|
Αθήνα 16.3.2015, 23:42
Το νερό που χρησιµοποιείται στις επιχειρήσεις τροφίµων πρέπει να πληροί τις οριζόμενες από τη σχετική νομοθεσία προδιαγραφές, αναφέρει σε εγκύκλιό του ο ΕΦΕΤ (Εθνικός Φορέας Ελέγχου Τροφίμων) και παραθέτει σχετικές πληροφορίες.
* Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της εγκυκλίου.
ΕΦΕΤ ΠΡΟΣ: 1. Περιφερειακές ∆/νσεις ΕΦΕΤ 2. Γενικές ∆/νσεις Αγροτικής Οικονοµίας 3. ∆/νσεις Αγροτικής Οικονοµίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων
Θέµα: Έλεγχοι νερού στις επιχειρήσεις τροφίµων Όπως είναι γνωστό ο έλεγχος της ποιότητας του νερού που χρησιµοποιείται στις διαδικασίες παραγωγής τροφίµων αποτελεί σηµαντικό στοιχείο στον βαθµό που επηρεάζει την υγιεινή των τελικών προϊόντων. Το νερό που χρησιµοποιείται στις επιχειρήσεις τροφίµων πρέπει να πληροί τις προδιαγραφές όπως αυτές καθορίζονται τόσο σε γενικό επίπεδο από τους κανονισµούς του «πακέτου υγιεινής» (ΕΚ 852/2004 και ΕΚ 853/2004) όσο και σε πιο ειδικό επίπεδο από την οδηγία 98/83/ΕΚ η οποία ενσωµατώθηκε στο εθνικό δίκαιο µε την ΚΥΑ Υ2/2600/2001 όπως κάθε φορά αυτή τροποποιείται και ισχύει.
Ζητήµατα που αφορούν τον έλεγχο του νερού σε εγκαταστάσεις τροφίµων ήταν το αντικείµενο της υπ’ αριθ. 17783/ 11.12.2009 εγκύκλιο του ΕΦΕΤ. Θεωρείται ωστόσο αναγκαία η ανασκόπηση και επικαιροποίηση ορισµένων πτυχών που αφορούν στον έλεγχο του νερού και η διευκρίνιση ορισµένων ζητηµάτων τόσο σε ότι αφορά στην κείµενη νοµοθεσία για το νερό όσο και στις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων που παράγουν τρόφιµα. Proslipsis.gr Α) Βασικές απαιτήσεις της νοµοθεσίας για το νερό στις επιχειρήσεις τροφίµων. Ορισµοί «πόσιµο νερό»: το νερό που πληροί τις προδιαγραφές της οδηγίας 98/83/ΕΚ (ΚΥΑ Υ2/2600/2001 ) σχετικά µε την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης «καθαρό θαλάσσιο νερό»: το φυσικό, τεχνητό ή καθαρισµένο θαλάσσιο ή υφάλµυρο νερό που δεν περιέχει µικροοργανισµούς, επιβλαβείς ουσίες ή τοξικό θαλάσσιο πλαγκτόν σε ποσότητες που µπορεί να έχουν άµεσες ή έµµεσες επιπτώσεις στην υγειονοµική ποιότητα των τροφίµων «καθαρό νερό»: το καθαρό θαλάσσιο νερό και το γλυκό νερό ανάλογης ποιότητας
Γενικές απαιτήσεις (ΕΚ 852/2004, 853/2004, 2076/2005) 1. Α) Η επιχείρηση τροφίµων πρέπει να διαθέτει επαρκή παροχή πόσιµου νερού, έτσι ώστε να εξασφαλίζονται τα τρόφιµα από τυχόν επιµόλυνση. Β) Για τα ολόκληρα αλιευτικά προϊόντα είναι δυνατόν να χρησιµοποιείται καθαρό νερό. Για τα ζώντα δίθυρα µαλάκια, τα εχινόδερµα, τα χιτινοφόρα και τα θαλάσσια γαστερόποδα είναι δυνατόν να χρησιµοποιείται καθαρό θαλασσινό νερό για εξωτερικό πλύσιµο, όπως επίσης και καθαρό νερό. Όταν χρησιµοποιείται τέτοιο νερό, πρέπει να υπάρχουν επαρκείς εγκαταστάσεις για την παροχή του. 2. Στις περιπτώσεις που χρησιµοποιείται µη πόσιµο νερό, παραδείγµατος χάρη για πυροσβεστική χρήση, παραγωγή ατµού, ψύξη και άλλους παρεµφερείς σκοπούς, πρέπει να κυκλοφορεί σε χωριστό δίκτυο που να φέρει τη σχετική ένδειξη. Το µη πόσιµο νερό δεν πρέπει να συνδέεται µε τα δίκτυα πόσιµου νερού ούτε να υπάρχει δυνατότητα αναρροής στα δίκτυα πόσιµου νερού. 3. Ο πάγος που έρχεται σε επαφή µε τρόφιµα πρέπει να παράγεται από πόσιµο νερό, ή, αν χρησιµοποιείται για την ψύξη ολόκληρων αλιευτικών προϊόντων, από καθαρό νερό. Πρέπει να παρασκευάζεται, να διακινείται και να αποθηκεύεται υπό συνθήκες που να τον προφυλάσσουν από οποιαδήποτε µόλυνση. 4. Ο ατµός που χρησιµοποιείται σε άµεση επαφή µε τρόφιµα πρέπει να είναι απαλλαγµένος από κάθε ουσία που παρουσιάζει κίνδυνο για την υγεία ή ενδέχεται να µολύνει τα τρόφιµα. 5. Όταν τα τρόφιµα υποβάλλονται σε θερµική επεξεργασία µέσα σε ερµητικά σφραγισµένα δοχεία, πρέπει να εξασφαλίζεται ότι το νερό που χρησιµοποιείται για την ψύξη των δοχείων µετά τη θερµική επεξεργασία δεν αποτελεί πηγή µόλυνσης των τροφίµων.
Ειδικές απαιτήσεις (ΚΥΑ Υ2/2600/2001) To νερό που χρησιµοποιείται στις επιχειρήσεις τροφίµων για την παρασκευή, επεξεργασία, εµπορία ή διάθεση προϊόντων ή ουσιών που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση πρέπει να είναι πόσιµο (εξαιρουµένων των περιπτώσεων στις οποίες δίνεται η δυνατότητα χρήσης καθαρού νερού). Επιπλέον «πόσιµο» πρέπει να είναι το νερό που χρησιµοποιείται για το πλύσιµο επιφανειών που πρόκειται να έρθουν σε επαφή µε τρόφιµα, σκευών, χεριών κλπ.
Οι υποχρεώσεις του “υπεύθυνου επιχείρησης τροφίµων ” αφορούν: i) στην παρακολούθηση του νερού της εγκατάστασής µε βάση τις προβλέψεις της παραγράφου Β του παρόντος, ii) στη λήψη γενικά κάθε µέτρου που θα διασφαλίζει κανονική παροχή υγιεινού νερού σε µόνιµη βάση.
Β) Έλεγχος του νερού στο πλαίσιο του συστήµατος αυτοελέγχου. Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων είναι υποχρεωµένοι να διασφαλίζουν ότι το νερό που χρησιµοποιείται στις διαδικασίες παραγωγής τροφίµων πληροί τις προδιαγραφές. Για αυτόν το λόγο ο έλεγχος του νερού της επιχείρησης τροφίµων είναι άρρηκτα συνδεδεµένος µε το σύστηµα αυτοελέγχου. Οι απαιτήσεις του αυτοελέγχου που πραγµατοποιεί η επιχείρηση δεν είναι ίδιες σε κάθε περίπτωση καθώς υπάρχουν ιδιαιτερότητες. Μια βασική διάκριση που θα µπορούσε να γίνει είναι µεταξύ επιχειρήσεων που χρησιµοποιούν νερό δικτύου το οποίο ελέγχεται από τον φορέα ύδρευσης και αυτών που χρησιµοποιούν νερό από ιδιωτική πηγή ύδρευσης. Ένα βασικό πλαίσιο κατευθύνσεων θα µπορούσε να περιλαµβάνει τα εξής: 1. Σε κάθε περίπτωση η επιχείρηση πρέπει να διαθέτει σχεδιάγραµµα κάτοψης της µονάδας όπου θα επισηµαίνονται αριθµηµένες οι παροχές νερού στους διάφορους χώρους. Να διακρίνεται σαφώς µέσω αυτού ότι το µη πόσιµο νερό (εάν υπάρχει) κυκλοφορεί σε χωριστό δίκτυο από το πόσιµο. 2. Στις περιπτώσεις που η επιχείρηση παράγει ή αποθηκεύει πάγο υποχρεούται να λαµβάνει όλα τα απαραίτητα µέτρα ώστε αυτός να προφυλάσσεται από οποιαδήποτε µόλυνση. Ιδιαίτερη µέριµνα πρέπει να λαµβάνεται για τον επαρκή καθαρισµό και απολύµανση των µηχανών παρασκευής πάγου και την επιβεβαίωση της αποτελεσµατικότητας αυτών. Επιπλέον καθίσταται αναγκαίος ο περιοδικός µικροβιολογικός έλεγχος του πάγου.Proslipsis.gr 3. Στις περιπτώσεις όπου οι επιχειρήσεις χρησιµοποιούν νερό δικτύου το οποίο ελέγχεται από το φορέα διαχείρισης: Να διαθέτουν αρχείο µε τους ελέγχους που πραγµατοποιεί ο εκάστοτε φορέας διαχείρισης του δικτύου (πχ ∆ήµος) οι οποίες αποδεικνύουν ότι το νερό που προµηθεύει την εγκατάσταση τροφίµων είναι κατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση. O εκάστοτε φορέας διαχείρισης δεσµεύεται από τη νοµοθεσία (ΚΥΑ Υ2/2600/2001) να πραγµατοποιεί την ελεγκτική και τη δοκιµαστική παρακολούθηση του νερού µε την προσδιορισµένη συχνότητα. Οι επιχειρήσεις τροφίµων θα πρέπει να προµηθεύονται από τον φορέα ύδρευσης και να τηρούν στο αρχείο τους µια τουλάχιστον από τις ελεγκτικές παρακολουθήσεις που πραγµατοποιεί ο φορέας σε ετήσια βάση. Να παρακολουθούν και οι ίδιες οι επιχειρήσεις τροφίµων το νερό που χρησιµοποιούν στην εγκατάσταση ανά τακτά χρονικά διαστήµατα (πχ µια φορά τον χρόνο και εφόσον δεν παρατηρείται κάποιο πρόβληµα να µειώνεται η συχνότητα) ώστε να υπάρχει δυνατότητα εντοπισµού ενδεχόµενης επιµόλυνσης ή υποβάθµισης του νερού κατά τη µεταφορά του µέσα από τις εσωτερικές υδραυλικές εγκαταστάσεις. Η παρακολούθηση αυτή περιλαµβάνει τον έλεγχο κυρίως των µικροβιολογικών παραµέτρων της ελεγκτικής παρακολούθησης (πίνακας 1 παράρτηµα Ι) καθώς και τον έλεγχο του υπολειµµατικού χλωρίου και του pH. Σε περιπτώσεις όπου η επιχείρηση χρησιµοποιεί νερό δικτύου το οποίο για οποιοδήποτε λόγο αποθηκεύει σε δεξαµενές πριν τη χρήση του η συχνότητα των παραπάνω ελέγχων θα πρέπει να αυξάνεται σε τουλάχιστο 2 εξετάσεις/ έτος (εφόσον σε επανειληµµένους ελέγχους δεν διαπιστώνονται µη συµµορφώσεις η εν λόγω συχνότητα µπορεί επίσης να µειώνεται). 4. Στις περιπτώσεις που η επιχείρηση χρησιµοποιεί νερό από ιδιωτική ύδρευση (γεώτρηση, πηγή ή πηγάδι) πρέπει να είναι σε θέση να αποδεικνύει την ποιότητα και την υγιεινή του νερού που χρησιµοποιεί µε: - την αρχική ελεγκτική παρακολούθηση (πίνακας 1 παράρτηµα Ι) του νερού της επιχείρησης τροφίµων που να αποδεικνύει τη συµµόρφωση µε τις απαιτήσεις για το πόσιµο νερό. - την ετήσια δοκιµαστική παρακολούθηση (πίνακας 1 παράρτηµα Ι) του νερού. Σε περίπτωση που οι παραµετρικές τιµές είναι σταθερές και καλύτερες από αυτές που προβλέπονται στην ΚΥΑ Υ2/2600/2001 η συχνότητα µπορεί να µειώνεται. - την ανά εποχή (4/έτος) έλεγχο των µικροβιολογικών παραµέτρων της ελεγκτικής παρακολούθησης (πίνακας 1 παράρτηµα Ι). 5. Σε περιπτώσεις που η ίδια η επιχείρηση τροφίµων εφαρµόζει χλωρίωση του νερού θα πρέπει να ελέγχεται η συγκέντρωση του χλωρίου κατά τη διαδικασία της χλωρίωσης και να υπάρχει άµεση επί τόπου διόρθωση ώστε να εξασφαλίζεται η προβλεπόµενη υπολειµµατικότητα. 6. Η εξέταση του νερού µπορεί να συµπληρώνεται ανάλογα µε την περίπτωση και µε επιπλέον παραµέτρους από τη συµπληρωµατική παρακολούθηση (παράρτηµα Ι). 7. Όταν διαπιστώνεται ότι οι τιµές των αποτελεσµάτων ορισµένων εκ των παραµέτρων της ελεγκτικής, της δοκιµαστικής ή συµπληρωµατικής παρακολούθησης είναι χειρότερες από τις προβλεπόµενες στην ΚΥΑ Υ2/2600/2001 οι εξετάσεις θα πρέπει να επαναλαµβάνονται άµεσα και να λαµβάνονται όλα τα αναγκαία µέτρα για την αποκατάσταση της υδροδότησης µε πόσιµο νερό. σελ. 5 από 13 8. Η δειγµατοληψία για τους ελέγχους που πραγµατοποιεί η επιχείρηση στα πλαίσια του αυτοελέγχου γίνεται από σηµείο όπου το νερό χρησιµοποιείται στην επιχείρηση.
Γ) Επίσηµος έλεγχος του νερού στις επιχειρήσεις τροφίµων. Κατά τον επίσηµο έλεγχο: 1. εξακριβώνεται η τήρηση των απαιτήσεων της παραγράφου Β του παρόντος. 2. επαληθευτικά µπορούν να διενεργούνται επίσηµες δειγµατοληψίες µε έµφαση στην ανάλυση των µικροβιολογικών παραµέτρων της ελεγκτικής παρακολούθησης.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι Ελεγκτική , δοκιµαστική και συµπληρωµατική παρακολούθηση ι) Ελεγκτική παρακολούθηση Σκοπός της ελεγκτικής παρακολούθησης είναι να παρέχονται τα στοιχεία που απαιτούνται για να διαπιστωθεί κατά πόσον τηρούνται όλες οι απαιτούµενες προδιαγραφές του πόσιµου νερού
Πίνακας 1 Παράµετροι ελεγκτικής παρακολούθησης ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Escherichia coli (E.coli) παραµετρική τιµή:0/100ml Εντερόκοκκοι παραµετρική τιµή: 0/100ml Κολοβακτηριοειδή παραµετρική τιµή:0/100ml Αριθµός αποικιών σε 220C/370C άνευ ασύνηθους µεταβολής ΧΗΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Ακρυλαµίδιο Αντιµόνιο Αρσενικό Βενζόλιο Βενζο-α-πυρένιο Βόριο Βρωµικά Κάδµιο Χρώµιο Χαλκός Κυανιούχα 1,2 –διχλωροαιθάνιο Επιχλωρυδρίνη Φθοριούχα Μόλυβδος Υδράργυρος Νικέλιο Νιτρικά Νιτρώδη
Παρασιτοκτόνα Ως «παρασιτοκτόνα» νοούνται: -οργανικά εντοµοκτόνα, - οργανικά ζιζανιοκτόνα, - οργανικά µυκητοκτόνα, - οργανικά νηµατωδοκτόνα, - οργανικά ακαριοκτόνα, - οργανικά φυκοκτόνα, - οργανικά τρωκτικοκτόνα, - οργανικά γλινοκτόνα, - συναφή προϊόντα (µεταξύ άλλων, οι ρυθµιστές αύξησης) - και οι σχετικοί µεταβολίτες αυτών, προϊόντα υποβάθµισης και αντίδρασης.
Ελέγχονται µόνον τα παρασιτοκτόνα των οποίων πιθανολογείται η παρουσία σε µία δεδοµένη παροχή νερού.
Σύνολο παρασιτοκτόνων Πολυκυκλικοί αρωµατικοί υδρογονάνθρακες Άθροισµα συγκεντρώσεων των: -βενζο(β)φθορανθένιο, -βενζο(λ)φθορανθένιο, -βενζο(η,θ,ι)περυλένιο, -ινδενο(1,2,3-γ,δ)πυρένιο. Σελήνιο Τετραχλωροαιθένιο και Τριχλωραιθένιο
Ολικά τριαλογονοµεθάνια Άθροισµα συγκεντρώσεων των: χλωροφόρµιο, βρωµοφόρµιο, διβρωµοχλωροµεθάνιο, βρωµοδιχλωροµεθάνιο. Βινυλοχλωρίδιο
ιι) ∆οκιµαστική παρακολούθηση Σκοπός της δοκιµαστικής παρακολούθησης είναι να παρέχονται, σε τακτική βάση, στοιχεία για την οργανοληπτική και µικροβιολογική ποιότητα του πόσιµου νερού καθώς και πληροφορίες για την αποτελεσµατικότητα της επεξεργασίας του πόσιµου ύδατος. Πίνακας 2: Παράµετροι δοκιµαστικής παρακολούθησης
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Αργίλιο Αµµώνιο Χρώµα Αγωγιµότητα Χλωριούχα Clostridium Perfringens (συµπεριλαµβανοµένων των σπόρων) Απαιτείται µόνον όταν το νερό προέρχεται ή επηρεάζεται από επιφανειακό νερό. Συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου Σίδηρος Απαιτείται µόνον όταν χρησιµοποιείται ως κροκιδωτικό. Νιτρώδη Απαιτείται µόνον όταν για την απολύµανση γίνεται χλωραµίνωση. Μαγγάνιο Θειικά Νάτριο Οσµή Γεύση Αριθµός αποικιών σε 220C και 370C Κολοβακτηριοειδή Θολότητα Υπολειµµατικό χλώριο Απαιτείται µόνον όταν για την απολύµανση χρησιµοποιείται η µέθοδος της χλωρίωσης
ιιι) Συµπληρωµατική παρακολούθηση 1. Μικροοργανισµοί: Σαλµονέλλες, Σταφυλόκοκκοι παθογόνοι,, Βακτηριοφάγοι των κοπράνων, Ιοί των εντέρων, E. coli O:157, Καµπυλοβακτηρίδιο, παρασιτικοί οργανισµοί (π.χ. Κρυπτοσπορίδιο, Giardia lamblia), φύκη, άλλα µορφοποιηµένα στοιχεία (ζωάρια) 2. Χηµικές παράµετροι: PCB's -PCT's, Άργυρος, Φαινολικές ενώσεις (πλήν πενταχλωροφαινόλης), Υδρογονάθρακες εν διαλύσει ή εν γαλακτώµατι – Ορυκτέλαια, Επιφανειοδραστικοί παράγοντες, Φωσφόρος (P2O5), Ξηρό υπόλειµµα, Κάλιο, Υδρόθειο.
Σηµείωση Οι τιµές και οι προδιαγραφές που θα πρέπει να τηρούνται στην ανάλυση των παραµέτρων της ελεγκτικής, δοκιµαστικής και συµπληρωµατικής παρακολούθησης αναφέρονται στα παράρτηµα I.II και ΙΙΙ της ΚΥΑ Υ2/2600/2001.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ Πληροφορίες για τη δειγµατοληψία µε σκοπό τον έλεγχο των µικροβιολογικών παραµέτρων1 1. Αντιδραστήρια, συσκευές υλικά Αιθανόλη ή υποχλωριώδες δ/µα κατ’ελάχιστο 1g/l Φλόγιστρο και ανταλλακτικό Αναπτήρας ή σπίρτα Ετικέτες για τη δειγµατοληψία ∆οχεία δειγµατοληψίας µε ελάχιστο όγκο 500ml (φιάλες µιας χρήσης PS, PP, PE, PC ή γυάλινες φιάλες µε πώµα. Οι πλαστικές να έχουν επιπωµατικού τύπου πώµα (press on) και πώµα βιδωτό. Θερµόµετρο Γάντια µιας χρήσης Ισοθερµικός θάλαµος για τη µεταφορά των δειγµάτων Γάντια µιας χρήσης
2. ∆ιαδικασία δειγµατοληψίας Η δειγµατοληψία γίνεται από σηµείο παροχής νερού που χρησιµοποιείται στην παραγωγή. Αφαιρούνται από τη βρύση λάστιχα ή άλλα αντικείµενα. Απολυµαίνεται το στόµιο της βρύσης. Η απολύµανση γίνεται είτε µε τη χρήση φλόγιστρου είτε µε απολυµαντικό εφόσον το φλόγιστρο δεν µπορεί να εφαρµοστεί. Μετά την απολύµανση αφήνεται το νερό να τρέξει για 5min. Με τη βοήθεια των γαντιών µιας χρήσης ανοίγεται ο περιέκτης και ξεπλένεται µια φορά µε το τρεχούµενο δείγµα νερού.. Στη συνέχεια γεµίζεται ο περιέκτης και πωµατίζεται. Εντός του περιέκτη και του δείγµατος δεν µπαίνει κανένα ξένο σώµα. Η µέτρηση της θερµοκρασίας του νερού γίνεται στο τρεχούµενο νερό. Τα δείγµατα που φέρουν τα στοιχεία ιχνηλασιµότητας τοποθετούνται άµεσα στο ισοθερµικό δοχείο µαζί µε θερµόµετρο µεγίστου ελαχίστου για την παρακολούθηση της θερµοκρασίας κατά την µεταφορά των δειγµάτων. Για δείγµατα που θα ελεγχθούν µόνο για µικροβιολογικές αναλύσεις αρκεί ένας περιέκτης. Σε κάθε περίπτωση προτού γίνει δειγµατοληψία θα πρέπει να υπάρχει η σχετική συνεννόηση µε το εργαστήριο που θα αναλάβει την εκτέλεση των αναλύσεων. (1) ΚΕΕΛΠΝΟ/ Οδηγία ∆ειγµατοληψίας Νερού Ανθρώπινης Κατανάλωσης για Μικροβιολογική Ανάλυση/ Έκδοση 1/ 2.9.2013
Σηµείωση Για τη δειγµατοληψία προς ανάλυση των λοιπών παραµέτρων που εµφανίζονται στους πίνακες του Παραρτήµατος Ι, οδηγίες δειγµατοληψίας έχουν εκδοθεί από το ΚΕΕΛΠΝΟ (ΚΕΕΛΠΝΟ/ Οδηγία ∆ειγµατοληψίας Νερού Ανθρώπινης Κατανάλωσης για Χηµική Ανάλυση/ Έκδοση 1/ 2.9.2013).
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ Χρήσιµες πληροφορίες και επιστηµονικά δεδοµένα για τις παραµέτρους του Παραρτήµατος Ι Αµµώνιο: αποτελεί δείκτη ρύπανσης του νερού από κοπρανώδεις ουσίες. Η παραµετρική τιµή είναι 0,50 mg/l. Χλωριούχα: Είναι ευρέως διαδεδοµένα στη φύση σαν άλατα νατρίου, καλίου και ασβεστίου. Προέρχονται από τη διάβρωση των πετρωµάτων. Επειδή είναι πολύ ευκίνητα και ευδιάλυτα εισδύουν στα υπόγεια νερά. Μπορεί όµως να προκύψουν από τη χρήση λιπασµάτων, από λύµατα και βιοµηχανικά απόβλητα ή διείσδυση θαλασσινού νερού σε παράκτιες περιοχές. Σε υψηλές συγκεντρώσεις δίνουν στο πόσιµο νερό γλυφή γεύση. Η παραµετρική τιµή είναι 250 mg/l. Clostridium perfringens: Τα κλωστρίδια είναι gram-θετικά, αναερόβια σπορογόνα βακτήρια. Στην περίπτωση του νερού το κλωστρίδιο που µας ενδιαφέρει είναι το Clostridium perfringens το οποίο παράγει εντεροτοξίνη µε συµπτώµατα έντονους κοιλιακούς πόνους και διάρροια. Βρίσκεται στα περιττώµατα. Τα σπόρια του κλωστρίδιου επιβιώνουν στο νερό και αυξάνονται µε αποτέλεσµα να είναι δυνατή η ανίχνευση τους σε αρκετά µεγάλη απόσταση από την πηγή µόλυνσης. Παρουσιάζουν αντοχή στην απολύµανση. Εξαιτίας της µεγαλύτερης αντοχής του σε σχέση µε τα κολοβακτηρίδια. Χρησιµοποιούνται ως βακτηριακός δείκτης για τα πρωτόζωα (πχ Cryptosporidium). Proslipsis.gr Χρώµα: Το χρώµα είναι ανεπιθύµητο στο πόσιµο νερό. Το χρώµα οφείλεται σε διαλυµένες ή κολλοειδείς οργανικές ύλες, ή ανόργανες ουσίες. Σε περιπτώσεις παρουσίας χρώµατος το νερό πρέπει να εξετάζεται χηµικά για να αναζητηθεί η προέλευση του χρώµατος. Η παραµετρική τιµή για το χρώµα είναι «αποδεκτό από τους καταναλωτές» και «άνευ ασυνήθους µεταβολής». Αγωγιµότητα: Η αγωγιµότητα είναι η αριθµητική έκφραση της ικανότητας ενός υδατικού διαλύµατος να άγει το ηλεκτρικό ρεύµα. Αυτή η ικανότητα εξαρτάται από την παρουσία ιόντων, την ολική τους συγκέντρωση, το σθένος καθώς και την θερµοκρασία µέτρησης. Η αγωγιµότητα στα νερά αυξάνει µε την θερµοκρασία. Μετράται σε microsiemens ανά εκατοστό (µS/cm). Η παραµετρική τιµή είναι 2500 µS/cm στους 20°C . Συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου (pH ):Το pH δείχνει αν το νερό είναι όξινο ή αλκαλικό. Νερά µε pH>10 ή µε pH<4 προκαλούν ερεθισµό στα µάτια και στο δέρµα. Τα περισσότερα νερά στη φύση έχουν pH µεταξύ 6 και 9. Το pH επηρεάζει τη διαβρωτικότητα του νερού. Η παραµετρική τιµή για το pH είναι: 6,5. Σίδηρος: Υπάρχει κυρίως σε υπόγεια νερά, που διέρχονται από πετρώµατα πλούσια σε άλατα σιδήρου. Συνεχής κατανάλωση νερού µε υψηλές συγκεντρώσεις σιδήρου, µπορεί να προκαλέσει στον άνθρωπο, και ιδιαίτερα στα παιδιά, βλάβες στους ιστούς (αιµοχρωµάτωση). Ο σίδηρος δίνει στο νερό γεύση που είναι ανιχνεύσιµη σε πολύ µικρές συγκεντρώσεις. Η παραµετρική τιµή είναι 200 µg/l. Μαγγάνιο: Θεωρείται από τα στοιχεία τα λιγότερο τοξικά για τον άνθρωπο. Ωστόσο διευκολύνει την ανάπτυξη µικροοργανισµών στα δίκτυα µε αποτέλεσµα αύξηση της θολότητας, δηµιουργία οσµών και αποθέσεων. Η παραµετρική τιµή είναι 50 µg/l. Οσµή και Γεύση: Το πόσιµο νερό πρέπει να είναι άοσµο και άγευστο. Νερό µε έντονη οσµή πιθανόν να είναι ρυπασµένο, οπότε πρέπει να εξετασθεί για να βρεθεί η αιτία. Η παραµετρική τιµή είναι να είναι «αποδεκτό από τους καταναλωτές» και «άνευ ασυνήθους µεταβολής». Θειϊκά: Αποτελούν συστατικό πολλών ορυκτών και υπάρχουν σε µεγάλες ποσότητες στα φυσικά νερά. Χρησιµοποιούνται σε πολλές βιοµηχανίες (χηµικές, γυαλιού, χάρτου, υφαντουργίες), στα λιπάσµατα, στα εντοµοκτόνα και σαν κροκιδωτικά στην επεξεργασία του νερού. Ακόµη υπάρχουν στην ατµόσφαιρα σαν δευτερογενής ρύπος και αποτίθενται στο έδαφος και τα νερά σαν "όξινη βροχή". Η παραµετρική τιµή είναι 250 mg/l. Νάτριο: Είναι βασικό στοιχείο για τον άνθρωπο. Τα άλατα νατρίου βρίσκονται σε όλες τις τροφές και το πόσιµο νερό. Λόγω της αφθονίας του στη φύση (έκτο κατά σειρά) περιέχεται σε όλα τα φυσικά νερά σε συγκεντρώσεις που κυµαίνονται από 1- 500 mg/l. Στα πόσιµα νερά δεν υπερβαίνει τα 20 mg/l, εκτός των περιπτώσεων που έχει γίνει αποσκλήρυνση µε τη µέθοδο της ιοντοανταλλαγής σε νερά µε µεγάλη σκληρότητα ή παρατηρείται διείσδυση θαλασσινού νερού. Η παραµετρική τιµή είναι 200 mg/l. Escherichia coli: To Escherichia coli είναι ένας Gram-αρνητικός, αερόβιος µικροοργανισµός . Η παρουσία του στα νερά αποτελεί ένδειξη πρόσφατης ρύπανσης από περιττώµατα θερµόαιµων ζώων. Αν και τα περισσότερα κολοβακτηρίδια θεωρούνται µη παθογόνα, τo Escherichia coli Ο157:Η7 προκαλεί παθογένεια στον άνθρωπο. Πρόκειται για ένα µεταλλαγµένο είδος µε αντοχή στα αντιβιοτικά. Το µοναδικό περιστατικό του Escherichia coli Ο157:Η7 εµφανίστηκε το 1987 σε µια κοινότητα πληθυσµού 2000 ατόµων και προκάλεσε 4 θανάτους. Το περιστατικό προκλήθηκε λόγω µόλυνσης της παροχής πόσιµου νερού από λύµατα κατά την διάρκεια εργασιών στους αγωγούς. Proslipsis.gr Θολότητα: Οφείλεται σε κολλοειδείς ανόργανες ή οργανικές ύλες που αιωρούνται. Νερό που είναι θολό πρέπει να ελεγχθεί για ρύπανση. Το πόσιµο νερό πρέπει να είναι διαυγές. Η παραµετρική τιµή για τη θολότητα είναι να είναι «αποδεκτό από τους καταναλωτές» και «άνευ ασυνήθους µεταβολής». Αρσενικό: Τα περισσότερα φυσικά νερά περιέχουν αρσενικό σε συγκεντρώσεις πάνω από 5 µg/l.To αρσενικό φθάνει στους υδάτινους αποδέκτες από τα µεταλλεία, αφού υπάρχει σχεδόν σε όλα τα θειούχα ορυκτά, από τα εντοµοκτόνα και την καύση ορυκτών καυσίµων. Οι φυσικές πηγές αρσενικού στο περιβάλλον είναι οι ηφαιστειογενείς δράσεις και η αποσύνθεση της φυτικής οργανικής ύλης. Η τοξικότητα του αρσενικού εξαρτάται από τη χηµική και φυσική του µορφή, τη δόση, το χρόνο έκθεσης και τον τρόπο που εισάγεται στον ανθρώπινο οργανισµό. Η παραµετρική τιµή είναι 10 µg/l. Κάδµιο: Είναι ένα από τα τοξικότερα µέταλλα . Συναντάται στη φύση σε θειούχα ορυκτά µε το µόλυβδο και τον ψευδάργυρο. τα φυσικά νερά βρίσκεται κυρίως στα ιζήµατα των βυθών και σε αιωρούµενα σωµατίδια. Σε µη ρυπασµένα νερά η συγκέντρωση του καδµίου είναι κάτω από 1 µg/l. Πηγές του καδµίου στο νερό είναι τα βιοµηχανικά απόβλητα και η διάβρωση των γαλβανισµένων σωλήνων. Η παραµετρική τιµή είναι 5 µg/l. Χρώµιο: Υπάρχει στο φλοιό της γης και εµφανίζεται σαν τρισθενές και εξασθενές χρώµιο. Στα νερά βρίσκονται κυρίως άλατα του εξασθενούς χρωµίου, επειδή είναι ευδιάλυτα, ενώ σπάνια υπάρχει σαν τρισθενές, γιατί οι ενώσεις του είναι αδιάλυτες και καθιζάνουν. Μεγαλύτερες συγκεντρώσεις οφείλονται σε ρύπανση από βιοµηχανικά απόβλητα. Οι επιδράσεις του χρωµίου στην υγεία εξαρτώνται από τη µορφή του. Το εξασθενές χρώµιο είναι πολύ τοξικό. Η παραµετρική τιµή (για το ολικό χρώµιο) είναι 50 µg/l. Χαλκός: Είναι βασικό στοιχείο στον ανθρώπινο µεταβολισµό. Λόγω της διάβρωσης των χάλκινων σωληνώσεων, που εξαρτάται από τη σκληρότητα, το pH, το διαλυµένο οξυγόνο και τη θερµοκρασία του νερού, σηµαντικές ποσότητες χαλκού διαλύονται στο πόσιµο νερό. Αν το νερό µείνει στάσιµο 12 ώρες στις σωληνώσεις, η συγκέντρωση χαλκού µπορεί να υπερβεί τα 20 mg/l. Ο χαλκός προσδίδει χρώµα και στυπτική γεύση στο πόσιµο νερό. ∆ηµιουργεί λεκέδες στα υφάσµατα και στα είδη υγιεινής. ∆εν υπάρχουν ενδείξεις ότι προκαλεί βλάβες στην υγεία. Η παραµετρική τιµή είναι 2 mg/l. Nιτρικά: Αποτελούν τµήµα του κύκλου του αζώτου στη φύση, εποµένως υπάρχουν στα φυσικά νερά αλλά η συγκέντρωσή τους είναι συνήθως χαµηλή. Τα νιτρικά αποτελούν το τελικό στάδιο οξείδωσης της αµµωνίας και παρουσία τους στα νερά δείχνει παλαιά ρύπανση. Υψηλές συγκεντρώσεις οφείλονται σε λιπάσµατα, απορρίµµατα και ζωικά ή ανθρώπινα απόβλητα. Υπάρχουν ακόµη και στον αέρα, λόγω της ατµοσφαιρικής ρύπανσης, µε αποτέλεσµα να παρασύρονται από τη βροχή ή να αποτίθενται στο έδαφος. Τα πόσιµα νερά που περιέχουν µεγάλες ποσότητες νιτρικών υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσουν στα παιδιά την ασθένεια µεθαιµογλοβιναιµία, λόγω της αναγωγής τους σε νιτρώδη. Η παραµετρική τιµή για τα νιτρικά είναι και 50 mg/l. σελ. 13 από 13 Νιτρώδη: Τα νιτρώδη αποτελούν ενδιάµεσο στάδιο οξείδωσης της αµµωνίας και είναι ασταθή στο περιβάλλον. Η παρουσία τους στα νερά δείχνει πρόσφατη ρύπανση. Η παραµετρική τιµή για τα νιτρώδη είναι 0,50 mg/l. Φθοριούχα: Το φθόριο συναντάται στα νερά σαν φθοριούχα άλατα, που προέρχονται από ηφαιστειογενή πετρώµατα. Χρησιµοποιείται στην παραγωγή αλουµινίου, σε βιοµηχανίες χάλυβα και γυαλιού, στα λιπάσµατα και στα κεραµικά. Συχνότερα βρίσκεται στα υπόγεια νερά παρά στα επιφανειακά. Το φθόριο σε µικρά ποσά στο νερό (µέχρι 1 mg/l) είναι ωφέλιµο, γιατί εµποδίζει τη δηµιουργία τερηδόνας στα δόντια, ενώ σε µεγαλύτερες συγκεντρώσεις προκαλεί τη φθορίαση (µαύρες κηλίδες στην αδαµαντίνη των δοντιών) ή και βλάβες στα οστά. Η παραµετρική τιµή είναι 1,5 mg/l. Μόλυβδος: Είναι πολύ τοξικό µέταλλο. Τα φυσικά νερά συνήθως περιέχουν µέχρι 5 µg/l µόλυβδο. Μεγαλύτερες συγκεντρώσεις οφείλονται σε απόβλητα ορυχείων, βιοµηχανιών, στη διάβρωση µολύβδινων υδραυλικών εγκαταστάσεων. Επίσης χρησιµοποιείται για την παραγωγή µπαταριών, κραµάτων, χρωστικών, αντισκωρικών. Οι επιπτώσεις του µολύβδου στην υγεία µελετήθηκαν πριν πολλά χρόνια, γιατί υπήρξαν δηλητηριάσεις από µόλυβδο στο πόσιµο νερό, που προήλθε από διάβρωση των µολύβδινων υδραυλικών εγκαταστάσεων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσµα να εγκαταλειφθούν οι µολύβδινοι σωλήνες για το νερό . Η παραµετρική τιµή είναι 10 µg/l. Νικέλιο: χρησιµοποιείται εκτεταµένα για την παρασκευή ανοξείδωτων αντικειµένων και µέσω αυτής της οδού βρίσκει διέξοδο στα επιφανειακά και τα υπόγεια νερά. Η παραµετρική τιµή είναι 20 µg/l. Υδράργυρος: Οι κύριες χρήσεις του είναι στην κατασκευή καθόδων για την ηλεκτρολυτική παραγωγή χλωρίου και καυστικής σόδας, στην κατασκευή λυχνιών, οργάνων ελέγχου όπως διακόπτες, θερµόµετρα, βαρόµετρα, στην κατασκευή οδοντικών αµαγαλµάτων και στην παρασκευή χηµικών ενώσεων όπως µυκητοκτόνων, αντισηπτικών, φαρµακευτικών κ.α. Μέσα από αυτές τις δραστηριότητες ο υδράργυρος περνάει σαν απόβλητο και µολύνει το περιβάλλον. Ο ανόργανος υδράργυρος απορροφάται σε µικρό ποσοστό από το νερό και την τροφή και συσσωρεύεται στους νεφρούς. Στα επιφανειακά νερά παράγεται ο µεθυλιούχος υδράργυρος και ιδιαίτερα τοξική µορφή υδραργύρου που συσσωρεύεται στους ιστούς. Ο οργανικός υδράργυρος απορροφάται από το γαστρεντερικό σύστηµα, δεσµεύεται από τα ερυθρά αιµοσφαίρια και εισχωρεί στο νευρικό σύστηµα. Παραµετρική τιµή 1 µg/l. Σελήνιο: Αποτελεί απαραίτητο στοιχείο στη διατροφή και προσλαµβάνεται από την τροφή ενώ στο νερό βρίσκεται σε µικρές ποσότητες. Σε µεγάλες συγκεντρώσεις το σελήνιο προκαλεί σελήνωση και παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από γαστρεντερικές διαταραχές, νευρικότητα, ψυχική κατάπτωση, ηπατικές και νεφρικές. Παραµετρική τιµή 10 µg/l. Οργανικά συστατικά: Τα οργανικά συστατικά (βενζίλιο, βενζο-α-πυρένιο, 1,2 – διχλωροαιθάνιο, παρασιτοκτόνα, πολυκυκλικοί αρωµατικοί υδρογονάνθρακες, τετραχλωροαιθένιο και τριχλωροαιθένιο, ολικά τριαλογοµεθάνια, βινυλοχλωρίδιο) προέρχονται από τη διάσπαση των οργανικών ενώσεων που υπάρχουν στη φύση, από τις οικιακές, γεωργικές και βιοµηχανικές απορροές και από τις αντιδράσεις π[ου λαµβάνουν χώρα κατά την επεξεργασία και µεταφορά του νερού. Σηµαντική τοξικότητα προκαλούν οι πολυκυκλικοί αρωµατικοί υδρογονάνθρακες / βενζο-α-πυρένιο οι οποίοι ρυπαίνουν το νερό κυρίως µέσω διαρροών αργού πετρελαίου ή προϊόντων διύλισης. Επίσης το βινυλοχλωρίδιο το οποίο χρησιµοποιείται για την παραγωγή του πολυβινυλοχλωριδίου (PVC).
© Proslipsis.gr Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στην Proslipsis.gr. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή. Εμπορικά sites που αναπαράγουν κείμενα παρανομούν και παρασιτούν. Οφείλετε να τα καταδικάζετε.
|
