Αθήνα 21.12.2010, 16:43

Μια νέα μορφή επιχειρηματικότας εισάγει το σχέδιο νόμου για την Κοινωνική Οικονομία και την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα του υπουργείου Εργασίας, που παρουσιάσθηκε σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Με το σχέδιο νόμου δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την απασχόληση ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, την επανένταξη αποκλεισμένων κοινωνικά ομάδων και την καταπολέμηση των διακρίσεων, την ανάσχεση της ανεργίας σε περιοχές έντονης οικονομικής κρίσης και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, την παροχή σύγχρονων, ποιοτικών κοινωνικών υπηρεσιών και -τέλος- την προώθηση και ενδυνάμωση εναλλακτικών μορφών επιχειρηματικότητας και τοπικής ανάπτυξης.

Το νέο θεσμικό πλαίσιο εναρμονίζεται με το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 19ης Φεβρουαρίου 2009, το οποίο τονίζει «η κοινωνική οικονομία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή οικονομία, συνδυάζοντας την κερδοφορία με την αλληλεγγύη, δημιουργώντας ποιοτικές θέσεις εργασίας, ενισχύοντας την κοινωνική, οικονομική και περιφερειακή συνοχή, δημιουργώντας κοινωνικό κεφάλαιο, παράγοντας την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, την αλληλεγγύη και έναν τύπο οικονομίας με δημοκρατικές αρχές που δίνει προτεραιότητα στον άνθρωπο, υποστηρίζοντας συγχρόνως την αειφόρο ανάπτυξη και την κοινωνική, περιβαλλοντική και τεχνολογική καινοτομία».

Η Κοινωνική Οικονομία
Η έννοια της Κοινωνικής Οικονομίας αναφέρεται στο σύνολο των οικονομικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αναλαμβάνονται από νομικά πρόσωπα, όπως κοινωνικές επιχειρήσεις, συνεταιρισμοί, ΜΚΟ, ιδρύματα κ.ά., με στόχο τη διασφάλιση του συλλογικού συμφέροντος των μελών τους ή και το συλλογικό οικονομικό και κοινωνικό συμφέρον, με βάση:
- Τη δημοκρατική και συμμετοχική μορφή διαχείρισης (αρχή «ένας εταίρος μια ψήφος»).
- Την προτεραιότητα στην εργασία των εταίρων και όχι στην εισφορά κεφαλαίου.
- Τη διανομή κερδών βάσει της συμβολής των εργαζομένων στο έργο και τις υπηρεσίες της κοινωνικής επιχείρησης και όχι βάσει της συμβολής τους στο μετοχικό κεφάλαιο.

Η Κοινωνική Οικονομία έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην Ευρώπη, και σήμερα αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, απασχολεί περίπου 11 εκατ. εργαζομένους, και αντιπροσωπεύει περίπου το 5,9% της συνολικής απασχόλησης και το 6,7% της μισθωτής απασχόλησης.

Η Κοινωνική Επιχείρηση
Η Κοινωνική Επιχείρηση είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, έχει τη μορφή επιχείρησης περιορισμένης ευθύνης (Κοινωνική ΕΠΕ) και διαθέτει εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα. Αντικείμενό της είναι παραγωγή, προμήθεια και παροχή αγαθών και υπηρεσιών γενικού συμφέροντος. Αποτελεί συνεταιρισμό κοινωνικής ωφέλειας πολύ-εταιρικής μορφής, στην οποία οι εταίροι - μέλη της είναι είτε μόνο φυσικά πρόσωπα, είτε φυσικά πρόσωπα και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου. Οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης, που έχουν θεσμοθετηθεί με το νόμο 2716/1999, θεωρούνται αυτοδικαίως Κοινωνικές Επιχειρήσεις.

Σε ποιούς απευθύνεται
Το νέο θεσμικό πλαίσιο για την Κοινωνική Οικονομία και την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα επιτρέπει την ενεργοποίηση και συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού, των οποίων η συμμετοχή σήμερα δυσχεραίνεται, είτε εξαιτίας κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων ή σωματικών ή ψυχικών διαταραχών είτε εξαιτίας απρόβλεπτων γεγονότων, τα οποία επηρεάζουν την εύρυθμη λειτουργία της τοπικής ή περιφερειακής οικονομίας (π.χ. μακροχρόνια άνεργοι).

Στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού περιλαμβάνονται:
- Ευάλωτες  Ομάδες Πληθυσμού των οποίων η ένταξή τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή εμποδίζεται από σωματικά, ψυχικά, κοινωνικά ή πολιτισμικά αίτια.
- Ειδικές Ομάδες Πληθυσμού που παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες ως προς την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας (π.χ. νέοι, μακροχρόνια άνεργοι, άτομα άνω των 50 ετών που απολύονται ή βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας σε παραγωγική ηλικία).

Το σχέδιο νόμου
Οι βασικές αρχές του σχεδίου νόμου είναι οι εξής:

Μορφή, σύσταση και διοίκηση Κοινωνικών Επιχειρήσεων
• Κατηγοριοποίηση των Κοινωνικών ΕΠΕ σύμφωνα με την διαφορετικότητα των αναγκών σύστασης αλλά και των αναγκών παροχής κινήτρων:
- Κοινωνική Ε.Π.Ε Κοινωνικής Φροντίδας
- Κοινωνική Ε.Π.Ε Ένταξης
- Κοινωνική Ε.Π.Ε Συλλογικού Σκοπού 
• Κλιμάκωση ωφελειών και ευνοϊκών ρυθμίσεων ανάλογα με τον τύπο της Κοινωνικής Επιχείρησης, με κριτήριο την κατηγορία των εξυπηρετούμενων ευάλωτων ομάδων, ώστε να αποφευχθούν ρυθμίσεις που αντιτίθενται στον υγιή ανταγωνισμό.
• Συμμετοχή στο εταιρικό σχήμα φυσικών ή/και νομικών προσώπων.
• Σύσταση της Κοινωνικής Επιχείρησης με τη συμμετοχή τουλάχιστον επτά μελών (φυσικών ή/και νομικών προσώπων), από τα οποία το 60% να είναι φυσικά πρόσωπα, εργαζόμενοι.
• Η Κοινωνική ΕΠΕ διοικείται από Διοικούσα Επιτροπή, η οποία εκλέγεται από τη Γενική Συνέλευση όπου εφαρμόζεται η αρχή «ένας εταίρος μια ψήφος».

Σχέσεις με εργαζομένους και διανομή πλεονάσματος
• Καθορισμός του ελαχίστου ύψους της αμοιβής των εργαζομένων στην Κοινωνική Επιχείρηση κατά μέγιστο μέχρι το τριπλάσιο ποσό από το καθοριζόμενο του κατώτατου ορίου της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Ειδικά για τις  Κοινωνικές ΕΠΕ Ένταξης Ευάλωτων Ομάδων του Πληθυσμού το 40% των ατόμων που απασχολούνται στην επιχείρηση με αμειβόμενη απασχόληση προέρχεται από ευάλωτες ομάδες.
• Διανομή Πλεονασμάτων ετησίως: 
- Κατά ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) για το σχηματισμό αποθεματικού. 
- Κατά ποσοστό εξήντα τοις εκατό (60%) για τις δραστηριότητες της επιχείρησης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας . 
- Ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%) διανέμεται στους εργαζομένους της επιχείρησης ως κίνητρο παραγωγικότητας.
• Θέσπιση της Κοινωνικής εργασίας σε εργαζομένους μη μέλη-εταίρους της Κοινωνικής Επιχείρησης. Για την παρεχόμενη «Κοινωνική Εργασία» εφαρμόζονται οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας.

Θέματα οργάνωσης και διαχείρισης νέου θεσμικού πλαισίου
• Θέσπιση Μητρώου Επιχειρήσεων Κοινωνικής Οικονομίας, το οποίο τηρείται στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης 
- Η αρμόδια υπηρεσία τήρησης Μητρώου είναι υπεύθυνη για την αδειοδότηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων των Κοινωνικών ΕΠΕ σε ετήσια βάση. 
- Η ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων των Κοινωνικών ΕΠΕ θα αναρτάται υποχρεωτικώς στο διαδίκτυο, στην ηλεκτρονική σελίδα του Μητρώου Επιχειρήσεων Κοινωνικής Οικονομίας.
• Θεσμοθετείται η ίδρυση και λειτουργία «Ειδικής Γραμματείας Κοινωνικής Οικονομίας» στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, με στόχο την προώθηση και διάδοση του θεσμού της Κοινωνικής Οικονομίας.