Η Επίτροπος Aνταγωνισμού, κα Μαργκρέτε Βεστάγκερ, δήλωσε τα εξής: «Το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει καταστεί σημαντικό για τους καταναλωτές και έχει σημαντικό αντίκτυπο στις δραστηριότητες και τις στρατηγικές των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να έχουν την ελευθερία να καθορίζουν τις στρατηγικές των πωλήσεων τους στο διαδίκτυο. Ταυτόχρονα, οι αρχές ανταγωνισμού πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι επιχειρήσεις αυτές δεν κάνουν χρήση εμπορικών πρακτικών που αντιβαίνουν στον ανταγωνισμό. Αυτές οι πρακτικές μπορούν να εμποδίζουν τους Ευρωπαίους καταναλωτές να αποκομίσουν τα πλήρη οφέλη του ηλεκτρονικού εμπορίου όσον αφορά τις μεγαλύτερες δυνατότητες επιλογών και τις χαμηλότερες τιμές».

Η Επιτροπή δρομολόγησε την τομεακή έρευνα για το ηλεκτρονικό εμπόριο τον Μάιο του 2015 στο πλαίσιο της στρατηγικής της για την ψηφιακή ενιαία αγορά. Μια από τις κύριες πτυχές της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά αφορά τη διασφάλιση καλύτερης πρόσβασης για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις σε αγαθά και υπηρεσίες. Η τομεακή έρευνα συμπληρώνει τις νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής για το θέμα αυτό. Στόχος της τομεακής έρευνας είναι να επιτρέψει στην Επιτροπή να εντοπίσει πιθανά προβλήματα ανταγωνισμού στις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρονικού εμπορίου. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η Επιτροπή συγκέντρωσε στοιχεία από σχεδόν 1.800 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό εμπόριο καταναλωτικών αγαθών και ψηφιακού περιεχομένου και εξέτασε αναλυτικά περίπου 8.000 συμβάσεις διανομής. Στην προκαταρκτική έκθεση που δημοσιεύεται σήμερα παρουσιάζονται οι αρχικές διαπιστώσεις της Επιτροπής όσον αφορά τα ζητήματα αυτά.

Η έκθεση εντοπίζει εμπορικές πρακτικές που ενδέχεται να δημιουργήσουν προβλήματα ανταγωνισμού. Η Επιτροπή μπορεί να κινήσει έρευνες για συγκεκριμένες υποθέσεις ώστε να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΕ για τις περιοριστικές εμπορικές πρακτικές και την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά.

Η προκαταρκτική έκθεση επιβεβαιώνει την αυξανόμενη σημασία του ηλεκτρονικού εμπορίου. Η έκθεση επισημαίνει ότι περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες Ευρωπαίους έχουν παραγγείλει καταναλωτικά αγαθά ή υπηρεσίες μέσω διαδικτύου το 2015, με το ποσοστό να αυξάνεται σε περισσότερα από οκτώ στα δέκα άτομα σε ορισμένα κράτη μέλη. Το ηλεκτρονικό εμπόριο αποτελεί μία από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις της διαφάνειας των τιμών και του ανταγωνισμού των τιμών, που αυξάνουν τις επιλογές των καταναλωτών και την ικανότητά τους να βρουν τις καλύτερες προσφορές. Η διαφάνεια αυτή αφορά επίσης και το σκέλος της προσφοράς: η έκθεση διαπιστώνει, για παράδειγμα, ότι πάνω από τους μισούς εμπόρους λιανικής πώλησης παρακολουθούν τις τιμές των ανταγωνιστών και η συντριπτική πλειονότητα αντιδρά στις μεταβολές των τιμών των ανταγωνιστών.

Στην προκαταρκτική έκθεση επισημαίνονται επίσης ορισμένες εμπορικές πρακτικές που ενδέχεται να περιορίζουν τον εν λόγω ανταγωνισμό στο διαδίκτυο. Η έκθεση θα πρέπει να αποτελέσει κίνητρο για τις εταιρείες προκειμένου να αναθεωρήσουν τις τρέχουσες συμβάσεις διανομής τους και να τις ευθυγραμμίσουν με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ, αν δεν είναι ήδη ευθυγραμμισμένες.

Οι κατασκευαστές ανταποκρίθηκαν στην ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου με την υιοθέτηση διαφόρων πρακτικών για να ελέγχουν καλύτερα τη διανομή των προϊόντων τους και την τοποθέτηση των σημάτων τους. Τα συστήματα επιλεκτικής διανομής, βάσει των οποίων τα προϊόντα μπορούν να πωλούνται μόνον από εξουσιοδοτημένους πωλητές που έχουν προεπιλεγεί, χρησιμοποιούνται ευρύτερα και οι κατασκευαστές όλο και περισσότερο πωλούν στο διαδίκτυο τα προϊόντα τους απευθείας στους καταναλωτές.

Οι κατασκευαστές χρησιμοποιούν επίσης όλο και περισσότερο συμβατικούς περιορισμούς των πωλήσεων στις συμφωνίες διανομής τους. Η έκθεση διαπιστώνει ότι:

- περισσότεροι από δύο στους πέντε εμπόρους λιανικής πώλησης έρχονται αντιμέτωποι με κάποια μορφή σύστασης των τιμών ή περιορισμού των τιμών που επιβάλλεται από τους κατασκευαστές

- σχεδόν ένας στους πέντε εμπόρους λιανικής πώλησης εμποδίζεται βάσει σύμβασης να προβεί σε πωλήσεις στις διαδικτυακές αγορές

- σχεδόν ένας στους δέκα εμπόρους λιανικής πώλησης εμποδίζεται βάσει σύμβασης να υποβάλλει προσφορές σε δικτυακούς τόπους σύγκρισης τιμών

- περισσότεροι από ένας στους δέκα εμπόρους λιανικής πώλησης αναφέρουν ότι οι προμηθευτές τους επιβάλλουν συμβατικούς περιορισμούς όσον αφορά τις διασυνοριακές πωλήσεις.

Όλα αυτά τα είδη συμβατικών περιορισμών στις πωλήσεις μπορούν, υπό ορισμένες περιστάσεις, να καταστήσουν τις διασυνοριακές αγορές ή τις αγορές στο διαδίκτυο εν γένει πιο δυσχερείς και σε τελική ανάλυση να ζημιώσουν τους καταναλωτές, διότι τους στερούν τη δυνατότητα να επωφεληθούν από μεγαλύτερες δυνατότητες επιλογών και χαμηλότερες τιμές στο ηλεκτρονικό εμπόριο.

Η δυνατότητα χορήγησης αδειών εκμετάλλευσης από τους κατόχους των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί του περιεχομένου είναι απαραίτητη για τους παρόχους ψηφιακού περιεχομένου και αποτελεί καθοριστικό παράγοντα του ανταγωνισμού στην αγορά.

Η έκθεση διαπιστώνει ότι οι άδειες εκμετάλλευσης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας είναι περίπλοκες και συχνά αποκλειστικές. Οι συμφωνίες προβλέπουν τα εδάφη, τις τεχνολογίες και τις χρονοθυρίδες διάθεσης που μπορούν να χρησιμοποιούν οι πάροχοι ψηφιακού περιεχομένου.

Τον Μάρτιο του 2016, η Επιτροπή δημοσίευσε τις αρχικές διαπιστώσεις της για τον γεωγραφικό αποκλεισμό, που δείχνουν ότι η πρακτική αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη στο ηλεκτρονικό εμπόριο σε όλη την ΕΕ, ιδίως όσον αφορά το ψηφιακό περιεχόμενο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που υποβλήθηκαν από τους κατόχους δικαιωμάτων περισσότερο από το 60% των συμφωνιών χορήγησης άδειας εκμετάλλευσης περιορίζονται στο έδαφος ενός και μόνο κράτους μέλους. Σχεδόν το 60% των παρόχων ψηφιακού περιεχομένου που συμμετείχαν στην έρευνα, έχουν συμφωνήσει βάσει σύμβασης με τους κατόχους δικαιωμάτων να εφαρμόζουν γεωγραφικό αποκλεισμό.

Στην περίπτωση που ο γεωγραφικός αποκλεισμός προκύπτει από συμφωνίες μεταξύ προμηθευτών και διανομέων ενδέχεται να περιορίζει τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά κατά παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ. Οποιοδήποτε μέτρο επιβολής των κανόνων ανταγωνισμού κατά του γεωγραφικού αποκλεισμού θα πρέπει να βασίζεται σε κατά περίπτωση αξιολόγηση, η οποία θα περιλαμβάνει επίσης ανάλυση των λόγων που ενδεχομένως αιτιολογούν την εφαρμογή των περιορισμών που εντοπίστηκαν.

Η προκαταρκτική έκθεση είναι τώρα ανοικτή σε δημόσια διαβούλευση για διάστημα δύο μηνών. Τα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνται να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με τις διαπιστώσεις της τομεακής έρευνας, να υποβάλουν πρόσθετες πληροφορίες και να εγείρουν περαιτέρω θέματα. Αναμένεται ότι η Επιτροπή θα δημοσιεύσει την τελική έκθεση το πρώτο τρίμηνο του 2017.