Αθήνα 19.10.2005, 21:30
Ευνοϊκές είναι οι συνθήκες για την περαιτέρω ανάπτυξη της ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην χώρα μας και ιδιαίτερα για τους οργανισμούς οι οποίοι προσφέρουν μεταπτυχιακά προγράμματα και συνεργάζονται με ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα. 

Ανοδική ήταν η πορεία των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και κατά τα τελευταία χρόνια, παρά τις δυσκολίες τις οποίες αντιμετωπίζουν με το θεσμικό πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργούν, όπως είναι η συνταγματική απαγόρευση ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων και η μη αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων τους.

Σύμφωνα με τη νεοεκδοθείσα κλαδική έρευνα της ICAP για την ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση, που καταγράφει τα βασικά μεγέθη, εξετάζει τις τάσεις και αναλύει τις προοπτικές του κλάδου, οι συνολικές πωλήσεις των κυριοτέρων επιχειρήσεων ιδιωτικής εκπαίδευσης, οι οποίες δημοσιοποιούν τα οικονομικά τους αποτελέσματα, ακολούθησαν ανοδική πορεία την περίοδο 1999-2003, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 7%. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι η εκτίμηση για τις συνολικές πωλήσεις υποεκτιμά το πραγματικό μέγεθος λόγω της μη δημοσιοποίησης των οικονομικών αποτελεσμάτων πολλών επιχειρήσεων νομικών μορφών ΟΕ, ΕΕ, κ.λπ, και των διαφόρων μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων τα οποία λειτουργούν ως σωματεία, αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες, κλπ.

Οι προβλέψεις για την μελλοντική πορεία του κλάδου σχετίζονται άμεσα με τις εξελίξεις στο χώρο της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και στις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, με τις οποίες θα αναγνωρίζονται τουλάχιστον τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων. Κίνδυνοι για την ιδιωτική εκπαιδευτική δραστηριότητα δημιουργούνται από τη βελτίωση και περαιτέρω ανάπτυξη των δημοσίων πανεπιστημίων. Επίσης, οι δημογραφικές εξελίξεις θα επηρεάσουν την πλευρά της ζήτησης. Από την άλλη πλευρά, η αναμενόμενη ευνοϊκή μεταβολή του θεσμικού πλαισίου δημιουργεί αναμφίβολα σημαντικές ευκαιρίες. Είναι όμως πιθανό η μεταβολή αυτή να μην ωφελήσει όλες τις υπάρχουσες επιχειρήσεις. Πιθανόν να οξύνει τον ανταγωνισμό, ιδίως εάν εγκατασταθούν στην Ελλάδα αλλοδαπά πανεπιστημιακά ιδρύματα ή δημιουργηθούν ισχυροί μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί παροχής τέτοιων υπηρεσιών.

Η δημόσια εκπαίδευση
Δεδομένου ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση παρέχεται κυρίως από το δημόσιο, η μελέτη εξετάζει τις εξελίξεις και στον τομέα αυτό, καταγράφοντας αύξηση των μεγεθών.  Κατά την πενταετία 1997-2002 ο αριθμός των τμημάτων ΑΕΙ αυξήθηκε από 198 σε 237 και αυτός των ΤΕΙ από 195 σε 230. Ο φοιτητικός πληθυσμός μεγεθύνθηκε από περίπου 169.000 σε 303.000, με τη μεγαλύτερη αύξηση να καταγράφεται στα ΤΕΙ, ενώ ο αριθμός των μεταπτυχιακών φοιτητών υπερδιπλασιάστηκε φτάνοντας σε περίπου 26.000.

Τα νοικοκυριά
Από τα στοιχεία της μελέτης προκύπτει μία εκτίμηση και για τις ιδιωτικές δαπάνες για τριτοβάθμια εκπαίδευση, που για το 2004 ανήλθε στα 174,3 εκατ. ευρώ. Η εκτίμηση αυτή βασίζεται στα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία 1998-1999, τα οποία έχουν αναχθεί σε τρέχουσες τιμές βάσει του δείκτη τιμών καταναλωτή για την εκπαίδευση. Οι σχετικές όμως έρευνες συχνά υποεκτιμούν τη δαπάνη και είναι επίσης πιθανό τα νοικοκυριά να δαπανούν σήμερα μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους σε εκπαιδευτικές υπηρεσίες από ότι το 1998. Ως εκ τούτου η εκτίμηση αυτή θα πρέπει να θεωρηθεί ως κατώτατο όριο της ετήσιας δαπάνης για τριτοβάθμιες εκπαιδευτικές υπηρεσίες.


Τα περιεχόμενα της μελέτης είναι τα εξής:

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
Σύνοψη
Ζήτηση
Προσφορά
Αγορά
Διεθνής Αγορά
1. Εισαγωγή – Γενικά Χαρακτηριστικά του Κλάδου
1.1 Εισαγωγή
1.2 Γενικά Χαρακτηριστικά του Κλάδου
1.3 Θεσμικό Πλαίσιο
2. Η Ζήτηση για Τριτοβάθμια Ιδιωτική Εκπαίδευση
Παράρτημα Κεφαλαίου 2
3. Η Προσφορά για Τριτοβάθμια Ιδιωτική Εκπαίδευση
3.1 Προσφορά Υπηρεσιών Δημόσιας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
3.1.1 Εξέλιξη μονάδων ΑΕΙ και ΤΕΙ
3.1.2 Εξέλιξη διδακτικού προσωπικού ΑΕΙ και ΤΕΙ
3.2 Παρουσίαση των Κυριοτέρων Ιδιωτικών Φορέων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
3.3 Τρόποι Ανταγωνισμού Εκπαιδευτηρίων Τριτοβάθμιας Ιδιωτικής Εκπαίδευσης
3.4 Πωλήσεις των Κυριοτέρων Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Φορέων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
3.5 Χρηματοοικονομική Ανάλυση των Επιχειρήσεων του Κλάδου
- Κερδοφορία των Επιχειρήσεων
- Αποδοτικότητα των Επιχειρήσεων
- Ρευστότητα των Επιχειρήσεων
- Χρηματοοικονομική Διάρθρωση των Επιχειρήσεων
- Ανάλυση του Ομαδοποιημένου Ισολογισμού των Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών Τριτοβάθμιας Ιδιωτικής Εκπαίδευσης
3.6 Προσφορά Ιδιωτικής Μη-Τυπικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Παράρτημα Κεφαλαίου 3
4. Η Αγορά Τριτοβάθμιας Ιδιωτικής Εκπαίδευσης
4.1 Εξέλιξη Φοιτητικού Πληθυσμού ΑΕΙ & ΤΕΙ
4.2 Δημόσιες και Ιδιωτικές Δαπάνες Εκπαίδευσης και Δαπάνες για Ιδιωτική Εκπαίδευση
4.3 Μέγεθος Αγοράς Φοιτητικού Πληθυσμού Ιδιωτικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Παράρτημα Κεφαλαίου 4
5. Διεθνής Αγορά Τριτοβάθμιας Ιδιωτικής εκπαίδευσης
5.1 Φοιτητικός Πληθυσμός
5.2 Φοιτητική Μετανάστευση
5.2.1 Έλληνες που Σπουδάζουν στο Εξωτερικό
5.3 Απασχόληση και Ανεργία – Απορρόφηση Αποφοίτων
5.4 Δαπάνες Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Παράρτημα Κεφαλαίου 5
6. Συμπεράσματα και Προοπτικές του Κλάδου
Παράρτημα Ι: Ισολογισμοί Εταιρειών του Κλάδου
Παράρτημα ΙΙ: Κατάλογος Κλαδικών Μελετών που έχουν Εκπονηθεί από τη Διεύθυνση Μελετών Οικονομικού Περιβάλλοντος της ICAP A.E.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΠΙΝΑΚΕΣ
Πίνακας 2.1 ΑΕΠ και Καθαρό Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα (1995-2004)
Πίνακας 2.2 Μέση μηνιαία κατά κεφαλήν δαπάνη των νοικοκυριών για εκπαίδευση
Πίνακας 2.3 Προβλέψεις πληθυσμού κατά ηλικίες: 2005-2030
Πίνακας 2.4 (α) Κατάταξη νοικοκυριών ως προς τον αριθμό μελών
Πίνακας 2.4 (β) Κατάταξη νοικοκυριών ως προς αστικές - ημιαστικές-αγροτικές περιοχές
Πίνακας 2.4 (γ) Κατάταξη νοικοκυριών ως προς τη διαμονή ανά κυριότερη περιφέρεια
Πίνακας 2.4 (δ) Κατάταξη νοικοκυριών ως προς το επίπεδο μηνιαίου εισοδήματος
Πίνακας 2.4 (ε) Κατάταξη νοικοκυριών ως προς το επάγγελμα του υπευθύνου
Π2.1 Συνολικός πληθυσμός και ηλικιακές ομάδες 5-29 ετών ανά περιφέρεια - Απογραφή 2001
Π2.2 Συνολικός πληθυσμός και ηλικιακές ομάδες 5-29 ετών ανά νομό - Απογραφή 2001
Π2.3 Προβολές του πληθυσμού της Ελλάδας κατά ηλικία (2005-2030)
Π2.4 Μαθητικός πληθυσμός ανά βαθμίδα εκπαίδευσης
Πίνακας 3.1 Η κατανομή των προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών στα ΑΕΙ
Πίνακας 3.2 Συνοπτική παρουσίαση επιχειρήσεων του κλάδου
Πίνακας 3.3 Πωλήσεις των κυριότερων επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (1999-2004)
Πίνακας 3.4 Επωνυμίες εκπαιδευτηρίων για την ανάγνωση των πινάκων και διαγραμμάτων
Π3.1 Νομοί των 13 Υπηρεσιών Περιφερειακής Ανάπτυξης
Π3.2 Ιδρύματα, σχολές και τμήματα ΑΕΙ (1997-2002)
Π3.3 Ιδρύματα, σχολές και τμήματα ΑΕΙ ανά περιφέρεια (1998-2002)
Π3.4 Ιδρύματα, σχολές και τμήματα ΑΕΙ αναλυτικά ανά περιφέρεια (2002)
Π3.5 Ιδρύματα, σχολές και τμήματα ΤΕΙ (1998-2003)
Π3.6 Ιδρύματα, σχολές και τμήματα ΤΕΙ ανά περιφέρεια (1998-2003)
Π3.7 Ιδρύματα, σχολές και τμήματα ΤΕΙ αναλυτικά ανά περιφέρεια (2003)
Π3.8 Διδακτικό προσωπικό ΑΕΙ ανά περιφέρεια (1998-2002)
Π3.9 Διδακτικό προσωπικό ΑΕΙ αναλυτικά ανά περιφέρεια (2002)
Π3.10 Διδακτικό προσωπικό ΤΕΙ ανά περιφέρεια (1998-2002)
Π3.11 Διδακτικό προσωπικό ΤΕΙ αναλυτικά ανά περιφέρεια (2002)
Π3.12 Διάρθρωση της διαφημιστικής δαπάνης ανά μέσο ενημέρωσης (2000-2004)
Π3.13 Διάρθρωση της διαφημιστικής δαπάνης ανά κατηγορία προϊόντος (2000-2004)
Π3.14 Διαφημιστική δαπάνη ανά εμπορικό σήμα (2003-2004)
Π3.15 Αριθμοδείκτες κερδοφορίας επιχειρήσεων τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (1999-2004)
Π3.16 Αριθμοδείκτες αποδοτικότητας επιχειρήσεων τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (1999-2004)
Π3.17 Αριθμοδείκτες ρευστότητας επιχειρήσεων τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (1999-2004)
Π3.18 Αριθμοδείκτες χρηματοοικονομικής διάρθρωσης επιχειρήσεων τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (1999-2004)
Π3.19 Ομαδοποιημένος ισολογισμός επιχειρήσεων τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (2003-2004)
Π3.20 Ομαδοποιημένος ισολογισμός κερδοφόρων επιχειρήσεων τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (2003-2004)
Π3.21 Ομαδοποιημένος ισολογισμός ζημιογόνων επιχειρήσεων τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (2003-2004)
Π3.22 Ανωτέρων Επαγγελματικών Ιδιωτικών Σχολών Θεάτρου και Χορού
Πίνακας 4.1 Δημόσιες δαπάνες του ΥΠΕΠΘ ανά βαθμίδα εκπαίδευσης (1993-2002)
Πίνακας 4.2 Ιδιωτικές εκπαιδευτικές δαπάνες στο σύνολο του δείγματος του ΕΟΠ 1998/9
Π4.1 Πληθυσμός ηλικίας 10 ετών και άνω κατά φύλο ομάδες ηλικιών και επίπεδο εκπαιδεύσεως (2001 πραγματικός πληθυσμός)
Π4.2 Εξέλιξη φοιτητικού πληθυσμού ΑΕΙ ανά περιφέρεια (1997-2002)
Π4.3 Αναλυτική παρουσίαση φοιτητικού πληθυσμού ΑΕΙ ανά περιφέρεια και ανά τμήμα (2002)
Π4.4 Εξέλιξη φοιτητικού πληθυσμού ΤΕΙ ανά περιφέρεια (1998-2003)
Π4.5 Αναλυτική παρουσίαση φοιτητικού πληθυσμού ΤΕΙ ανά περιφέρεια και ανά τμήμα (2003)
Π4.6 Εξέλιξη αριθμού μεταπτυχιακών φοιτητών
Π4.7 Εξέλιξη μεταπτυχιακών φοιτητών ανά περιφέρεια (1998-2002)
Π4.8 Εξέλιξη ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης για εκπαίδευση (1996-2004)-σταθερές τιμές προηγούμενου έτους
Π4.9 Εξέλιξη ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης για εκπαίδευση (1995-2004)-τρέχουσες τιμές
Π4.10 Δαπάνες Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων: Πιστώσεις κατά Ειδικό Φορέα
Πίνακας 5.1 Τάσεις στην παρακολούθηση τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον πληθυσμό 25-64 ετών (1991-2002)
Πίνακας 5.2 Τάσεις στον αριθμό των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (σε χιλιάδες)
Πίνακας 5.3 Σύνολο αποφοίτων σε όλα τα γνωστικά πεδία τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (σε χιλιάδες)
Πίνακας 5.4 Πληθυσμός που παρακολούθησε τριτοβάθμια εκπαίδευση (2002), % του πληθυσμού
Πίνακας 5.5 Φοιτητές εξωτερικού ανά εκατομμύριο πληθυσμού (2001)
Πίνακας 5.6 Κατανομή των ξένων φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά επίπεδο σπουδών (2002)
Πίνακας 5.7 Συνολικά μεγέθη και τάσεις των Ελλήνων φοιτητών στη Μεγάλη Βρετανία
Πίνακας 5.8 Έλληνες φοιτητές στις ΗΠΑ ανά εκπαιδευτικό επίπεδο (1998-2004)
Πίνακας 5.9 Οι δέκα πρώτες χώρες βάσει του αριθμού των αιτήσεων που υποβλήθηκαν για αναγνώριση ανά βαθμίδα σπουδών (2002-2003)
Πίνακας 5.10 Γνωστικά πεδία ελλήνων φοιτητών το ακαδημαϊκό έτος 2002/2003 στη Μεγάλη Βρετανία
Πίνακας 5.11 Τάσεις στην απασχόληση ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον πληθυσμό 25-64 ετών (1991-2002),(το % των απασχολουμένων στο σύνολο των αποφοίτων)
Πίνακας 5.12 Τάσεις στην ανεργία ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον πληθυσμό 25-64 ετών (1991-2002), (το % των ανέργων στο σύνολο των αποφοίτων)
Πίνακας 5.13 Συνολικές δημόσιες δαπάνες στην εκπαίδευση ως % του ΑΕΠ
Πίνακας 5.14 Ετήσιες δαπάνες σε δημόσια και ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα ανά σπουδαστή σε ισοδύναμα (PPS) €, για όλες τις βαθμίδες και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, βασισμένο σε ισοδύναμα πλήρους φοίτησης
Πίνακας 5.15 Ετήσιες δαπάνες σε εκπαιδευτικά ινστιτούτα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά φοιτητή (2001)
Π5.1 Απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους ηλικίας 20-29 ετών
Π5.2 Πληθυσμός στην ηλικία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (1992, 2002, 2012)
Π5.3 Φοιτητές που εισήχθησαν σε δημόσια και ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (2002), %
Π5.4 Απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά πεδίο εκπαίδευσης (2002), %
Π5.5 Φοιτητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (2002), %
Π5.6 Δείκτες απασχόλησης και ανεργίας αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (2002), %
Π5.7 Λόγος φοιτητών προς διδακτικό προσωπικό στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (2002)
Π5.8 Δαπάνες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά μαθητή
Π5.9 Συνολικές δημόσιες δαπάνες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (2001)
Π5.10 Μεταβολή στις δαπάνες των εκπαιδευτικών ινστιτούτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (1995=100, 2001 σταθερές τιμές)

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ
Διάγραμμα 2.1 Μέσος όρος μισθών εκκίνησης σε ετήσια βάση για εργαζόμενους που προσλαμβάνονται για πρώτη φορά
Διάγραμμα 2.2 Ποσοστό ατόμων 20-29 ετών στο σύνολο του πληθυσμού ανά περιφέρεια (2001)
Διάγραμμα 2.3 Δημογραφικές εξελίξεις
Διάγραμμα 2.4 Διαχρονική εξέλιξη μαθητικού πληθυσμού ανά βαθμίδα εκπαίδευσης (έτος βάσης 1980/1)
Διάγραμμα 3.1 Εξέλιξη μονάδων ΑΕΙ (1997-2002)
Διάγραμμα 3.2 Κατανομή τμημάτων ΑΕΙ ανά περιφέρεια (2002)
Διάγραμμα 3.3 Εξέλιξη μονάδων ΤΕΙ (1995-2003)
Διάγραμμα 3.4 Κατανομή τμημάτων ΤΕΙ ανά περιφέρεια (2003)
Διάγραμμα 3.5 Εξέλιξη διδακτικού προσωπικού ΑΕΙ (1995-2002)
Διάγραμμα 3.6 Κατανομή διδακτικού προσωπικού ΑΕΙ ανά περιφέρεια (2002)
Διάγραμμα 3.7 Εξέλιξη διδακτικού προσωπικού ΤΕΙ (1993-2003)
Διάγραμμα 3.8 Κατανομή διδακτικού προσωπικού ΤΕΙ ανά περιφέρεια (2002)
Διάγραμμα 3.9 Διαφημιστική δαπάνη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα μέσα μαζικής επικοινωνίας (2000-2004)
Διάγραμμα 3.10 Εξέλιξη αριθμοδεικτών κερδοφορίας επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (1999-2004)
Διάγραμμα 3.11 Εξέλιξη αριθμοδεικτών αποδοτικότητας επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης σχολείων (1999-2004)
Διάγραμμα 3.12 Εξέλιξη αριθμοδεικτών ρευστότητας επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (1999-2004)
Διάγραμμα 3.13 Εξέλιξη αριθμοδεικτών χρηματοοικονομικής διάρθρωσης επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης (1999-2004)
Διάγραμμα 4.1 Εξέλιξη φοιτητικού πληθυσμού ΑΕΙ (1993-2002)
Διάγραμμα 4.2 Κατανομή φοιτητικού πληθυσμού ΑΕΙ ανά περιφέρεια (2002)
Διάγραμμα 4.3 Εξέλιξη φοιτητικού πληθυσμού ΤΕΙ (1997-2003)
Διάγραμμα 4.4 Κατανομή φοιτητικού πληθυσμού ΤΕΙ ανά περιφέρεια (2002)
Διάγραμμα 4.5 Εξέλιξη αριθμού μεταπτυχιακών φοιτητών στην Ελλάδα (1995-2002)
Διάγραμμα 4.6 Αλλοδαποί φοιτητές
Διάγραμμα 4.7 Δείκτης δημοσίων δαπανών του ΥΠΕΠΘ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (1993-2002)
Διάγραμμα 5.1 Μεταβολή στο μέγεθος του πληθυσμού ηλικίας 20-29 ετών (2002=100)
Διάγραμμα 5.2 Κατανομή των ξένων φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ανά χώρα σπουδών (2002)
Διάγραμμα 5.3 Η φοιτητική μετανάστευση (2001)
Διάγραμμα 5.4 Αριθμός ξένων φοιτητών με βάση τη χώρα υπηκοότητας (Έλληνες που σπουδάζουν στο εξωτερικό) (2001-2002)
Διάγραμμα 5.5 Εξέλιξη αριθμού ελλήνων φοιτητών στο εξωτερικό (1961-2001)
Διάγραμμα 5.6 Εξέλιξη Ελλήνων φοιτητών στη Γερμανία (1994-2003), στη Γαλλία (1998-2002) και την Ιταλία (1999-2003)