Αθήνα 16.3.2013, 5:28

Στήριξη της Ελλάδας στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για διετή αναστολή της χρήσης τριών νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων, που όπως όλα δείχνουν βλάπτουν τα έντομα επικονιαστές, ζήτησε από τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων - Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο.

Η πρόταση θα ψηφιστεί στη μόνιμη επιτροπή για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων στις Βρυξέλλες στις 15 Μαρτίου 2013.

Δεδομένων μάλιστα των σοβαρών επιστημονικών ενδείξεων για τις βλαβερές συνέπειες στα έντομα επικονιαστές λόγω της ευρείας χρήσης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων, οι Πράσινοι εκτιμούν ότι η διετής αναστολή είναι ανεπαρκής και προτείνουν την πλήρη απαγόρευση με βάση την αρχή της προφύλαξης.

Όπως αναφέρουν σε σχετική ανακοίνωση, σύμφωνα με την πρόταση της ΕΕ, η απαγόρευση των χημικών ουσιών clothianidin, imidacloprid και thiamethoxam, οι οποίες φαίνεται να επιδρούν επιζήμια στις μέλισσες, θα ισχύει μόνο για τέσσερα είδη καλλιέργειας: ηλίανθους, καλαμπόκι, βαμβάκι και ελαιοκράμβη. Θα καλύπτει επίσης τις τρεις κύριες τεχνικές εφαρμογής: επένδυση σπόρων, κοκκώδη φυτοφάρμακα και ψεκασμό. Οι καλλιέργειες που καλλιεργούνται το φθινόπωρο δεν θα επηρεαστούν, εν μέρει λόγω του χαμηλού κινδύνου σχηματισμού σκόνης που εμπίπτει σε αυτή τη περίοδο. Όμως πρόσθετη συζήτηση χρειάζεται στην Ελλάδα με δεδομένο τον τρόπο που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας τα φυτοφάρμακα. Για παράδειγμα μεγάλη ζημιά έγινε σε μελίσσια σε περιοχές όπου πολίτες, με ή χωρίς οδηγίες γεωπόνων χρησιμοποίησαν νεονικοτινοειδή για να αντιμετωπίσουν το κόκκινο σκαθάρι που ξεραίνει τους φοίνικες.

Αφετηρία της πρότασης της ΕΕ ήταν μια αναφορά που στις 21 Ιανουαρίου, διαβιβάστηκε από ένα ευρύ φάσμα ενώσεων μελισσοκόμων στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ζητώντας την πλήρη απαγόρευση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων. Επιπλέον, πάνω από 2,5 εκατομμύρια πολίτες έχουν υπογράψει το ψήφισμα της Avaaz για την υποστήριξη του ίδιου αιτήματος. Πολλοί ευρωβουλευτές, μεταξύ των οποίων και ο Ν. Χρυσόγελος έθεσε το θέμα αυτό και κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας κι Ασφάλειας Τροφίμων, στις 24 Ιανουαρίου 2013, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Κομισιόν και επιστημόνων.

«Οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι μέλισσες στο οικοσύστημα, στη γεωργία και στην οικονομία είναι σπουδαίες", δήλωσε σχετικά ο Νίκος Χρυσόγελος. "Με οικονομικούς όρους έχουν αποτιμηθεί σε 15 δις ευρώ ετησίως μόνο για την Ευρώπη και φυσικά αυτό δεν συμπεριλαμβάνει το εισόδημα και τις θέσεις εργασίας των μελισσοκόμων. Η δραματική μείωση ή και εξόντωση των μελισσών πέρα από ανυπολόγιστη οικολογική ζημιά θα σημάνει και μεγάλη οικονομική ζημιά για τους γεωργούς που θα πρέπει να καταβάλλουν το υψηλός κόστος για την επικονίαση και άλλες υπηρεσίες που τους προσφέρουν σήμερα δωρεάν οι μέλισσες. Ήταν ιδιαίτερα θετικό ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε στηρίξει την πρωτοβουλία της Ομάδας των Πράσινων, προτείνοντας διετή απαγόρευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη χρήση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων σε τέσσερις καλλιέργειες που προσελκύουν τις μέλισσες. Τώρα όμως είναι η σειρά των κυβερνήσεων των κρατών-μελών να εφαρμόσουν αυτή την πρόταση έχοντας κατά νου ότι η προστασία των μελισσών είναι και προστασία του δημοσίου συμφέροντος".

* Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της επιστολής του Νίκου Χρυσόγελου.

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Με τη παρούσα επιστολή θα ήθελα να ζητήσω την επείγουσα στήριξη της Ελλάδας στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για διετή αναστολή της χρήσης  τριών νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων, όταν θα ψηφιστεί στις Βρυξέλλες στις 15 Μαρτίου 2013.  
 
Όπως θα γνωρίζετε ήδη από την ενημέρωση της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας, η πλήρης απαγόρευση θα ήταν πιο πρόσφορη και σύμφωνη με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, δεδομένων των σοβαρών επιστημονικών ενδείξεων για τις βλαβερές συνέπειες στα έντομα επικονιαστές λόγω της ευρείας χρήσης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων στην ΕΕ.
 
Η πρόταση της Κομισιόν είναι ένα πρώτο βήμα αλλά ανεπαρκές. Οι ειδικοί ανησυχούν ότι μετά από μια απαγόρευση δύο χρόνων των τριών συγκεκριμένων φυτοφαρμάκων (imidacloprid, clothianidin και thiamethoxam) σε ηλίανθο, ελαιοκράμβη, καλαμπόκι και βαμβάκι, οι πληθυσμοί των μελισσών δεν θα έχουν αποκατασταθεί επαρκώς.
 
Οι χημικές ουσίες παραμένουν στα αγρο-οικοσυστήματα και η συνεχιζόμενη έκθεση εντόμων, όπως οι μέλισσες καθιστά την πλήρη απαγόρευση αναγκαία από οικοτοξικολογική άποψη.
 
Οτιδήποτε λιγότερο από μια πλήρη απαγόρευση θα μπορούσε να οδηγήσει τους κατασκευαστές φυτοφαρμάκων να υποστηρίξουν ότι η χρήση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων δεν έχει καμία σχέση με τη θνησιμότητα των μελισσών.
 
Στον Κανονισμό ΕΚ 1107/2009, άρθρο 8 αναφέρεται ρητά:  «[...] Η αρχή της προφύλαξης θα πρέπει να εφαρμόζεται και ο παρών κανονισμός πρέπει να διασφαλίζει ότι η βιομηχανία θα τεκμηριώνει ότι οι ουσίες ή τα προϊόντα που παράγονται ή διατίθενται στην αγορά δεν έχουν επιβλαβείς επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία ή την υγεία των ζώων ή μη αποδεκτές επιδράσεις στο περιβάλλον»
 
Με δεδομένες τις βλαπτικές επιδράσεις των νεονικοτινοειδών στη μέλισσα, τους άγριους επικονιαστές αλλά και όλα τα ωφέλιμα έντομα και τη μεγάλη περίοδο που παραμένουν στο χώμα μολύνοντας και τις επόμενες καλλιέργειες στις οποίες δεν έχει γίνει χρήση τους, η πρόταση της Επιτροπής φαίνεται μάλλον ανεπαρκής.
 
Πρέπει να είναι καθολική η απαγόρευση όλων των νεονικοτινοειδών, σε όλη την Ευρώπη και σε όλες τις καλλιέργειες εδώδιμες και μη και για περισσότερο χρονικό διάστημα αν θέλουμε να ανακάμψουν οι πληθυσμοί των μελισσών και των ωφέλιμων εντόμων γενικά και να μειωθούν οι συγκεντρώσεις των ουσιών αυτών στο χώμα και τα νερά.
 
Όπου εφαρμόστηκε η πλήρης απαγόρευση ως σήμερα (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Σλοβενία), κανείς αγρότης δεν έχασε παραγωγή ή εισόδημα και οι πληθυσμοί των επικονιαστών και των μελισσών ανέκαμψαν.
 
Όπως αντανακλάται στην κοινή επιστολή προς τον Επίτροπο Borg της 30 Ιανουαρίου, που συνυπογράφεται από 90 ευρωβουλευτές από πέντε πολιτικές ομάδες, μεταξύ των οποίων και εγώ, υπάρχει ευρεία πολιτική και δημόσια υποστήριξη για την πρόταση της Κομισιόν.
 
Στις 21 Ιανουαρίου μια αναφορά από ένα ευρύ φάσμα ενώσεων μελισσοκόμων διαβιβάστηκε στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ζητώντας την πλήρη απαγόρευση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων. Επιπλέον, πάνω από 2,5 εκατομμύρια πολίτες έχουν υπογράψει το ψήφισμα της Avaaz για την υποστήριξη του ίδιου αιτήματος. Πολλοί ευρωβουλευτές θέσαμε το θέμα αυτό και κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας κι Ασφάλειας Τροφίμων, στις 24 Ιανουαρίου 2013, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Κομισιόν και επιστημόνων.

Πιστεύω ότι προκειμένου να προστατευτούν οι μέλισσες και άλλα έντομα επικονιαστές, τα οποία παρέχουν μια υπηρεσία ζωτικής σημασίας (που εκτιμάται σε τουλάχιστον 15 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε ολόκληρη την ΕΕ, ξεπερνώντας κατά πολύ τις οικονομικές απώλειες εκ μέρους της βιομηχανίας) καθώς και να διασφαλιστεί ότι θα έχουμε ένα άφθονο και ποικίλο σύστημα εφοδιασμού τροφίμων, η πρόταση αυτή έχει ήδη καθυστερήσει πολύ: είναι μια προληπτική και ελάχιστη απάντηση.
 
Πιστεύω ότι ως πολιτικοί έχουμε την υποχρέωση να διαφυλάσσουμε το δημόσιο συμφέρον και ως εκ τούτου πιστεύω ότι η έγκριση για τα προϊόντα αυτά θα πρέπει να καταργηθεί.

Σας ζητώ επομένως να υποστηρίξετε την πρόταση της ΕΕ στην ψηφοφορία κατά τη συνεδρίαση της μόνιμης επιτροπής για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων στις 15 Μαρτίου.

Με εκτίμηση,
Νίκος Χρυσόγελος, Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, The Greens/EFA
 
Χρήσιμες πληροφορίες
1) Conclusion on the peer review of the pesticide risk assessement for bees for the active substance clothianidin, imidacloprid, thiamethoxam - EFSA (2013) http://www.efsa.europa.eu/en/press/news/130116.htm?utm_source=homepage&utm_medium=infocus&utm_campaign=beehealth
2) Late Lessons from early warnings: sciences, precaution, innovation – European Environmental Agency (2013) http://www.eea.europa.eu/publications/late-lessons-2
3) Existing scientific evidence of the effect of neonicotinoid pesticides on bees - European Parliament note (2012) http://www.europarl.europa.eu/committees/en/studiesdownload.html?file=79433&languageDocument=EN
4) http://www.avaaz.org/en/hours_to_save_the_bees/?gpmep
5) http://www.greens-efa.eu/total-ban-on-the-use-of-neonicotinoid-insecticides-needed-9097.html