Αθήνα 15.7.2011, 15:32

Κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή το ενιαίο νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης για την Προπτωχευτική Διαδικασία και τη σύσταση της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων.

Ο πλήρης τίτλος του νομοσχεδίου είναι: «Σύσταση Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων - Αντικατάσταση του έκτου κεφαλαίου του ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας) - Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης και άλλες διατάξεις».

Σύμφωνα με το υπουργείο, το νομοσχέδιο προσφέρει τη δυνατότητα εξυγίανσης των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, τη σύσταση επιτροπών φιλικού διακανονισμού για τη μείωση των ενοικίων καταστημάτων λόγω της κρίσης και τη συγκρότηση ανεξάρτητης αρχής για την εποπτεία των δημόσιων συμβάσεων προμηθειών και έργων, διασφαλίζοντας τους κανόνες διαφάνειας.

Για την προ-πτωχευτική διαδικασία, ο υπουργός Μιχάλης Χρυσοχοϊδης είχε αναφέρει στο Υπουργικό Συμβούλιο ότι «με τη ρύθμιση αυτή δίνεται μία δεύτερη ευκαιρία στις επιχειρήσεις που για οποιονδήποτε λόγο βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία, ενισχύεται η δυνατότητα εξυγίανσης επιχειρήσεων που είναι βιώσιμες, διασφαλίζεται η προστασία των πιστωτών και διασώζονται θέσεις εργασίας».

Για την Ενιαία Αρχή των Δημοσίων Συμβάσεων, είχε τονίσει ότι με τη σύστασή της «μπαίνει οριστικά τέλος στη δημοσιονομική «μαύρη τρύπα» που καταπίνει τα χρήματα των φορολογουμένων, υποθάλπει φαινόμενα κακοδιαχείρισης και διαφθοράς και υπονομεύει τις προσπάθειες του Ελληνικού λαού για έξοδο από την κρίση».

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νομοσχεδίου είναι τα εξής:

- Με τη συγκεκριμένη θεσμική αναμόρφωση της Προ-πτωχευτικής
διαδικασίας η απόπειρα διάσωσης της επιχείρησης δεν γίνεται στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας, όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Δίνεται πλέον η δυνατότητα διάσωσης της επιχείρησης που αντιμετωπίζει αδυναμία πληρωμών, πριν επέλθει η απαξίωσή της ώστε να μη χαθεί η άυλη αξία της επιχείρησης, και διακοπεί η παραγωγική της δραστηριότητα. Έτσι, προβλέπεται ότι μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών για τη διάσωση της επιχείρησης (που μπορεί να περιλαμβάνει π.χ. παράταση του χρόνου αποπληρωμής των υποχρεώσεων, μεταβίβαση της επιχείρησης, κ.α.) μπορεί να γίνει συμφωνία χωρίς επίσημη διαδικασία διαπραγματεύσεων. Η συμφωνία διάσωσης θα επικυρώνεται από δικαστήριο, ώστε να γίνεται δεσμευτική για όλους τους πιστωτές, ακόμη και για εκείνους που δεν συναινούν, κάτι που δεν ίσχυε μέχρι τώρα.

- Συστήνονται επιτροπές διακανονισμού σε κάθε περιφερειακή ενότητα για την ταχεία εξωδικαστική επίλυση διαφορών που αφορούν την αναπροσαρμογή των ενοικίων εμπορικών μισθώσεων.

- Δημιουργείται Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων η οποία θα εποπτεύει όλους τους φορείς του Δημοσίου και θα είναι αρμόδια για τη διασφάλιση της νομιμότητας στις συμβάσεις προμηθειών προϊόντων, υπηρεσιών και έργων του Δημοσίου. Βασικοί στόχοι είναι η ενίσχυση της διαφάνειας αλλά και η μείωση των κρατικών δαπανών για δημόσιες συμβάσεις. Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης τη σύσταση Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων στο οποίο θα καταχωρούνται τόσο οι αιτήσεις των φορέων του Δημοσίου για σύναψη συμβάσεων, όσο και οι συμβάσεις που υπογράφονται με τους αναδόχους (εκτός από εκείνες που αφορούν την εθνική άμυνα και ασφάλεια).

- Με άλλες διατάξεις του νομοσχεδίου, παρατείνονται οι μισθώσεις κινηματογράφων και θεάτρων για πέντε χρόνια, δίνεται η δυνατότητα παράτασης των μισθώσεων ακινήτων του Δημοσίου στα οποία στεγάζονται ξενοδοχεία μέχρι και για 12 χρόνια από τη λήξη τους με μείωση του ετήσιου ενοικίου από 6 σε 4,8 % της αντικειμενικής αξίας και ανανεώνονται οι άδειες συμμετοχής στην Κυριακάτικη αγορά του Πειραιά έως ότου γίνει νέα κλήρωση.

* Ακολουθούν ενημερωτικά σημειώματα του υπουργείου για την Προ-πτωχευτική Διαδικασία και την Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων.

Ενημερωτικό Σημείωμα
Θεσμική Αναμόρφωση της Προ-πτωχευτικής Διαδικασίας Εξυγίανσης Επιχειρήσεων
-Τι προβλέπει η νομοθετική ρύθμιση για την προ-πτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων;
Με την προτεινόμενη θεσμική ρύθμιση αντικαθίσταται το έκτο κεφάλαιο του Ν.3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας) και αναμορφώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να δίνεται μια πραγματική δεύτερη ευκαιρία στις επιχειρήσεις που για οποιονδήποτε λόγο βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία. Έτσι, εισάγεται με ουσιαστικό τρόπο η προ-πτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης μιας επιχείρησης και ενισχύεται η δυνατότητα διάσωσής της, πριν επέλθει η περίοδος πτώχευσης που σημαίνει και την αυτόματη απαξίωσή της. Το καινοτόμο στοιχείο που επιφέρει αυτή η ρύθμιση είναι ο γρήγορος επανακαθορισμός των σχέσεων οφειλέτη και πιστωτών, με σύναψη συμφωνίας εξυγίανσης, που έχει ως στόχο τον περιορισμό της προκύπτουσας ζημίας στο ελάχιστο. Έτσι, περιορίζεται  το διάστημα της αβεβαιότητας σε σχέση με την επιβίωση ή μη της επιχείρησης.
-Ποιες επιχειρήσεις αναμένεται ότι θα ενισχυθούν από αυτή τη ρύθμιση;
Μέσω αυτής της ρύθμισης αναμένεται να εξυγιανθούν και να συνεχίσουν να λειτουργούν επιχειρήσεις που είναι επιχειρηματικά βιώσιμες λόγω αντικειμένου, αλλά αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας επειδή είναι υπερχρεωμένες.
-Ποιο είναι το όφελος από αυτή τη θεσμική αναμόρφωση;
Το όφελος από αυτή την αναμόρφωση, ειδικά στη συγκεκριμένη δύσκολη οικονομική συγκυρία, είναι σημαντικό καθώς:
1. Διασώζονται θέσεις εργασίας τόσο στην ίδια την επιχείρηση, όσο και σε άλλες επιχειρήσεις (προμηθευτές, εμπορικούς αντιπροσώπους κλπ.) που συναλλάσσονται με αυτήν.
2. Δεν χάνεται η άυλη αξία της επιχείρησης και δεν διακόπτεται η παραγωγική της δραστηριότητα.
3. Η διάσωση επιχειρήσεων μπορεί να βοηθήσει και στην προσέλκυση επενδύσεων, αφού μπορεί να είναι ελκυστικότερο για τον επενδυτή να ξεκινήσει την επένδυσή του με βάση μια υφιστάμενη επιχείρηση που χρειάζεται ρευστότητα για να διασωθεί και να αναπτυχθεί, παρά να ξεκινήσει από το μηδέν.

- Τι ακριβώς αλλάζει με τη συγκεκριμένη θεσμική αναμόρφωση της Προ πτωχευτικής διαδικασίας;
Η επιχείρηση διάσωσης της επιχείρησης δεν γίνεται στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας καθώς στη χώρα μας η πτώχευση, οικονομικά και κοινωνικά, συνδέεται  με την εκκαθάριση, με αποτέλεσμα οι απόπειρες αναδιοργάνωσης στο πλαίσιο της πτώχευσης να υπονομεύονται από την απαξίωση της επιχείρησης στα μάτια των πελατών και προμηθευτών της.
1. Ο Πτωχευτικός Κώδικας που ισχύει μέχρι σήμερα προβλέπει μεν για το προ-πτωχευτικό στάδιο τη διαδικασία της συνδιαλλαγής, χωρίς όμως η συμφωνία που απορρέει από αυτή τη διαδικασία να δεσμεύει τους μη συναινούντες πιστωτές. Έτσι, δημιουργείται αυτό που στην οικονομική επιστήμη αποκαλείται «πρόβλημα της συλλογικής δράσης». Δηλαδή, ακόμη και αν όλοι οι πιστωτές αναγνωρίζουν ότι μια ρύθμιση των απαιτήσεών τους που θα διασώσει τον οφειλέτη θα είναι προς το συλλογικό συμφέρον, κάθε ένας χωριστά μπορεί να ελπίζει ότι οι λοιποί πιστωτές θα υποστούν το κόστος της ρύθμισης και θα εξυγιάνουν την επιχείρηση του οφειλέτη, χωρίς όμως ο πιστωτής αυτός να υποστεί τις θυσίες της ρύθμισης. Για τον λόγο αυτό παρατηρείται ότι, ενώ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων εισέρχεται στις διαδικασίες των άρθρων 99 επ., πολύ λίγες επιτυγχάνουν συμφωνία με τους πιστωτές τους και πραγματική εξυγίανση.
2. Η προτεινόμενη ρύθμιση συνδυάζει τα  θετικά στοιχεία της καταργημένης ρύθμισης του άρθρου 44  του ν. 1892/1990 (ιδίως τη δέσμευση της μειοψηφίας) και της ρύθμισης του Πτωχευτικού Κώδικα (διαδικασία συνδιαλλαγής), προχωρώντας όμως πέραν αυτών και εισάγοντας καινοτόμες λύσεις.

- Ποιά είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά της νέας ρύθμισης;
1. Εισάγεται η δυνατότητα δέσμευσης των μη συναινούντων πιστωτών, λύνοντας έτσι το προαναφερθέν «πρόβλημα της συλλογικής δράσης».
2. Δίνεται η μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία ως προς την κατάρτιση της συμφωνίας. Συγκεκριμένα δίνεται, κατά το γαλλικό πρότυπο, η δυνατότητα να καταλήξουν οφειλέτης και δανειστές σε συμφωνία χωρίς επίσημη διαδικασία διαπραγματεύσεων, με εμπιστευτικές διαπραγματεύσεις, ώστε να αποφεύγεται, όπου είναι εφικτό (συνήθως όταν οι δανειστές είναι λίγοι και συνεργάζονται μεταξύ τους), η δημιουργία αβεβαιότητας ως προς την επιβίωση της επιχείρησης που συνεπάγεται σήμερα η υπαγωγή σε διαδικασία συνδιαλλαγής. Στην περίπτωση που επιλέγεται η διαδικασία επίσημης διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο της διαδικασίας εξυγίανσης δίνονται δύο δυνατότητες - είτε να συνάπτουν τη συμφωνία απευθείας οι πιστωτές, είτε να συγκαλείται συνέλευση των πιστωτών. Η δεύτερη, πιο "βαριά" διαδικασία αναμένεται ότι θα χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που υπάρχει πληθώρα πιστωτών που είναι δύσκολο να συντονιστούν διαφορετικά.
3. Επιπλέον, ενώ θεσμοθετείται η δέσμευση του Δημοσίου και των φορέων κοινωνικής από τη συμφωνία συνδιαλλαγής, ως απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας αυτής, λαμβάνονται υπόψη και διασφαλίζονται τα συμφέροντά τους μέσα από την υποχρεωτική κλήτευσής τους στην οικεία διαδικασία.

- Τι είδους ρυθμίσεις μπορούν να συμπεριλαμβάνονται σε μια συμφωνία εξυγίανσης οφειλέτη- πιστωτών;
Ως προς το περιεχόμενο της συμφωνίας εξυγίανσης (άρθρο 106ε παρ. 1) δίνεται ευρύτατη διακριτική ευχέρεια στα μέρη με ενδεικτική δυνατότητα χρήσης διαφόρων μέτρων από τα πιο ήπια (π.χ. απλή παράταση του χρόνου αποπληρωμής υποχρεώσεων) μέχρι τα πιο δραστικά (π.χ. κεφαλαιοποίηση των χρεών ή και μεταβίβαση της επιχείρησης), ώστε να καλύπτονται κατά το δυνατό όλες οι περιπτώσεις ανάλογα με την έκταση του προβλήματος της επιχείρησης.

- Πως διασφαλίζεται η προστασία των πιστωτών μιας επιχείρησης που κάνει χρήση των ρυθμίσεων της προ-πτωχευτικής διαδικασίας εξυγίανσης;
1. Η ανάγκη της διάσωσης της επιχείρησης δεν έρχεται σε σύγκρουση, αλλά αντίθετα συμπλέει με τα συμφέροντα των πιστωτών, αφού κατά κανόνα οι πιστωτές θα ικανοποιηθούν περισσότερο από μια λειτουργούσα επιχείρηση, από ό,τι θα ικανοποιούνταν από την αναγκαστική πώληση των περιουσιακών της στοιχείων.
2. Στις λίγες περιπτώσεις που η εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων είναι ευνοϊκότερη για τους πιστωτές από τη διάσωση της επιχείρησης θα πρόκειται για επιχειρήσεις μεσοπρόθεσμα μη βιώσιμες, η απόπειρα διάσωσης των οποίων δεν είναι κοινωνικά και οικονομικά επωφελής αφού είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Για τον λόγο αυτόν τίθεται ως κριτήριο της διαδικασίας εξυγίανσης το να μη παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών. Με τον τρόπο αυτό και οι νέες διατάξεις εναρμονίζονται με τον σκοπό του Πτωχευτικού Κώδικα, όπως εξαγγέλλεται στο άρθρο 1.
3. Ειδικά για τις περιπτώσεις στις οποίες  η επίτευξη συμφωνίας εξυγίανσης δεν είναι μεν δυνατή αλλά υπάρχει πιθανότητα διάσωσης της επιχείρησης μέσω της πώλησης του συνόλου ή λειτουργικών τμημάτων αυτής, επανέρχεται ο θεσμός της ειδικής εκκαθάρισης.
4. Για την αποφυγή άδικων αποτελεσμάτων το νομοσχέδιο προβλέπει ουσιαστικά κριτήρια για την επικύρωση της συμφωνίας. Ενδεικτικά προβλέπεται ότι με βάση τη συμφωνία πρέπει οι πιστωτές να μην περιέρχονται σε χειρότερη θέση από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν αν ο οφειλέτης πτώχευε και πρέπει να τηρείται η αρχή της ισότητας μεταξύ πιστωτών που βρίσκονται στην ίδια θέση – ρυθμίσεις που συνιστούν ουσιώδεις δικλείδες ασφαλείας για τους μικρούς πιστωτές.

- Διάσωση μιας επιχείρησης σημαίνει και αυτόματη διάσωση του επιχειρηματία;
1. Η διάσωση της επιχείρησης δεν σημαίνει αναγκαία και τη διάσωση του φορέα της – του επιχειρηματία. Αυτό θα ήταν αντίθετο με την οικονομική λογική, αφού στην περίπτωση της επιτυχίας της επιχείρησης ο επιχειρηματίας καρπώνεται τα κέρδη και συνεπώς πρέπει κατά κύριο λόγο να υφίσταται από την άλλη πλευρά τις οικονομικές συνέπειες της αποτυχίας. Και κοινωνικά όμως μπορεί να είναι άδικη η διάσωση του επιχειρηματία σε βάρος των πιστωτών που συχνά είναι περισσότερο άξιοι προστασίας (π.χ. εργαζόμενοι, προμηθευτές, ασφαλιστικά ταμεία κλπ.). Είναι λοιπόν ενδεχόμενο η διάσωση της επιχείρησης να συνεπάγεται την απώλεια του ελέγχου της από τον επιχειρηματία, όπως θα συμβαίνει όταν η διάσωση θα γίνεται με μεταβίβαση της επιχείρησης ή (ενδεχομένως) με κεφαλαιοποίηση χρεών.
2. Ο νομοθέτης δεν επιδιώκει να ρυθμίσει σε ποιο βαθμό θα επέρχεται απώλεια της επιχείρησης για τον επιχειρηματία, αφήνοντας τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των μερών να καθορίσουν τα αποτελέσματα αυτά. Ωστόσο για την αποφυγή καταχρηστικής συμπεριφοράς από τους μετόχους ή εταίρους του οφειλέτη επιτρέπει υπό προϋποθέσεις στο πτωχευτικό δικαστήριο να παρέμβει και να τους εξαναγκάσει να συμπράξουν στη διάσωση της επιχείρησης.
3. Σύμφωνα με το ήδη υφιστάμενο άρθρο 98 του Πτωχευτικού Κώδικα οι διοικητές των κεφαλαιουχικών εταιρειών έχουν υποχρέωση να εργαστούν για την αποφυγή της πτώχευσής τους. Έτσι, είναι προφανές ότι η υποχρέωση αυτή μπορεί να συνίσταται και στη σύμπραξη σε επιτυχή εξυγίανση σε περίπτωση που είναι εφικτή. Επομένως, σε περίπτωση αδικαιολόγητης άρνησης ή παράλειψης των διοικητών κεφαλαιουχικής εταιρείας να συνάψουν συμφωνία εξυγίανσης μπορεί να γεννάται ευθύνη τους για την αποζημίωση των πιστωτών, σύμφωνα με το άρθρο 98 παρ. 2 του Πτωχευτικού Κώδικα.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Παραδείγματα εξυγίανσης επιχειρήσεων με τις νέες ρυθμίσεις που προβλέπονται στην προ-πτωχευτική διαδικασία
Παρακάτω αναφέρονται ενδεικτικά περιπτώσεις εξυγίανσης με μεταβίβαση εν όλω ή εν μέρει της επιχείρησης του οφειλέτη:
α. Ανώνυμη εταιρεία οφείλει 10.000.000 Ευρώ. Τρίτος αγοράζει το σύνολο του ενεργητικού της επιχείρησής της χωρίς να αναλάβει μέρος του παθητικού έναντι 5.000.000 Ευρώ, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη μερική ικανοποίηση των πιστωτών οι οποίοι συμφωνούν να διαγράψουν τα υπόλοιπα.
β. Ανώνυμη εταιρεία οφείλει 10.000.000 Ευρώ. Τρίτος αγοράζει το σύνολο του ενεργητικού της επιχείρησής της, αναδέχεται υποχρεώσεις 3.000.000 Ευρώ και καταβάλει τίμημα τοις μετρητοίς 3.000.000 Ευρώ. Τα εναπομένοντα 4.000.000 Ευρώ διαγράφονται.
γ. Ανώνυμη εταιρεία οφείλει 10.000.000 Ευρώ. Τρίτος αγοράζει το ενεργητικό ενός από τους δύο κλάδους της δραστηριότητάς της έναντι τιμήματος 4.000.000 Ευρώ. Από τα εναπομένοντα 6.000.000 Ευρώ, 1.000.000 Ευρώ παραμένει ως χρέος του οφειλέτη, 3.000.000 Ευρώ κεφαλαιοποιούνται και 2.000.000 Ευρώ διαγράφονται.
δ. Ανώνυμη εταιρεία οφείλει 10.000.000 Ευρώ. Οι πιστωτές της εισφέρουν σε ανώνυμη εταιρεία που συστήνεται για τον σκοπό αυτόν τις απαιτήσεις τους. Στη συνέχεια η νέα ανώνυμη εταιρεία αγοράζει έναντι 10.000.000 Ευρώ το σύνολο του ενεργητικού της παλιάς. Το τίμημα συμψηφίζεται με τις απαιτήσεις που ανήκουν πλέον στη νέα εταιρεία. Έτσι η επιχείρηση περιέρχεται ελεύθερη χρεών σε εταιρεία που ανήκει στους πιστωτές.
ε. Ανώνυμη εταιρεία οφείλει 10.000.000 Ευρώ. Οι πιστωτές της εισφέρουν σε νέα ανώνυμη εταιρεία απαιτήσεις ύψους 5.000.000 Ευρώ και η νέα εταιρεία αγοράζει τον έναν από τους δύο κλάδους της δραστηριότητας της παλαιάς ανώνυμης εταιρείας έναντι 5.000.000 Ευρώ (με συμψηφισμό των απαιτήσεών της κατά της παλαιάς εταιρείας) και αναδέχεται επιπλέον υποχρεώσεις 2.000.000 Ευρώ. Από τις εναπομένουσες υποχρεώσεις της παλαιάς ανώνυμης εταιρείας, 1.000.000 Ευρώ ορίζεται ότι θα καταβληθεί σε δόσεις με βάση την αναμενόμενη κερδοφορία του εναπομένοντος κλάδου της, ενώ 2.000.000 Ευρώ εξοφλούνται από αύξηση κεφαλαίου που καλύπτουν οι υφιστάμενοι μέτοχοι της παλαιάς εταιρείας και τρίτοι επενδυτές.

Ενμερωτικό σημείωμα
Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων

Α. Τι είναι η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων
Η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου που καταθέτει το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, θα αποτελέσει ανεξάρτητη νομοθετικά κατοχυρωμένη διοικητική αρχή, η οποία θα έχει στην αρμοδιότητά της οτιδήποτε σχετίζεται με τις δημόσιες συμβάσεις στη χώρα μας.
Συνοπτικά, στους σκοπούς της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, συμπεριλαμβάνονται:
• Η προαγωγή της εθνικής στρατηγικής ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων.
• Η μείωση και ο έλεγχος των δαπανών του κράτους για τις δημόσιες συμβάσεις.
• Η βελτίωση και ενοποίηση του συναφούς νομικού πλαισίου.
• Η τήρηση των κανόνων και αρχών της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων.
• Ο συντονισμός και εξορθολογισμός της πρακτικής των αναθετουσών αρχών.
• Η διευκόλυνση και ενθάρρυνση της συμμετοχής των ενδιαφερομένων οικονομικών φορέων στους διαγωνισμούς του Δημοσίου.
• Η ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού στις διαγωνιστικές διαδικασίες,  σύμφωνα με τις αρχές της διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης.
Με τη νομοθετική πρωτοβουλία θα αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα χρόνια προβλήματα που προκύπτουν στο πεδίο των δημοσίων συμβάσεων λόγω του κατακερματισμού των κανόνων και τη διαδικασία ανάθεσης και εκτέλεσής τους. Αυτό έχει πολύ συχνά ως αποτέλεσμα την πλημμελή ερμηνεία και εφαρμογή του υπάρχοντος νομικού πλαισίου, αλλά και υπέρμετρες καθυστερήσεις, που προκύπτουν από δικαστικές εμπλοκές μεταξύ των συμμετεχόντων και των αναθετουσών αρχών και οι οποίες έχουν συχνά στοιχίσει στη χώρα καταδίκες από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για πρώτη φορά με την Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων παύει ο κατακερματισμός της εθνικής νομοθεσίας για τις δημόσιες συμβάσεις και διευκολύνεται η ανάπτυξη της αγοράς, μέσω ενός σαφούς πλαισίου κανόνων δικαίου και μέσω της ενοποίησης της διαγωνιστικής πρακτικής των αναθετουσών αρχών. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα θα συμβαδίσει με τις προσπάθειες που γίνονται στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για περαιτέρω απλούστευση και ενοποίηση των κανόνων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που αφορά τις δημόσιες συμβάσεις.

Β. Σημαντικότερες Αρμοδιότητες της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων
1) Εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων με το δίκαιο της Ένωσης και τις συστάσεις της Ε. Επιτροπής.
2) Συντονισμός των υπουργείων και λοιπών δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων που αναθέτουν δημόσιες συμβάσεις.
3) Εξορθολογισμός της διαδικασίας ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, ενοποίηση της πρακτικής των διαφόρων αναθετουσών αρχών, καθώς και πρόταση σχεδίων για την απλούστευση, συμπλήρωση, αναμόρφωση, κωδικοποίηση και ενοποίηση των σχετικών νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων στους αρμόδιους Υπουργούς που διαθέτουν τη σχετική πρωτοβουλία.
4) Υποχρεωτική γνωμοδότηση επί σχεδίων διατάξεων που αφορούν το νομοθετικό ή κανονιστικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων.
5) Έκδοση κανονισμών και κατευθυντήριων οδηγιών προς τους αρμόδιους δημόσιους φορείς και τις αναθέτουσες αρχές για θέματα δημοσίων συμβάσεων και διατύπωση προτάσεων στους αρμόδιους υπουργούς για την έκδοση σχετικών εγκυκλίων.
6) Διατύπωση προηγούμενης σύμφωνης γνώμης επί των αποφάσεων των αναθετουσών αρχών που αφορούν προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων πάνω από τα κοινοτικά όρια.
7) Έκδοση δεσμευτικού χαρακτήρα πρότυπων τευχών δημοπράτησης και σχεδίων συμβάσεων μετά από διαβούλευση με τους κατά περίπτωση αρμόδιους δημόσιους φορείς.
8) Παρακολούθηση και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των δράσεων των δημοσίων φορέων στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων.
9) Αυτεπάγγελτη αναζήτηση πληροφοριών και στοιχείων σχετικά με τις εν εξελίξει διαδικασίες προκήρυξης, ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων από τις αναθέτουσες αρχές και τους εμπλεκόμενους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και κλήση σε ακρόαση  εκπροσώπων τους για την παροχή πληροφοριών και στοιχείων.
10) Δυνατότητα παρέμβασης σε δίκες ενώπιον των αρμοδίων δικαστηρίων επί διαφορών που γεννώνται κατά τη σύναψη των δημοσίων συμβάσεων.
11) Υποστήριξη  του έργου των αναθετουσών αρχών για τη νόμιμη διεξαγωγή των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων και την ομοιόμορφη εφαρμογή της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων.
12) Δημιουργία και τήρηση εθνικής βάσης δεδομένων δημοσίων συμβάσεων, η οποία προβλέπεται να συλλέγει και να δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων και τη συναφή νομολογία των ευρωπαϊκών και εθνικών δικαστηρίων, καθώς και να συντονίζει και να μεριμνά για τη συλλογή, επεξεργασία και δημοσίευση σε κεντρική βάση δεδομένων στοιχείων σχετικά με τις εν εξελίξει διαδικασίες προκήρυξης, ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων, όπως ιδίως, αποφάσεων προκήρυξης, ανακοινώσεων κατακύρωσης, συμπληρωματικών συμβάσεων, ετήσιων απολογιστικών στοιχείων για τις συμβάσεις που προκηρύχθηκαν, ανατέθηκαν και εκτελούνται από τις αναθέτουσες αρχές.
13) Εκπροσώπηση της χώρας σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς και συναντήσεις στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων και  συμμετοχή, ως πρωτεύουσα εθνική αρχή επικοινωνίας, στα αρμόδια ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα για την ανταλλαγή απόψεων, πληροφοριών και στοιχείων σχετικά με την εθνική στρατηγική, το νομικό πλαίσιο και τις διαδικασίες προκήρυξης, ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων.
14) Σύνταξη και υποβολή στον Πρόεδρο της Βουλής, εντός του πρώτου τριμήνου κάθε ημερολογιακού έτους, ετήσιας έκθεσης, η οποία δημοσιεύεται στο διαδίκτυο και περιλαμβάνει αποτίμηση των πεπραγμένων της Αρχής σύμφωνα με τον σκοπό και τις αρμοδιότητές της, τις προτάσεις βελτίωσης του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου και των διαδικασιών προκήρυξης, ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων που έχουν διατυπωθεί προς τους αρμόδιους φορείς και όργανα, καθώς και την πρόοδο της συμμόρφωσης των αρμοδίων φορέων και οργάνων με τις εν λόγω προτάσεις.

Γ. Οφέλη που προκύπτουν από τη σύσταση της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων:
1. Δίνουμε τέλος στον κατακερματισμό αρμοδιοτήτων
Με τη νέα αρχή στόχος μας είναι να δώσουμε τέλος στον κατακερματισμό αρμοδιοτήτων και στο έλλειμμα διαφάνειας. Σήμερα ο διαχωρισμός της αρμοδιότητας για τις δημόσιες συμβάσεις γίνεται ανάλογα με το είδος τους:
Α) Για τις δημόσιες συμβάσεις δημοσίων έργων και τεχνικών μελετών: Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων
Β) Για τις δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών: Υπουργείο Οικονομικών
Γ) Για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών: Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, για αμυντικό υλικό Υπουργείο Άμυνας και για τις προμήθειες υγείας Υπουργείο Υγείας.
Ο ρόλος της Αρχής: Η Αρχή θα παρακολουθεί την τήρηση του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων από όλες τις αναθέτουσες αρχές και όλα τα δημόσια όργανα. Συνεπώς, τίθενται υπό την «ομπρέλα» της όλες οι δημόσιες συμβάσεις που εκτελούνται στη χώρα από οποιοδήποτε Υπουργείο/φορέα.
2. Νομοθετική απλοποίηση και εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό Δίκαιο. Το ισχύον νομικό πλαίσιο είναι εξαιρετικά περίπλοκο με διάσπαρτες ρυθμίσεις. Έχουν διαπιστωθεί προβλήματα συμβατότητας της εθνικής νομοθεσίας για τις δημόσιες συμβάσεις με την ισχύουσα ευρωπαϊκή (λ.χ. νομοθεσία περί βασικού μετόχου).

Ο ρόλος της Αρχής: Η Αρχή θα διατυπώνει γνώμη επί σχεδίων διατάξεων που αφορούν το νομοθετικό ή κανονιστικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων, καθώς και προτάσεις για την κωδικοποίηση, αναμόρφωση και ενοποίησή του. Η γνώμη της Αρχής θα είναι απλή επί των σχεδίων νόμων σύμφωνη επί των σχεδίων προεδρικών διαταγμάτων και των λοιπών κανονιστικών πράξεων. Η γνώμη της Αρχής επί των σχεδίων νόμων και προεδρικών διαταγμάτων θα συνοδεύει τα εν λόγω έγγραφα κατά την κατάθεσή τους στη Βουλή ή το Συμβούλιο Επικρατείας προς επεξεργασία αντίστοιχα. Επίσης, η Αρχή θα παρακολουθεί την ορθή εναρμόνιση του εθνικού δικαίου με την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
3. Ενίσχυση της λογοδοσίας και της διαφάνειας κατά την ανάθεση των προμηθειών. Σήμερα κυριαρχεί η πλημμελής ερμηνεία και εφαρμογή του νομικού πλαισίου με έλλειμμα διαφάνειας στις διαγωνιστικές διαδικασίες. (λ.χ. έλλειψη επαρκούς δημοσιότητας, πλημμελής αιτιολόγηση των αποφάσεων των αναθετουσών αρχών κλπ) Διαπιστώνεται συχνή προσφυγή στις διαδικασίες της απευθείας ανάθεσης, χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος. Επίσης, διαπιστώνονται καθυστερήσεις λόγω των δικαστικών εμπλοκών στους διαγωνισμούς και καταγγελίες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καταδίκες της χώρας από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, διαπιστώνεται μη συμμόρφωση των εθνικών οργάνων με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα την επιβολή χρηματικών κυρώσεων εις βάρος της χώρας. Για παράδειγμα, πρόσφατα (Νοέμβριος 2010) η Ελλάδα παραπέμφθηκε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επειδή δεν έχει συμμορφωθεί με την απόφαση του Δικαστηρίου της 19ης Μαρτίου 2009 (C-489/06), με την οποία το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελλάδα παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει των κανόνων της ΕΕ απορρίπτοντας σε δημόσιους διαγωνισμούς προσφορές προμηθευτών ιατρικού εξοπλισμού που φέρουν τη σήμανση CE.

Ο ρόλος της Αρχής: Η Αρχή θα παρακολουθεί την τήρηση της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας από τους εμπλεκόμενους φορείς. Θα δίνει σύμφωνη γνώμη για την προσφυγή στις απευθείας αναθέσεις. Επίσης, θα έχει το δικαίωμα να ασκεί δειγματοληπτικούς ελέγχους σε εν εξελίξει διαδικασίες και σε περίπτωση διαπίστωσης παράβασης ενημερώνει άμεσα τα αρμόδια όργανα ελέγχου και εποπτείας για την άσκηση των νόμιμων αρμοδιοτήτων τους. Στην περίπτωση αυτή συντάσσει και ειδική έκθεση, η οποία διαβιβάζεται στον Πρόεδρο της Βουλής.
4. Επιτάχυνση των διαδικασιών κατά την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων: Σήμερα η κεντρική διοίκηση αδυνατεί να παρακολουθεί επαρκώς την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων (λ.χ. λόγω ελλιπούς εξοικείωσης με το νομικό πλαίσιο που διέπει την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων). Διαπιστώνεται πλημμελής εκτέλεση των συμβάσεων (λ.χ. καθυστερήσεις στην παράδοση των υλικών, κακοτεχνίες στην εκτέλεση των δημοσίων έργων κλπ)  και καθυστερήσεις που δυσχεραίνουν σημαντικά την καθημερινότητα του πολίτη και επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό.

Ο ρόλος της Αρχής: Και πάλι η Αρχή θα μπορεί να ασκεί δειγματοληπτικούς
ελέγχους σύμφωνα με τα παραπάνω. Μέσω των ελέγχων αυτών και της κινητοποίησης των αρμοδίων εποπτικών και ελεγκτικών οργάνων θα διασφαλίζεται ότι οι αρμόδιοι φορείς δεν θα αδρανούν στην επιβολή των νόμιμων κυρώσεων σε περίπτωση πλημμελούς εκτέλεσης των συμβάσεων.

5. Συλλογή στατιστικών στοιχείων για τις δημόσιες συμβάσεις: Σήμερα η Ελληνική Διοίκηση δεν διαθέτει μια κεντρική βάση δεδομένων με στοιχεία για τις εκτελούμενες στη χώρα δημόσιες συμβάσεις. Διαπιστώνεται ελλιπής παρακολούθηση των συμβάσεων κατά αντικείμενο και ποσό από την προκήρυξή τους έως την ολοκλήρωση της εκτέλεσής τους, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού από τους φορείς του δημοσίου και τη διαχείριση των δημοσίων πόρων.

Ο ρόλος της Αρχής: Δημιουργία της εθνικής βάσης δεδομένων. Συντονισμός των υφισταμένων βάσεων δεδομένων που τηρούνται ή θα δημιουργηθούν στη χώρα (λ.χ. Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημόσιων Προμηθειών, Μητρώο Δαπανών Δημοσίων Συμβάσεων) και μέριμνα ώστε να γίνεται συλλογή στοιχείων από τις αναθέτουσες αρχές. Υποχρεωτική παροχή από τους φορείς κάθε πληροφορίας που ζητά η Αρχή. Θα προβλεφθεί η διασύνδεση της βάσης δεδομένων της Αρχής με κάθε βάση δεδομένων που σχετίζεται με τις δημόσιες συμβάσεις.
6. Εκπροσώπηση της χώρας στο εξωτερικό: Αυτή τη στιγμή η χώρα δεν εκπροσωπείται επαρκώς σε διεθνείς οργανισμούς και συνέδρια στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων (λ.χ. ACOP, Public Procurement Network). Είναι ελλιπής  η προβολή του επιστημονικού έργου που συντελείται στη χώρα και ελλιπής η ενημέρωση των υπηρεσιών του δημοσίου για τις εξελίξεις στις δημόσιες συμβάσεις.

Ο ρόλος της Αρχής: Θα αναλάβει την εκπροσώπηση της χώρας στους άνω οργανισμούς και συνέδρια.
 
Δ. Το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δαπανών Δημοσίων Συμβάσεων
Με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και την παρακολούθηση της εύρυθμης εκτέλεσης του προϋπολογισμού ως προς το σκέλος των δαπανών που αφορούν τις δημόσιες συμβάσεις, εισάγεται στο άρθρο 11 του σχεδίου νόμου για την Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων ρύθμιση που προβλέπει τη δημιουργία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δαπανών Δημοσίων Συμβάσεων. Στο Μητρώο αυτό θα καταχωρούνται, μεταξύ άλλων, στοιχεία που αφορούν την υποβολή αιτημάτων για τη σύναψη της σύμβασης,  την έγκριση της σχετικής δαπάνης, τη διαδικασία ανάθεσης και εκτέλεσης της σύμβασης και την πληρωμή κάθε σχετικής δαπάνης. Το Μητρώο αυτό συνιστάται αρχικά στο Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, προβλέπεται, ωστόσο, στο σχέδιο νόμου ότι θα μεταβιβαστεί στην Αρχή, μετά από αίτημά της.

* Στο συνημμένο αρχείο θα βρείτε το νομοσχέδιο και την αιτιολογική έκθεση.