη. 

- Υποχρέωση γνωστοποίησης απεργίας και στάσεων εργασίας

Παραμένει η υποχρέωση ειδοποίησης του εργοδότη για απεργίες και στάσεις εργασίας τουλάχιστον 24 ώρες πριν την πραγματοποίησή τους (4 ημέρες για τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας). Με το νέο νόμο ορίζεται ότι η προειδοποίηση γίνεται πλέον μόνο εγγράφως και επιδίδεται στον εργοδότη με δικαστικό επιμελητή.

- Υποχρέωση διεξαγωγής δημόσιου διαλόγου

Η υποχρέωση διεξαγωγής δημόσιου διαλόγου ενώπιον του ΟΜΕΔ πριν την πραγματοποίηση απεργίας που ίσχυε ήδη σε φορείς, υπηρεσίες, οργανισμούς και επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, επεκτείνεται στο Δημόσιο, τους ΟΤΑ και τα ΝΠΔΔ. Στους υπόλοιπους φορείς και επιχειρήσεις είναι προαιρετική.

Με την Υπουργική Απόφαση δημιουργείται στο ΠΣ «Εργάνη» το Γενικό Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων (ΓΕΜΗΣΟΕ) και το Γενικό Μητρώο Οργανώσεων Εργοδοτών (ΓΕΜΗΟΕ). Για όσες οργανώσεις δεν εγγραφούν, αναστέλλεται το δικαίωμα της συλλογικής διαπραγμάτευσης και της κατάρτισης συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Τα δεδομένα που θα τηρούνται στο μητρώο είναι: Στοιχεία Επωνυμίας, Έδρας και Επικοινωνίας, Στοιχεία Καταστατικού, Στοιχεία Εκλογικής Διαδικασίας και Οργάνων Διοίκησης (αριθμός μελών με δικαίωμα ψήφου, αριθμός μελών που ψήφισαν στις πιο πρόσφατες αρχαιρεσίες, σειρά εκλεγμένων μελών, σύνθεση οργάνων διοίκησης της συνδικαλιστικής οργάνωσης), Οικονομικές Καταστάσεις και Μεγέθη, Πράξη Διάλυσης, Στοιχεία Δικαστικών Αποφάσεων.

Οι υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μπορούν να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο του Μητρώου προκειμένου να εκπληρώσουν υποχρεώσεις που απορρέουν από τη νομοθεσία, όπως, για παράδειγμα, κατά τη διαδικασία διαπίστωσης ότι συλλογική ρύθμιση εργασίας δεσμεύει ήδη εργοδότες, που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος. Σε κάθε περίπτωση, εφαρμόζεται η νομοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Η έκδοση της πρώτης εγκυκλίου που εξειδικεύει σημεία του πρόσφατου ν. 4808/2021 για την εργασία προκάλεσε την άμεση αντίδραση του ΚΚΕ, το οποίο σε ανακοίνωσή του αναφέρει τα εξής: «Η εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας για την απεργία αποκαλύπτει -παρά τις μεγαλοστομίες- το μέγεθος της αντιδραστικότητάς του κατάπτυστου «νόμου–εκτρώματος» για τα εργασιακά, καθώς επιχειρεί να βάλει χέρι στο «πλαίσιο για τις απεργίες», θεσπίζει το «φακέλωμα» των εργαζομένων και των συνδικαλιστών και χτυπά τη λειτουργία των εργατικών σωματείων. Η κυβέρνηση είναι βαθιά γελασμένη αν νομίζει ότι μπορεί, μέσα στο καλοκαίρι, να ξεγελάσει τους εργαζόμενους και να εφαρμόσει το καταδικασμένο στη συνείδησή τους αντεργατικό τερατούργημα. Ο, δε, υπουργός Κ. Χατζηδάκης το μόνο που θα καταφέρει είναι να περάσει στην ιστορία ως μια γραφική φιγούρα, όπως ο περιβόητος Λάσκαρης, κατά το παρελθόν, που ήθελε να καταργήσει την ταξική πάλη!».