Το τελικό κείμενο για τη νέα Γ' Γενικού Λυκείου και το νέο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει αύξηση της ύλης, κατάργηση του διαχωρισμού των μαθητών σε Ομάδες Προσανατολισμού στη Β' Λυκείου και απλοποίηση των εξετάσεων για το απολυτήριο, ανακοίνωσε το υπουργείο Παιδείας (η αναλυτική ανακοίνωση του υπουργείου).

Σύμφωνα με το υπουργείο, στόχος της προτεινόμενης αναμόρφωσης είναι η αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου, που οφείλονται κυρίως στη διττή ιδιότητα όσων φοιτούν σε αυτή την τάξη, δηλαδή αφενός του μαθητή Λυκείου και αφετέρου του υποψήφιου φοιτητή ΑΕΙ. «Αυτή η πραγματικότητα οδήγησε στην αδιαφορία των μαθητών για όσα μαθήματα δεν εμπλέκονται στις πανελλαδικές εξετάσεις, την αντιμετώπιση γενικά του σχολείου ως πάρεργου με αντίστοιχη προσήλωση στην παραπαιδεία, την υποβάθμιση του απολυτήριου και, βεβαίως, την άσκηση ασφυκτικής καθημερινής πίεσης στους νέους αλλά και στις οικογένειές τους που αναγκάζονται να δαπανούν για κάθε «φουρνιά» υποψηφίων 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ για την προετοιμασία προς τις πανελλαδικές».

Η μείωση των μαθημάτων Γενικής Παιδείας
Το νέο σύστημα μειώνει δραστικά τα μαθήματα Γενικής Παιδείας. Τα μαθήματα Νεοελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας (6 ώρες), Θρησκευτικά (1 ώρα), Φυσική Αγωγή (2 ώρες) και ένα μάθημα επιλογής (2 ώρες) γίνονται υποχρεωτικά για όλους. Ο λόγος αυτής της αλλαγής είναι ότι, παρά τις όποιες φιλότιμες προσπάθειες των εκπαιδευτικών, τα μαθήματα Γενικής Παιδείας  προσκρούουν σήμερα στην απόλυτη αδιαφορία των μαθητών. Συνεπώς η μόνη λύση με βάση τα σημερινά δεδομένα είναι να δώσουμε επιτέλους στη Γ΄ Λυκείου έναν στόχο (και όχι δύο στόχους αντιφατικούς μεταξύ τους), ώστε να ανακτήσει τη λειτουργικότητά της και την αξία της μέσα στο συνολικό σύστημα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Από την άλλη, από το 2020-21, θα εξορθολογιστεί το πρόγραμμα της Α΄και Β΄ Λυκείου και θα καταργηθεί ο διαχωρισμός σε Ομάδες Προσανατολισμού στη Β΄ Λυκείου, που υποχρεώνει σήμερα τους μαθητές να αποφασίζουν πρόωρα για το επαγγελματικό τους μέλλον. Οι μαθητές πλέον να κάνουν την επιλογή τους με την προαγωγή τους στη Γ΄ ΓΕΛ, σύμφωνα με τις κλίσεις και τις προτιμήσεις τους.

Ο περιορισμός των μαθημάτων Ομάδων προσανατολισμού
Σήμερα κάθε Ομάδα προσανατολισμού περιλαμβάνει μαθήματα που εξετάζονται στις πανελλαδικές αλλά και μαθήματα που δεν εξετάζονται. Το νέο σύστημα κρατάει μόνο αυτά που εξετάζονται. «Έχει έτσι τη δυνατότητα να προσφέρει στους μαθητές/υποψηφίους μια λιτή δομή που τους επιτρέπει να ασχολούνται αποκλειστικά με τα μαθήματα με τα οποία στην πραγματικότητα ασχολούνται λόγω των πανελλαδικών. Και να ασχολούνται περισσότερες ώρες», υποστηρίζει το υπουργείο.

Η αύξηση της ύλης
Σε μαθήματα προσανατολισμού στα οποία οι ώρες διδασκαλίας αυξάνονται σημαντικά υπάρχει και σχετική αύξηση της ύλης. «Η αύξηση αυτή σε καμία περίπτωση δεν είναι αναλογική», διευκρινίζει το υπουργείο. «Στην ουσία λοιπόν, αν κάποιος συνυπολογίσει τη μείωση των αντικειμένων με την αύξηση της ύλης, ο τελικός φόρτος του μαθητή/υποψήφιου της Γ' Λυκείου μειώνεται και, το κυριότερο, εστιάζεται σε αυτά που πραγματικά απασχολούν τους μαθητές.

Δηλαδή τα σχολεία προσπαθούν να γίνουν φροντιστήρια; Σε καμία περίπτωση. Το φροντιστήριο μαθαίνει τον μαθητή/πελάτη πώς να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις πανελλαδικές. Αυτή είναι η αποστολή του και την εκπληρώνει λιγότερο ή περισσότερο καλά. Η δουλειά του σχολείου είναι εντελώς διαφορετική. Με πέντε χρόνια δευτεροβάθμιας που έχουν προηγηθεί, ο μαθητής έχει αποκτήσει τη γνώση που χρειάζεται ως μελλοντικός πολίτης, κοινωνός κοινωνίας. Στην Γ΄ Λυκείου έχει την ευκαιρία να σκεφθεί και να εμβαθύνει πάνω στη γνώση. Όμως ούτε η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας ούτε η δυνατότητα εμβάθυνσης της γνώσης μπορούν να γίνουν εν κενώ ή γενικά και αφηρημένα. Με το νέο σύστημα δίνεται στον κάθε μαθητή η δυνατότητα να μάθει να εμβαθύνει και να κρίνει τη γνώση και την επιστήμη στα αντικείμενα τα οποία θα τον απασχολήσουν στη συνέχεια της σταδιοδρομίας του».

Οι Ομάδες Προσανατολισμού
Για τις Ομάδες Προσανατολισμού το υπουργείο αναφέρει: «Σήμερα έχουμε τρεις ομάδες Προσανατολισμού και τέσσερα επιστημονικά πεδία. Το νέο σύστημα προτείνει τέσσερις Ομάδες Προσανατολισμού, κάθε μία σε απόλυτη αντιστοίχιση με ένα επιστημονικό πεδίο. Φυσικά υπάρχουν Πανεπιστημιακά Τμήματα η πρόσβαση στα οποία μπορεί να γίνει από περισσότερες της μιας Ομάδες Προσανατολισμού, από περισσότερα του ενός επιστημονικά πεδία. Αυτό που καταργείται είναι η δυνατότητα με ένα μάθημα Γενικής Παιδείας να ανοίγει η πρόσβαση σε άλλο επιστημονικό πεδίο. Σήμερα, μόνο το 30% των υποψηφίων σπουδάζει αυτό που θα ήθελε, όπως αυτό αντανακλάται στις προτιμήσεις στα μηχανογραφικά δελτία, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλος αριθμός φοιτητών που, καθώς σπουδάζουν κάτι που δεν θέλουν, λιμνάζουν και δεν παίρνουν πτυχίο για πολλά χρόνια. Το νέο σύστημα προτρέπει τους υποψηφίους να κατευθυνθούν στα τμήματα που πραγματικά θέλουν και όχι απλά να «πετύχουν κάπου». Αντίληψη του ΥΠ.Π.Ε.Θ. είναι ότι το σημαντικό δεν είναι να γίνει κάποιος φοιτητής όπου να 'ναι αλλά να σκεφθεί ότι η επιλογή του θα καθορίσει όλη την υπόλοιπη επαγγελματική του ζωή».

Η ενίσχυση της αξίας του απολυτηρίου
Σχετικά με το απολυτήριο Λυκείου, το υποργείο υποστηρίζει ότι «με το νέο σύστημα αποκτά τη σοβαρότητα που του αξίζει. Το απολυτήριο έχει σήμερα απαξιωθεί, ακριβώς γιατί θεωρείται μια απλή διαδικαστική υπόθεση. Όμως η απαξίωση αυτή είναι τελικά βλαπτική για τους ίδιους τους μαθητές. Με το απολυτήριο αυτό κάποιοι θα αναζητήσουν μια θέση στο Δημόσιο ή και στον ιδιωτικό τομέα. Δεν μπορεί να αποκτάται με τρόπο που το μειώνει ως τίτλο. Σήμερα οι μαθητές εξετάζονται για το απολυτήριο σε τέσσερα μαθήματα, εντελώς διαφορετικά από εκείνα στα οποία θα εξεταστούν αμέσως μετά στις πανελλαδικές. Αυτό σημαίνει διπλή προετοιμασία, εκτός κι αν κάποιοι θεωρούν δεδομένο ότι οι μαθητές δε χρειάζεται να προετοιμαστούν για το απολυτήριο, επειδή οι σημερινές εξετάσεις είναι εικονικές. Αν είναι έτσι, ας το πουν ευθέως. Αν ωστόσο η σημασία των απολυτηρίων εξετάσεων δεν αμφισβητείται, με το νέο σχέδιο οι εξετάσεις για το απολυτήριο απλοποιούνται, αφού οι μαθητές θα εξεταστούν στα ίδια ακριβώς μαθήματα τόσο για το απολυτήριο, όσο και για τις πανελλαδικές.

Συγκεκριμένα:
Για την αναβάθμιση των ενδοσχολικών εξετάσεων, προκρίνεται η λύση της συνεργατικής λειτουργίας των σχολικών μονάδων, η οποία όχι μόνο δεν αποστερεί από τα σχολεία την αυτονομία τους για τις ενδοσχολικές εξετάσεις, αλλά αποτελεί και ένα πρώτο στάδιο για την εμπέδωση πνεύματος συνεργασίας  των σχολικών μονάδων, το οποίο δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο στο ζήτημα των εξετάσεων.

Τα σχολεία θα χωριστούν σε ομάδες, ανά Διεύθυνση Εκπαίδευσης. Τα θέματα σε κάθε εξεταζόμενο μάθημα θα προετοιμάζονται από ομάδα διδασκόντων όλων των σχολείων ανά ομάδα και το τελικό διαγώνισμα θα προκύπτει μετά από κλήρωση ομάδας θεμάτων μέσα από ένα μεγαλύτερο πλήθος. Τα θέματα θα στέλνονται ηλεκτρονικά στους μαθητές των σχολείων της συγκεκριμένης ομάδας στις 10:30 και οι μαθητές θα ξεκινούν στις 11:00 τη δίωρη γραπτή εξέταση.

Επιτηρητές θα είναι καθηγητές άλλων σχολείων και διαφορετικής ειδικότητας από την ειδικότητα των καθηγητών του εξεταζόμενου μαθήματος. Στα ιδιωτικά σχολεία οι επιτηρητές θα είναι ένας από το Δημόσιο σχολείο και ένας από το ιδιωτικό σχολείο. Τα γραπτά των μαθητών, αφού καλυφθούν τα ονόματα, θα βαθμολογούνται από καθηγητή άλλου σχολείου».

Σε ό,τι αφορά στη διαμόρφωση του βαθμού του απολυτηρίου, με το νέο σύστημα ισχύουν τα εξής: Ο βαθμός προαγωγής παραμένει το 9,5. Για τα μαθήματα που εξετάζονται και γραπτά, ο Μ.Ο. διαμορφώνεται κατά 60% από τον Μ.Ο. των δύο τετραμήνων και κατά 40% από τον βαθμό της γραπτής απολυτήριας εξέτασης. Για τα υπόλοιπα μαθήματα, ο βαθμός είναι ο Μ.Ο. των δύο τετραμήνων. Στη διαμόρφωση του Γενικού Μ.Ο. (τελικού βαθμού) συμμετέχουν ισότιμα όλα τα μαθήματα πλην της Φυσικής Αγωγής.

«Εξάλλου, οι απολυτήριες εξετάσεις σε καμία περίπτωση δεν είναι πανελλαδικές εξετάσεις», ισχυρίζεται το υπουργείο. «Εκτός από το ότι τα θέματα θα είναι από εκπαιδευτικούς της περιοχής τους, το σημαντικότερο είναι ότι οι απολυτήριες εξετάσεις δεν είναι ανταγωνιστικές • δεν περνάει όποιος πήρε καλύτερο βαθμό από ανθυποψηφίους του αλλά απλά όποιος πήρε βαθμό απόλυσης (9,5). Σε επόμενα σχολικά έτη ο βαθμός απολυτηρίου θα συνυπολογίζεται και στη διαμόρφωση του βαθμού πρόσβασης των πανελλαδικών εξετάσεων.

Με την ενίσχυση της αξιοπιστίας του απολυτηρίου επιτυγχάνεται και η ισότιμη αντιμετώπιση των αποφοίτων των ΓΕΛ στην αγορά εργασίας, αφού είναι προσόν διορισμού μέσω ΑΣΕΠ».

Ως προς το τι θα γίνει με τα εσπερινά Γενικά Λύκεια, το υπουργείο αναφέρει στην ανακοίνωσή του: «Σήμερα οι απόφοιτοι των εσπερινών ΓΕΛ έχουν ένα επιπλέον ποσοστό 1% για την εισαγωγή τους στα ΑΕΙ. Για να το εξασφαλίσουν πρέπει να έχουν κάνει συγκεκριμένο χρόνο σε εσπερινά λύκεια (διετία στο παλιό τετραετές, τριετία στο νέο τριετές). Σε διαφορετική περίπτωση, δεν έχουν καν το δικαίωμα να δώσουν πανελλαδικές εξετάσεις ούτε καν με τους αποφοίτους των ημερησίων ΓΕΛ, διότι δεν έχουν την ίδια ύλη. Με το νέο σύστημα, η Δ΄ Λυκείου τετραετούς και η Γ΄ Λυκείου τριετούς εσπερινού ΓΕΛ διατηρούν το δικαίωμα του 1%, με τους ίδιους όρους που ισχύει και σήμερα. Το πρόγραμμά τους προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα, δηλαδή: 6 ώρες Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, 1 ώρα Θρησκευτικά και τρία μαθήματα ανά Ομάδα Προσανατολισμού, καθένα με 6 ώρες. Η ύλη θα εξομοιωθεί με εκείνη των ημερησίων λυκείων και όσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για το 1% θα έχουν το δικαίωμα να δώσουν πανελλαδικές εξετάσεις την ίδια χρονιά, μαζί με τους αποφοίτους των ημερησίων ΓΕΛ».

Η Α' δήλωση για τα ΤΕΠ
Με το νέο σύστημα οι υποψήφιοι καλούνται να κάνουν μια πρώτη επιλογή τμημάτων που ονομάζουμε Α' δήλωση. Το υπουργείο καθιστά σαφές ότι «η δήλωση αυτή δεν έχει κανένα δεσμευτικό χαρακτήρα. Η ιδέα βασίζεται στην αντίληψη ότι, αν ένας υποψήφιος έχει αποφασίσει ότι του αρέσει ένα επάγγελμα που προϋποθέτει Τμήμα ΑΕΙ που δεν έχει υψηλή ζήτηση, δεν έχει κανένα λόγο να υποστεί όλη τη διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων. Με το νέο σύστημα μπορεί να γνωρίζει πολύ νωρίς ότι εξασφάλισε την εισαγωγή του και ότι δεν έχει να αγωνιά για τίποτε άλλο εκτός από την κτήση του απολυτηρίου του. Αν ωστόσο αλλάξει γνώμη και επιθυμεί να επιδιώξει την εισαγωγή του σε πανεπιστημιακό τμήμα που απαιτεί πανελλαδικές (ΤΠΠΕ), τίποτε απολύτως δεν τον εμποδίζει να κάνει κανονικά τη δήλωσή του τον Μάρτιο, να ακυρώσει την Α΄ δήλωση και να διαγωνιστεί στις πανελλαδικές εξετάσεις. Συνεπώς η Α΄ δήλωση είναι μια επιπλέον δυνατότητα που δε δεσμεύει καθόλου τους υποψηφίους. Αναλυτικά το σύστημα προβλέπει τα εξής:
1.    Μετά το πέρας της προθεσμίας για αλλαγή Ομάδας Προσανατολισμού, όλοι οι μαθητές που επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση υποχρεούνται να συμπληρώσουν Α’ δήλωση προτίμησης με έως 10 προτιμήσεις Τμημάτων στα οποία επιθυμούν να φοιτήσουν. Ο αριθμός 10 είναι ενδεικτικός, αλλά τα μοντέλα τα οποία έχει επεξεργαστεί το ΥΠΠΕΘ δείχνουν ότι δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερος.
2.    Με βάση τις προτιμήσεις των μαθητών και τον αριθμό εισακτέων που θα έχει αποφασιστεί ανά Τμήμα, θα προκύψει ένας αριθμός Τμημάτων για τα οποία ο αριθμός των προτιμήσεων θα είναι μικρότερος από τον αριθμό εισακτέων. Αυτά τα Τμήματα, στα οποία ο αριθμός των αιτήσεων υπολείπεται των διαθέσιμων θέσεων, ονομάζονται «Τμήματα ελεύθερης πρόσβασης» (ΤΕΠ).
3.    Τα υπόλοιπα Τμήματα, δηλαδή εκείνα  στα οποία ο αριθμός των αιτήσεων υπερβαίνει τις διαθέσιμες θέσεις, ονομάζονται «Τμήματα πρόσβασης μόνο με πανελλαδικές εξετάσεις» (ΤΠΠΕ).
4.    Λίγες μέρες αργότερα, ο μαθητής ενημερώνεται για το ποιες από τις προτιμήσεις του αντιστοιχούν σε ΤΠΠΕ και ποιες σε ΤΕΠ. Από το σύνολο των δηλώσεων θα προκύψουν:
(1) Αυτές στις οποίες θα συμπεριλαμβάνεται ένα τουλάχιστον ΤΕΠ και,
(2) Αυτές στις οποίες όλα τα Τμήματα είναι ΤΠΠΕ.
5.    Οι μαθητές της κατηγορίας (2),  θα διαγωνιστούν στις πανελλαδικές για την εισαγωγή τους στην Ανώτατη Εκπαίδευση μιας και από τις προτιμήσεις τους στη Α’ δήλωση δεν έχει προκύψει κανένα ΤΕΠ.
6.    Μετά τη λήξη του 1ου τετραμήνου, οι μαθητές της κατηγορίας (1) επιβεβαιώνουν αν θα συμμετάσχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις ή αν προτιμούν να εισαχθούν σε ένα από τα ΤΕΠ που είχαν συμπεριλάβει στην Α’ δήλωση. Η επιβεβαίωση αυτή είναι οριστική και δεσμευτική. Συγκεκριμένα, ένας μαθητής που είχε τουλάχιστον ένα ΤΕΠ στην Α΄ Δήλωση μπορεί:
(α) να επιλέξει εισαγωγή σε ΑΕΙ μέσω  πανελλαδικών  εξετάσεων, χάνοντας το δικαίωμα πρόσβασης σε κάποιο από τα ΤΕΠ που είχε δηλώσει ή,
(β) να επιλέξει ένα από τα ΤΕΠ που είχε συμπεριλάβει στην Α΄ δήλωση, οπότε εισάγεται στο Τμήμα αυτό, με μόνη προϋπόθεση την κτήση του απολυτηρίου της Γ΄Λυκείου. Αν για την εισαγωγή στο Τμήμα που επέλεξε προβλέπεται και εξέταση σε ειδικό μάθημα, ο υποψήφιος θα εξεταστεί στο ειδικό αυτό μάθημα μαζί με τους υποψηφίους που εξετάζονται πανελλαδικά».