Αθήνα 4.12.2012, 2:40

Tο Εθνικό Κέντρο Tεκμηρίωσης (EKT) διοργανώνει Ημερίδα με θέμα "Διαμόρφωση εθνικών πολιτικών για την Ανοικτή Πρόσβαση", η οποία θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου 2012 στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Αμφιθέατρο Λεωνίδας Ζέρβας).

Η εκδήλωσηπραγματοποιείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου MedOANet και ως στόχο έχεινα παρουσιάσει τις τρέχουσες πολιτικές και καλές πρακτικές που εφαρμόζονται διεθνώς στον τομέα της Ανοικτής Πρόσβασης στην επιστημονική γνώση, να ενημερώσει για τις εξελίξεις στην Ελλάδα, και να συμβάλει στη συντονισμένη υιοθέτηση πολιτικών Ανοικτής Πρόσβασης στη χώρα.

Με στόχο τον συντονισμό και την προώθηση των πολιτικών για την Ανοικτή Πρόσβαση, τόσο σε εθνικό όσο και σε μεσογειακό επίπεδο, το έργο MedOANet (Mediterranean Open Access Network, www.medoanet.eu), το οποίο χρηματοδοτείται από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Έρευνα της ΕΕ, διευκολύνει τη διαμόρφωση επιτυχημένων πολιτικών από εθνικούς φορείς, ερευνητικά κέντρα και φορείς χρηματοδότησης της έρευνας.

Το MedOANet, που σχεδιάστηκε και συντονίζεται από το ΕΚΤ (www.ekt.gr), εντάσσεται στο πλαίσιο συστηματικών δράσεων του φορέα για την προώθηση και την εφαρμογή της Ανοικτής Πρόσβασης στη χώρα μας, με απώτερο στόχο την ενίσχυση της έρευνας και καινοτομίας. Με βάση τον θεσμικό του ρόλο, το ΕΚΤ αναπτύσσει ηλεκτρονικές ερευνητικές υποδομές και υπηρεσίες που αφορούν στη συλλογή, διάθεση και διατήρηση περιεχομένου επιστήμης, τεχνολογίας και πολιτισμού. Το κύριο αναπτυξιακό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση είναι το έργο "Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας" (www.epset.gr).

Η Ημερίδα είναι μία από τις έξι που πραγματοποιούνται αυτή την περίοδο στις μεσογειακές χώρες που συμμετέχουν στο MedOANet (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Τουρκία). Απευθύνεται σε φορείς που δραστηριοποιούνται στη χρηματοδότηση και παραγωγή της έρευνας, στη χάραξη πολιτικών έρευνας, στη διάχυση και χρήση των ερευνητικών αποτελεσμάτων στη χώρα, όπως είναι τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα. Στο πρόγραμμα της εκδήλωσης περιλαμβάνονται παρουσιάσεις από σημαντικές προσωπικότητες του χώρου της έρευνας και της Ανοικτής Πρόσβασης, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό.

Το πρώτο μέρος της Ημερίδας θα επικεντρωθεί στις τρέχουσες διεθνείς εξελίξεις στον τομέα της Ανοικτής Πρόσβασης. Ο Δρ Jean-Francois Dechamp, από τη Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα παρουσιάσει τις πολιτικές για την Ανοικτή Πρόσβαση στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και ιδιαίτερα την πρόσφατη σύσταση της Επιτροπής, καθώς και τον ρόλο της Ανοικτής Πρόσβασης στο πρόγραμμα Horizon 2020.

Αμέσως μετά, σε απευθείας σύνδεση (μέσω skype) με το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας Queensland της Αυστραλίας, o Καθηγητής Tom Cochrane (Αντιπρύτανης σε θέματα Τεχνολογίας, Πληροφορίας και Υποστήριξης της Εκπαίδευσης), θα παρουσιάσει, ως παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής, την υποχρεωτική πολιτική Ανοικτής Πρόσβασης, που το Πανεπιστήμιο υιοθέτησε από το 2009, καθώς και τα αποτελέσματά της μέχρι σήμερα. Στη συνέχεια, η Δρ Alma Swan, Διευθύντρια Ευρώπης του SPARC Europe, θα επικεντρωθεί στους παραμέτρους που χρειάζεται να λαμβάνουν υπόψη οι φορείς χρηματοδότησης και διεξαγωγής έρευνας, για τον σχεδιασμό αποτελεσματικών πολιτικών για την Ανοικτή Πρόσβαση.

Το δεύτερο μέρος της Ημερίδας επικεντρώνεται στην ελληνική πραγματικότητα. Οι εκτεταμένες έρευνες με τη μορφή ερωτηματολογίων που πραγματοποιήθηκαν από το ΕΚΤ, στο πλαίσιο του MedOANet, προσφέρουν συνολικά στοιχεία για το τοπίο της Ανοικτής Πρόσβασης στην Ελλάδα, τα οποία συμβάλλουν στη διαμόρφωση βιώσιμων εθνικών πολιτικών. Ο Δρ Νίκος Χούσος (Υπεύθυνος Μονάδας Ανάπτυξης Εφαρμογών, ΕΚΤ) και η Δρα Ν. Μανωλά (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) θα επικεντρωθούν στην Ανοικτή Πρόσβαση για την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της ελληνικής έρευνας, και ειδικότερα σε υποδομές όπως το αποθετήριο Ήλιος του ΕΙΕ, το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών και η ερευνητική υποδομή OpenAIRE για τα αποτελέσματα της ευρωπαϊκής έρευνας.

Τα στοιχεία για την Ανοικτή Πρόσβαση στον ελληνικό χώρο θα παρουσιάσει, εκ μέρους του ΕΚΤ, η Δρ Βικτωρία Τσουκαλά, συντονίστρια του MedOANet. Θα ακολουθήσει στρογγυλή τράπεζα και συζήτηση με συντονίστρια τη Δρ Εύη Σαχίνη, Προϊστάμενη του Τμήματος Στρατηγικής και Ανάπτυξης του ΕΚΤ. Στόχος της συζήτησης είναι να αναδειχθούν τα σχέδια, οι προτάσεις και οι προβληματισμοί εκπροσώπων των φορέων που εμπλέκονται στη χρηματοδότηση και διεξαγωγή της έρευνας, καθώς και τα κοινά σημεία δράσης για την εφαρμογή συντονισμένων πολιτικών για την Ανοικτή Πρόσβαση σε εθνικό επίπεδο.

Στη στρογγυλή τράπεζα θα συμμετέχουν στελέχη του υπουργείου Παιδείας με αντικείμενο την Ανώτατη Εκπαίδευση και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, εκπρόσωποι από τη Σύνοδο των Πρυτάνεων, τον Σύνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και την Ένωση Ελλήνων Ερευνητών, καθώς και εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα Ανοικτής Πρόσβασης.

Η Ημερίδα αναμένεται να προσφέρει στους συμμετέχοντες τα κατάλληλα εργαλεία που θα τους βοηθήσουν να θέσουν σε εφαρμογή διαδικασίες για την προώθηση της Ανοικτής Πρόσβασης στους φορείς που εκπροσωπούν. Η είσοδος είναι ελεύθερη, δεδομένου όμως ότι ο αριθμός θέσεων είναι περιορισμένος, απαιτείται online εγγραφή.

Οι γλώσσες της εκδήλωσης είναι η Ελληνική και η Αγγλική και θα υπάρχει ταυτόχρονη διερμηνεία. Η Ημερίδα θα μεταδίδεται ζωντανά στη διεύθυνση www.ekt.gr/events/live, ενώ το βίντεο και οι παρουσιάσεις των ομιλητών θα αναρτηθούν στην σελίδα της εκδήλωσης.

To πρόγραμμα της ημερίδας, η πρόσκληση και η φόρμα εγγραφής είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση http://openaccess.gr/conferences/workshop2012/.

ΕΚΤ και Ανοικτή Πρόσβαση
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, ως φορέας που δραστηριοποιείται σε θέματα τεκμηρίωσης και διάθεσης ψηφιακού επιστημονικού περιεχομένου, πρωτοστατεί στην προώθηση της Ανοικτής Πρόσβασης, υιοθετώντας την σε όλο το εύρος των δραστηριοτήτων του. Παρακολουθεί το κίνημα της Ανοικτής Πρόσβασης από τις αρχές του 2000 όταν ξεκίνησαν οι πρώτες διεθνείς πρωτοβουλίες, και επικεντρώνει τις δράσεις του στη δημιουργία υποδομών.

Το ΕΚΤ αναπτύσσει και λειτουργεί αποθετήρια Ανοικτής Πρόσβασης (Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, Ήλιος με το επιστημονικό υλικό του ΕΙΕ, Πανδέκτης με συλλογές Ιστορίας και Πολιτισμού, ψηφιακή Ζωφόρος του Παρθενώνα), τα οποία καλύπτουν όλες τις επιστήμες και διευρύνονται συνεχώς. Στο πλαίσιο των ηλεκτρονικών επιστημονικών εκδόσεών του (e-publishing), το ΕΚΤ εκδίδει, σε συνεργασία με επιστημονικούς εκδότες (ερευνητικούς, ακαδημαϊκούς και πολιτιστικούς φορείς), περιοδικά ανοικτής πρόσβασης σε ηλεκτρονική μορφή, ώστε το περιεχόμενό τους να είναι προσβάσιμο μέσω Διαδικτύου.

Συνολικά, περισσότερες από 4.500.000 ψηφιακές σελίδες ηλεκτρονικών αποθετηρίων, επιστημονικών περιοδικών και ψηφιακών βιβλιοθηκών διατίθενται ήδη από τον δικτυακό τόπο του Εθνικού Πληροφοριακού Συστήματος Έρευνας και Τεχνολογίας (www.epset.gr).  

Παράλληλα με το MedOANet, το ΕΚΤ συμμετέχει σε σημαντικές διεθνείς πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της Ανοικτής Πρόσβασης, όπως: στα έργα OpenAIRE και OpenAIREplus που συμβάλλουν στη δημιουργία υποστηρικτικών δομών για την κατάθεση επιστημονικών δημοσιεύσεων και την πρόσβαση στα ερευνητικά αποτελέσματα ευρωπαϊκών έργων, και στο DARTEurope, την ευρωπαϊκή πύλη για τη διάθεση των διδακτορικών διατριβών με Ανοικτή Πρόσβαση. Επίσης, προωθεί μεγάλο όγκο του επιστημονικού και πολιτιστικού αποθέματος που συλλέγει, στην ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana.

Το ΕΚΤ υποστηρίζει την Ανοικτή Πρόσβαση με δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, όπως ο δικτυακός τόπος www.openaccess.gr και το blog www.openaccess.gr/blog.

Πρόσβαση στη γνώση
Ανοικτή Πρόσβαση (ΑΠ) είναι η ελεύθερη, άμεση και διαρκής διαδικτυακή πρόσβαση σε ψηφιακό επιστημονικό περιεχόμενο. Στόχος είναι η διευκόλυνση της ανταλλαγής επιστημονικών πληροφοριών, η ενίσχυση της έρευνας και η αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Η ΑΠ είναι απαλλαγμένη από τέλη και τους περισσότερους περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων. Οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν ελεύθερα το ψηφιακό υλικό, για ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς, ενώ οι συγγραφείς διατηρούν τα πνευματικά δικαιώματα τους.

Η ΑΠ στη γνώση παρέχεται μέσω Ηλεκτρονικών Αποθετηρίων και Επιστημονικών Περιοδικών. Τα Αποθετήρια (ιδρυματικά ή θεματικά) είναι υποδομές οργανωμένου ψηφιακού περιεχομένου που περιλαμβάνουν επιστημονικά τεκμήρια (άρθρα, βιβλία, μονογραφίες, διδακτορικές διατριβές, πρακτικά συνεδρίων, εκπαιδευτικό υλικό, αρχεία ήχου και εικόνας κ.ά.). Τα Επιστημονικά Περιοδικά είναι και αυτά ελεύθερα προσβάσιμα στο Διαδίκτυο και δημοσιεύουν άρθρα, ακολουθώντας διαδικασίες αξιολόγησης από κριτές.