Το προτεινόμενο πλαίσιο κινητικότητας τέθηκε σε προδιαβούλευση στη διεύθυνση http://opengov.diavgeia.gov.gr/minadmin, με στόχο τη συλλογή παρατηρήσεων, σχολίων και προτάσεων πριν την έναρξη της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας, έτσι ώστε ο νομοθέτης να έχει τη δυνατόν πληρέστερη εικόνα των αναγκών αλλά και των πιθανών ειδικών προβλημάτων τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από τον υπό κατάρτιση νόμο. Μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης και πριν την υποβολή του στο Κοινοβούλιο, το νομοσχέδιο θα τεθεί σε ανοικτή δημόσια διαβούλευση στον δικτυακό τόπο Opengov.gr, όπως προβλέπεται από τη σχετική διαδικασία.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΠΡΟΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ                                                                              

Πρόταση για το νέο θεσμικό πλαίσιο  περί  κινητικότητας  των υπαλλήλων στη δημόσια διοίκηση

                 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ:                                                                                    

Στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης της δημόσιας διοίκησης η κινητικότητα των υπαλλήλων έχει ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου ότι συνιστά αναντικατάστατο «εργαλείο» για την ανακατανομή του προσωπικού βάσει των πραγματικών  αναγκών  κάθε φορέα και παράλληλα για την αξιοποίηση κάθε υπαλλήλου βάσει των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων του. H κινητικότητα μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης επιτρέποντας τη βέλτιστη χρήση των ανθρώπινων πόρων της.

Οι στόχοι της προτεινόμενης πολιτικής για την κινητικότητα είναι οι εξής:

• Η αντιμετώπιση των ανισορροπιών της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα (πλεονάζον προσωπικό σε ορισμένους τομείς - υποστελέχωση σε άλλους), 

• Η ανταπόκριση στις επιλογές των εργαζομένων να μετακινηθούν σε άλλα τμήματα ή χώρους της διοίκησης όπου κρίνουν ότι με βάση τις  ικανότητές τους, τις γνώσεις και την τεχνογνωσία τους μπορούν να συνεισφέρουν καλύτερα, 

• Η αντιμετώπιση των νέων προτεραιοτήτων στελέχωσης των αναδυόμενων με την πάροδο του χρόνου αναγκών του δημοσίου. 

Σήμερα, η  κινητικότητα των υπαλλήλων μεταξύ των δημόσιων υπηρεσιών λαμβάνει κατά  κύριο λόγο τη μορφή της  απόσπασης  ή της  μετάταξης και κύρια χαρακτηριστικά της είναι τα εξής:

• απουσία κριτηρίων για την αξιολόγηση των αναγκών σε προσωπικό των υπηρεσιών, προκειμένου   να καλύπτονται πραγματικές υπηρεσιακές ανάγκες,

• πλήρης έλλειψη  κεντρικού σχεδιασμού,  

• έλλειψη εγγυήσεων διαφάνειας και αντικειμενικότητας στις  διαδικασίες επιλογής για τις θέσεις που καλύπτονται, 

• ύπαρξη πλήθους γενικών και ειδικών διατάξεων με απεριόριστες παρεκκλίσεις από τις γενικές αρχές που θέτει ο Υπαλληλικός Κώδικας (π.χ. επ’ αόριστον διάρκεια αποσπάσεων ή απομάκρυνση χωρίς διατύπωση γνώμης από την υπηρεσία προέλευσης),

• απουσία δεσμευτικών προθεσμιών για την ολοκλήρωση  μίας απόσπασης  ή μετάταξης,  

• γραφειοκρατική επιβάρυνση των διαδικασιών (π.χ. συνυπογραφή όλων των πράξεων απόσπασης από τον Αναπληρωτή Υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης,  ή έκδοση εγκριτικών αποφάσεων  για τις μετατάξεις). 

Λαμβάνοντας υπόψη τις προαναφερθείσες παθογένειες και την πολυδιάσπαση του θεσμικού πλαισίου θα ήταν σκόπιμο να διαμορφωθεί ένα ενιαίο πλαίσιο κινητικότητας.    

Βασική  καινοτομία του προτεινόμενου  συστήματος  είναι η δυνατότητα κάθε υπαλλήλου να έχει πρόσβαση στο σύνολο των θέσεων που θα καλύπτονται μέσω του προγράμματος κινητικότητας,  βάσει  ενιαίων κανόνων  αναφορικά με τους όρους, τις προϋποθέσεις και εν γένει τις ακολουθούμενες διαδικασίες. Το εν λόγω σύστημα προτείνεται να αφορά σε πρώτη φάση την κάλυψη θέσεων εργασίας υπαλλήλων, σταδιακά όμως θα μπορούσε να επεκταθεί και για την κάλυψη θέσεων προϊσταμένων, δεδομένου ότι η υφιστάμενη ακαμψία (μη δυνατότητα μετακίνησης σε άλλη υπηρεσία προϊσταμένου εάν δεν παραιτηθεί από τη θέση του), περιορίζει υπέρμετρα το πεδίο εφαρμογής της κινητικότητας. 

1. Κύριοι άξονες του προτεινόμενου πλαισίου κινητικότητας 

• η κινητικότητα μεταξύ φορέων του δημοσίου θα αφορά αποκλειστικά την κάλυψη κενής οργανικής θέσης ορισμένου κλάδου (μετάταξη) και θα έχει αμιγώς εθελούσιο χαρακτήρα. Ως προστάδιο της μετάταξης δύναται να προβλεφθεί ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα (π.χ. 1 έτος), στο πέρας του οποίου θα οριστικοποιείται η τοποθέτηση του υπαλλήλου στο νέο φορέα. 

• η κινητικότητα εντός του ίδιου φορέα (π.χ. διαφορετικές υπηρεσίες ενός υπουργείου ή περιφερειακές υπηρεσίες), μπορεί να έχει  τη μορφή της προσωρινής μετακίνησης για ορισμένο χρόνο (απόσπαση), υπό δύο προϋποθέσεις: α) ύπαρξη κενών θέσεων που δεν είναι δυνατή η άμεση κάλυψή τους, β) αποδεδειγμένες «σοβαρές και επείγουσες υπηρεσιακές ανάγκες» (άρθρ. 68 ΥΚ).

• η διαφάνεια στις διαδικασίες δημοσιοποίησης των θέσεων, στα   απαιτούμενα  τυπικά και ουσιαστικά προσόντα και στις διαδικασίες    επιλογής των μετακινούμενων.

• η παροχή κινήτρων (π.χ. μισθολογικά, βαθμολογικής εξέλιξης, δυνατότητα επιλογής υπηρεσίας μετά από ορισμένο χρόνο- π.χ. 3 χρόνια-,  μοριοδότηση σε διαδικασίες επιλογής προϊσταμένων) για την κάλυψη θέσεων σε παραμεθόριες περιοχές ή νησιωτικές θέσεις για τις οποίες δεν εκδηλώνεται εύκολα ενδιαφέρον για την κάλυψή τους.

• η διασφάλιση της αποτελεσματικότητας του νέου πλαισίου κινητικότητας, μέσω μηχανισμών  ελέγχου και αξιολόγησης.

2. Οργανωτικό πλαίσιο για  τη διενέργεια της κινητικότητας 

• Σύσταση στο Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης Υπηρεσίας (Κεντρική Υπηρεσία Κινητικότητας), η οποία θα έχει συντονιστικό ρόλο στη διενέργεια του προγράμματος κινητικότητας  και, κυρίως, στην αξιολόγηση των αιτημάτων κάλυψης αναγκών σε προσωπικό και την επίλυση των αναφυόμενων προβλημάτων. Το πρόγραμμα κινητικότητας είναι συνεχές, ωστόσο για λόγους πρακτικούς εφαρμόζεται σε τρεις (3) κύκλους ανά έτος (π.χ. Φεβρουάριο, Ιούνιο, Οκτώβριο).   

• Επιπλέον,  σε κάθε Υπουργείο (ενδεχομένως και  σε κάθε Αποκεντρωμένη Διοίκηση) προτείνεται να  συσταθεί μία αντίστοιχη μονάδα πιθανόν και στο πλαίσιο των υφιστάμενων διευθύνσεων ανθρώπινου δυναμικού (Υπηρεσία Κινητικότητας), η οποία θα  έχει ως αποστολή:

- να διατηρεί επικαιροποιημένη βάση δεδομένων με τους υπηρετούντες υπαλλήλους ανά οργανική μονάδα σε συνδυασμό με στοιχεία από το προσωπικό μητρώο τους (τυπικά-ουσιαστικά προσόντα, εργασιακή εμπειρία κλπ.) 

- να  ανακατανέμει εσωτερικά  (μετακίνηση, απόσπαση) το προσωπικό βάσει των υπηρεσιακών αναγκών, αλλά και του εργασιακού προφίλ κάθε υπαλλήλου 

- να  γνωμοδοτεί για τα αιτήματα των υπηρεσιών του Υπουργείου και των εποπτευόμενων νομικών προσώπων που θα καλύπτονται από το πρόγραμμα κινητικότητας, 

- να επεξεργάζεται περαιτέρω τα επιμέρους αιτήματα των υπηρεσιών τους (περιγραφή θέσεων εργασίας προς κάλυψη, απαιτούμενα προσόντα) κλπ.  

Επίσης, θα ήταν χρήσιμο να ανατεθεί στις Υπηρεσίες Κινητικότητας η αποστολή να επεξεργαστούν σταδιακά  την περιγραφή του συνόλου των  θέσεων εργασίας του Υπουργείου και των εποπτευόμενων νομικών προσώπων τους, προκειμένου να είναι σαφές ποια είναι κατά περίπτωση τα ασκούμενα καθήκοντα σε μία θέση και ποια τα απαιτούμενα προσόντα για την κάλυψή της, τόσο στην περίπτωση του διορισμού όσο και στην περίπτωση  της απόσπασης/μετάταξης.

3. Πρόγραμμα κινητικότητας

• Στο τέλος κάθε έτους κάθε Υπουργείο και φορέας του Δημοσίου ή ΟΤΑ αποστέλλει στο Υπ. Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (πρώην ΥΔΜΗΔ) έκθεση με εκτίμηση για την πορεία του προσωπικού το επόμενο έτος. Στην έκθεση καταγράφονται μεταξύ άλλων οι κενές οργανικές θέσεις, οι εκτιμήσεις για τις αποχωρήσεις λόγω συνταξιοδότησης, οι τυχόν εκκρεμότητες σε προσλήψεις τη δεδομένη στιγμή και οι ανάγκες που δύνανται να καλυφθούν από το πρόγραμμα κινητικότητας με ανοικτή πρόσκληση ενδιαφέροντος.    

• Εκκίνηση της διαδικασίας  κινητικότητας με αποστολή στις αρχές κάθε κύκλου κινητικότητας (π.χ. Ιανουάριο για τον 1ο κύκλο, Μάιο για τον 2ο κύκλο, Σεπτέμβριο για τον 3ο κύκλο) από Υπουργούς και επικεφαλής των Ανεξάρτητων Αρχών, αιτημάτων για την κάλυψη συγκεκριμένων κενών θέσεων. Τα αιτήματα θα αξιολογούνται από την Κεντρική Υπηρεσία Κινητικότητας και θα εισάγονται σε ενιαία βάση δεδομένων για τις προσφερόμενες - διαθέσιμες θέσεις στο Δημόσιο (Υπουργεία, δημόσιες υπηρεσίες νπδδ, Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού)  . Η δημοσιοποίηση του πίνακα των διαθέσιμων θέσεων θα επέχει θέση προκήρυξης και οι ενδιαφερόμενοι υπάλληλοι ανά τη χώρα θα έχουν ένα χρονικό περιθώριο (π.χ. 20 ημέρες) για την υποβολή αιτήσεων απευθείας στις υπηρεσίες που ζητούν προσωπικό.  

• Προτείνεται η εξέταση των αιτήσεων να γίνεται από τις υπηρεσίες υποδοχής  βάσει καθορισμένων κριτηρίων, όπως είναι τα τυπικά προσόντα, ο χρόνος προϋπηρεσίας,  η εμπειρία σε συγκεκριμένους τομείς της διοίκησης και η συνέντευξη. Ενδεχομένως, θα ήταν σκόπιμο η επιλογή να γίνεται από την οικεία Υπηρεσία Κινητικότητας, με συμμετοχή εκπροσώπων από επιμέρους υπηρεσίες, νπδδ κλπ. Σε κάθε περίπτωση  η επιλογή θα πρέπει να είναι αιτιολογημένη και να περιλαμβάνει επιλαχόντες. 

• Εντός σύντομης προθεσμίας (π.χ. 10 ημέρες) από την ανακοίνωση των επιλεγέντων θα πρέπει να δίδεται η δυνατότητα στην υπηρεσία προέλευσης του επιλεγόμενου υπαλλήλου να διατυπώσει τυχόν αντιρρήσεις, λόγω π.χ υποστελέχωσης  σε ορισμένο κλάδο. Την επίλυση ανάλογων  ζητημάτων θα επιλαμβάνεται η  Κεντρική Υπηρεσία Κινητικότητας, σε συνεργασία με την οικεία Υπηρεσία Κινητικότητας της υπηρεσίας προέλευσης  προκειμένου να διερευνάται η δυνατότητα κάλυψης της θέσης με εσωτερική μετακίνηση ή να ορίζεται ένα εύλογο διάστημα για την αποχώρηση του υπαλλήλου,  προκειμένου να μην υπάρξει κενό στην κάλυψη των υπηρεσιακών αναγκών της υπηρεσίας προέλευσης. Η απόφαση της Κεντρικής Υπηρεσίας Κινητικότητας θα πρέπει να είναι δεσμευτική.  

• Έκδοση απόφασης μετάταξης από φορείς υποδοχής-προέλευσης εντός ορισμένου χρόνου (π.χ. δύο μήνες από την οριστικοποίηση της επιλογής) και άμεση κάλυψη της νέας θέσης από τον μετατασσόμενο υπάλληλο.  Ωστόσο, για λόγους αναγόμενους στην εύρυθμη λειτουργία της υπηρεσίας προέλευσης, δύναται  να  παρατείνεται  η παραμονή του υπαλλήλου  σε αυτή για περιορισμένο χρονικό διάστημα (π.χ. 3 μήνες). 

4. Κινητικότητα μεταξύ ομοειδών φορέων

Προτείνεται για την κινητικότητα μεταξύ ομοειδών φορέων (π.χ. δήμοι, νοσοκομεία) να προβλεφθεί η δυνατότητα για αντίστοιχες απλουστευμένες –ενιαίες- διαδικασίες μετάταξης ή -για περιορισμένο χρονικό διάστημα –και απόσπασης, οι οποίες θα διενεργούνται από τους εποπτεύοντες φορείς (π.χ. Υπουργείο Εσωτερικών, Υγείας). 

 Αντίστοιχες απλοποιημένες διαδικασίες θα μπορούσαν να προβλεφθούν και σε έναν ή περισσότερους διϋπουργικούς κλάδους (άρθρ. 79 ΥΚ), στους οποίους  θα εντάσσονται υπάλληλοι αυξημένων προσόντων, προκειμένου αφενός μεν να καλύπτονται άμεσα υπηρεσιακές ανάγκες  για περιορισμένο χρονικό διάστημα (π.χ. 1 χρόνος) αφετέρου δε να εμπλουτίζεται η  εμπειρία των  υπαλλήλων.  

5. Κινητικότητα για τη διευκόλυνση των υπαλλήλων 

• διεύρυνση των αμοιβαίων μετατάξεων/αποσπάσεων για υπαλλήλους του ίδιου ή αντίστοιχου κλάδου και μετά από γνώμη των υπηρεσιών προέλευσης/υποδοχής.

• επέκταση  της δυνατότητας  συνυπηρέτησης με σύζυγο δημόσιο υπάλληλο, εφόσον υπάρχουν θέσεις προς κάλυψη στην περιοχή – εκτός Αθήνας- που υπηρετεί ο ένας εξ αυτών.

6. Τελικές παρατηρήσεις

Συνολικά,  με το προτεινόμενο σύστημα κινητικότητας τίθενται οι βάσεις για τη   διαμόρφωση  μίας πολιτικής για την κινητικότητα των δημοσίων υπαλλήλων  με γνώμονα τη βέλτιστη  αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Απαραίτητες   προϋποθέσεις  για τη λειτουργία ενός ενιαίου συστήματος  κινητικότητας είναι όχι μόνο η ενδελεχής επεξεργασία σε επίπεδο αρχών, διαδικασιών και διοικητικών δομών, αλλά και η γενικότερη διοικητική αναδιοργάνωση (π.χ. οργανογράμματα, περιγραφή θέσεων εργασίας). 

Για το λόγο αυτό, πέρα από την εισαγωγή ενός νομοθετήματος περί  κινητικότητας, απαιτούνται,  μεταξύ άλλων, τα εξής:

• Ηλεκτρονική  «χαρτογράφηση» του προσωπικού και των κλάδων ανά φορέα/οργανική μονάδα, σε συνδυασμό με επικαιροποιημένα οργανογράμματα και περιγραφή θέσεων εργασίας, στοιχεία τα οποία θα συνιστούν αναγκαίες προϋποθέσεις για τη συμμετοχή ενός φορέα στο νέο σύστημα κινητικότητας

• σταδιακή διαμόρφωση ενός ενιαίου καταλόγου κλάδων/ειδικοτήτων  στο Δημόσιο, προκειμένου να αποφεύγονται πολλαπλές ονομασίες για κλάδους αντίστοιχων  απαιτούμενων τυπικών προσόντων και ανάλογων καθηκόντων

• προώθηση μιας θετικής αντίληψης των υπαλλήλων έναντι της κινητικότητας, ενδεχομένως με καθιέρωση κινήτρων που θα συνδέονται με την υπαλληλική σταδιοδρομία.