Αθήνα 16.3.2010, 22:54

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μικρές επιχειρήσεις λόγω της οικονομικής κρίσης, αποτυπώνονται σε έρευνα που διεξήγαγε την περίοδο 8 - 12 Φεβρουαρίου 2010, σε πανελλαδικό δείγμα 809 επιχειρήσεων, η εταιρεία δημοσκοπήσεων MARC, για λογαριασμό του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ).

Η έρευνα αποτυπώνει αφενός την κατάσταση της αγοράς και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, σε μία συγκριτική προοπτική με προηγούμενες έρευνες (Ιουλίου και Μαΐου 2009), και αφετέρου τη στάση των μικρών επιχειρήσεων σε επίκαιρα ζητήματα άμεσου ενδιαφέροντος για αυτές.

Αναφορικά με την πρώτη κατηγορία ερωτημάτων, παρατηρούνται τα εξής:
* Το μέγεθος που πλήττεται περισσότερο από την κρίση είναι η απασχόληση, με την εξέλιξη της να επιβεβαιώνει με τον πλέον δραματικό τρόπο τις προ εξαμήνου προβλέψεις για απώλεια (σύμφωνα με το πιο μετριοπαθές σενάριο) περίπου 100.000 θέσεων εργασίας το 2ο εξάμηνο του 2009.  Το 21,1% των επιχειρήσεων μείωσε το προσωπικό τους, ενώ μόλις το 2,2% προχώρησε σε αύξηση των θέσεων εργασίας τους το προηγούμενο εξάμηνο. Με την παραδοχή ότι το 18,9% των επιχειρήσεων προχώρησε σε μείωση των θέσεων εργασίας κατά έναν μόνο εργαζόμενο, οι θέσεις εργασίας που χάθηκαν το προηγούμενο εξάμηνο ξεπερνούν τις 104.000. Η απώλεια θέσεων εργασίας εμφανίζεται με εντονότερο ρυθμό στη μεταποίηση και στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

* Το κατά κάποιον τρόπο «ενθαρρυντικό» στοιχείο αναφορικά με την επίπτωση της κρίσης στην απασχόληση είναι η μικρή βελτίωση των προσδοκιών ως προς την εξέλιξη της απασχόλησης το επόμενο εξάμηνο (1ο εξάμηνο 2010). Το πρόσημο βέβαια παραμένει αρνητικό, καθώς στο πιο μετριοπαθές σενάριο υπολογίζεται ότι είναι επισφαλείς 60.000 θέσεις εργασίας τους επόμενους 6 μήνες. Αν και οι προσδοκίες εμφανίζονται θετικότερες σε σχέση με τις προ 6 μηνών προβλέψεις, πρέπει να επισημανθεί ότι αυτή η εξέλιξη δεν υποδηλώνει κατ’ ανάγκη τάση ανάκαμψης της οικονομίας, αλλά μάλλον μικρότερο βαθμό ευελιξίας των επιχειρήσεων ως προς τον περαιτέρω περιορισμό θέσεων εργασίας.

Η εξήγηση για την κατάσταση της απασχόλησης οφείλει να αναζητηθεί στη μελέτη των υπολοίπων παραμέτρων που καθορίζουν την επιχειρηματική δραστηριότητα.

Συγκεκριμένα:
* Περισσότεροι από 7 στους 10 ερωτηθέντες (71,8%) δήλωσαν ότι η θέση της επιχείρησής τους επιδεινώθηκε το 2ο εξάμηνο του 2009. Μάλιστα, η πραγματικότητα αποδεικνύεται σκληρότερη από τις προβλέψεις που έκαναν οι επιχειρηματίες για την πορεία της επιχείρησής τους το Μάιο του 2009, καθώς τότε «μόλις» το 36,8% προέβλεπε επιδείνωση τους επόμενους μήνες. Επιπλέον, περισσότερες από τις μισές επιχειρήσεις (55,4%) προβλέπουν περαιτέρω επιδείνωση το 1ο εξάμηνο του 2010.

* Αντίστοιχα αρνητική είναι η εξέλιξη της κατάστασης στον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων, καθώς το 70,7% των επιχειρήσεων είδε το τζίρο τους να συρρικνώνεται κατά το 2ο εξάμηνο του 2009, με τα σημαντικότερα προβλήματα να παρατηρούνται στη μεταποίηση και στις μικρότερες επιχειρήσεις. Περισσότεροι από 8 στους 10 επιχειρηματίες εμφανίζονται απαισιόδοξοι ως προς την εξέλιξη του τζίρου των επιχειρήσεων τους το 1ο εξάμηνο του 2010, με το 53,2% να προβλέπει περαιτέρω μείωση και το 28,1% να θεωρεί ότι ο τζίρος θα παραμείνει αμετάβλητος στα σημερινά χαμηλά επίπεδα.

* Ανάλογη είναι η εικόνα της αγοράς και για τη ζήτηση των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς περισσότεροι από 7 στους 10 επιχειρηματίες είδαν τη ζήτηση για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους να μειώνεται το 2ο εξάμηνο του 2009, ειδικότερα στους κλάδους του εμπορίου και της μεταποίησης. Το 80% μάλιστα των ερωτηθέντων διατηρεί χαμηλές προσδοκίες ως προς την εξέλιξη της ζήτησης το αμέσως επόμενο εξάμηνο, προβλέποντας είτε τη συντήρηση της σημερινής ήδη συρρικνωμένης εικόνας (27,7%), είτε τον περαιτέρω περιορισμό της ζήτησης (52,2%).

* Η εικόνα για την αγορά, η οποία έχει συρρικνωθεί, επιβεβαιώνεται και από τον περιορισμό της ρευστότητας στο 74,7% των επιχειρήσεων, ποσοστό που για τις επιχειρήσεις της μεταποίησης ξεπερνά το 80%. Μάλιστα, για περισσότερες από 8 στις 10 επιχειρήσεις προβλέπεται ότι η κατάσταση της ρευστότητας δεν πρόκειται να βελτιωθεί το 1ο εξάμηνο του 2010. 

* Άλλωστε, τόσο η κατάσταση στις παραγγελίες, όσο και οι προοπτικές εμφανίζονται εξίσου δυσοίωνες, καθώς 7 στις 10 επιχειρήσεις μείωσαν τις παραγγελίες προς τους προμηθευτές τους το 2ο εξάμηνο του 2009, ενώ το 54,1% προβλέπει περαιτέρω μείωση κατά το 1ο εξάμηνο του 2010. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μείωση στις παραγγελίες που έχουν πραγματοποιήσει οι επιχειρήσεις στους προμηθευτές τους έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις όποιες αρνητικές προβλέψεις των επιχειρήσεων για την εξέλιξη των παραγγελιών τον Ιούλιο του 2009, καθώς τότε «μόνο» το 47,5% των επιχειρήσεων προέβλεπε συρρίκνωση των παραγγελιών.

* Η όλη κατάσταση έχει επηρεάσει και τον τομέα των επενδύσεων, που αποτελεί τον κατεξοχήν προσδιοριστικό παράγοντα της ανάπτυξης, καθώς μόλις το 4,9% των επιχειρήσεων προχώρησε σε αύξηση των επενδύσεων το τελευταίο εξάμηνο, ενώ μόλις το 8% των ερωτηθέντων προβλέπει αύξηση των επενδύσεων τους επόμενους 6 μήνες.

Ως προς τη δεύτερη κατηγορία ερωτημάτων που αναφέρεται στη στάση των μικρών επιχειρήσεων σε ζητήματα άμεσης προτεραιότητας της ΓΣΕΒΕΕ τα ευρήματα επιβεβαιώνουν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των επιχειρήσεων.

Πιο συγκεκριμένα:
* Το 75% των επιχειρήσεων συμφωνεί με την πρόταση της ΓΣΕΒΕΕ για παροχή επιδοτουμένων δανείων με επιδότηση επιτοκίου πενταετούς διάρκειας στις μικρές επιχειρήσεις αποκλειστικά για εξόφληση των χρεών τους στο Δημόσιο και στα Ασφαλιστικά Ταμεία.

* Το 75,9% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα δεν είναι ασφαλή, με την μεγαλύτερη επισφάλεια να παρατηρείται στις μικρότερες επιχειρήσεις και στους αυτοαπασχολούμενους.

Ανησυχητικό για την πορεία της χρηματοδότησης του ΟΑΕΕ είναι και το εύρημα αναφορικά με τη δυνατότητα ανταπόκρισης των ασφαλισμένων στις ταμειακές υποχρεώσεις τους προς τον Οργανισμό. Μόλις το 57,6% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι καταβάλουν πάντα έγκαιρα και χωρίς δυσκολία τις εισφορές τους, το 34,4% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην έγκαιρη καταβολή των ασφαλιστικών τους εισφορών, ενώ και ένα ποσοστό της τάξης του 4,9% δηλώνει πλήρη αδυναμία καταβολής ασφαλιστικών εισφορών προς τον ΟΑΕΕ. Μεγαλύτερη μάλιστα αδυναμία ανταπόκρισης στις ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις επιδεικνύουν οι μικρότερες επιχειρήσεις, που έχουν κύκλο εργασιών μέχρι 100.000€.

Αξιοσημείωτο, πάντως, της επισφάλειας που βιώνουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες ως προς τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα και το επίπεδο της παρεχόμενης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης είναι ότι περίπου 1 στους 2  ερωτώμενους δεν θα είχαν αντίρρηση, εκτός από τις προσωπικές εισφορές που καταβάλλουν στον ΟΑΕΕ, να πληρώσουν ένα με δύο τοις χιλίοις επί του τζίρου της επιχείρησής τους (π.χ. για τζίρο 100 χιλιάδες ευρώ καταβολή 100 με 200 ευρώ στο τέλος της χρονιάς) για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του Οργανισμού και την βελτίωση των υπηρεσιών που παρέχει (ιατροφαρμακευτικές και συνταξιοδοτικές).

Άλλα ευρήματα
Ένα από τα βασικά ζητήματα της έρευνας ήταν και οι γνώμες των μικρών επιχειρήσεων σε σχέση με τα κυοφορούμενα μέτρα φορολογικής πολιτικής.

Τα βασικά συμπεράσματα, ειδικά για το ζήτημα αυτό, είναι:
* Οι 9 στις 10 επιχειρήσεις θεωρούν ότι τα φορολογικά μέτρα δεν θα είναι αναπτυξιακά, καθώς μια ενδεχόμενη αύξηση, με οποιοδήποτε τρόπο, του φορολογικού κόστους θα επηρεάσει αρνητικά τις τιμές και την απασχόληση. Συγκεκριμένα, το 78,9% δηλώνει ότι θα επηρεάσει και τα δύο μεγέθη, το 7,2% μόνο την απασχόληση, το 6,8% μόνο τις τιμές, ενώ μόλις το 5,2% δηλώνει ότι δεν θα επηρεάσει κανένα από τα δύο.

* Σε σχέση με τη διαβούλευση που έχει διεξαχθεί μέχρι σήμερα η έρευνα έχει δείξει:
- Μόνο το 34,1% θεωρεί ότι ο διάλογος είναι ειλικρινής σε αντίθεση με το 46,8 % που τον κρίνει προσχηματικό. Ένα ποσοστό 19,3% δεν απήντησε.
Θεωρείτε ότι ο διάλογος για το νέο φορολογικό σύστημα
είναι ειλικρινής ή προσχηματικός;
- Οι 2 στις 3 επιχειρήσεις θεωρούν ότι υπάρχει «κρυφή ατζέντα».

* Στην ερώτηση για τον τρόπο διεξαγωγής της διαβούλευσης οι 2 στις 3 επιχειρήσεις δήλωσαν ότι ο διάλογος έπρεπε να είχε λάβει χώρα άμεσα μεταξύ κοινωνικών φορέων και πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου, έναντι ενός ποσοστού 19,9% που προτιμά την ηλεκτρονική διαβούλευση.

* Η έρευνα επίσης έδειξε ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί ότι τα φορολογικά μέτρα δεν θα είναι δίκαια. Πιο συγκεκριμένα, περισσότερες από 8 στις 10 επιχειρήσεις θεωρούν ότι το φορολογικό κόστος που ενδεχομένως θα προκύψει από τα νέα μέτρα θα επιβαρύνει περισσότερο τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες θεωρούνται και οι εύκολοι στόχοι.

* Σε σχέση με το ζήτημα του κατά πόσο ένα πιο αυστηρό ως προς τις κυρώσεις του φορολογικό σύστημα θα οδηγήσει σε μείωση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς  η έρευνα έδειξε ότι:
Α) Οι μισές επιχειρήσεις θεωρούν ότι θα μειωθεί η φοροδιαφυγή ενώ οι άλλες μισές δήλωσαν είτε θα αυξηθεί (12,6%) είτε θα παραμείνει στα ίδια επίπεδα (34,1%).

* Το 44,7% δήλωσε ότι δεν θα επηρεάσει το μέγεθος της διαφθοράς, το 35,5% δήλωσε ότι θα μειωθεί, ενώ το 18,9% εκτιμά ότι θα αυξηθεί η διαφθορά.

* Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις στο ερώτημα ως προς τον τρόπο φορολογικού ελέγχου που προτιμούν οι μικρές επιχειρήσεις. Πιο συγκεκριμένα, το 57,4% των επιχειρήσεων προτιμούν ένα προαιρετικό σύστημα «αυτοελέγχου» με καταβολή ενός αντικειμενικού ποσοστού ώστε να αποφεύγεται η εμπλοκή με τις φορολογικές αρχές, ενώ μόνο το 30,4% προτιμά το σύστημα ελέγχου βάσει εσόδων - εξόδων.