Έναν αναθεωρημένο Κώδικα Ηθικής και Επαγγελματικής Συμπεριφοράς Υπαλλήλων του Δημόσιου Τομέα και το Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας παρουσίασαν σήμερα ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης, ο Διοικητής της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας Άγγελος Μπίνης και η Γενική Γραμματέας Ανθρώπινου Δυναμικού Βιβή Χαραλαμπογιάννη.

Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, «ο Κώδικας συνιστά τον οδικό χάρτη διαχείρισης και αντιμετώπισης ηθικών και δεοντολογικών διλημμάτων με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωποι οι δημόσιοι υπάλληλοι στην εργασία τους. Επιπροσθέτως, απαντά σε μία σειρά από ζητήματα όπως η σύγκρουση συμφερόντων, η παρενόχληση, ο εκφοβισμός, η ισότιμη μεταχείριση, η διαχείριση και δημοσιοποίηση πληροφοριών καθώς και τυχόν φαινόμενα κατάχρησης εξουσίας από ανώτερα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης». 

Το δε Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας «στοχεύει στην υλοποίηση δράσεων που αφορούν στον εκσυγχρονισμό και την ενδυνάμωση των μηχανισμών διαφάνειας, ελέγχου, ακεραιότητας και λογοδοσίας της Δημόσιας Διοίκησης και συνέχεται με το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Διαφθοράς, συστήνοντας έτσι ένα ολοκληρωμένο, ισχυρό και συνεκτικό πλαίσιο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση φαινομένων διαφθοράς, την ενίσχυση της διαφάνειας, της ακεραιότητας και της λογοδοσίας και για τη συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε ζητήματα διαφθοράς». 

Σχετικά με το Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας, ο κ. Μπίνης ανέφερε χαρακτηριστικά: «Πρόκειται για ένα σύστημα που ανέπτυξε η ΕΑΔ σε συνεργασία με το ΥΠΕΣ, έτσι ώστε να υπάρχει μια συνεκτική δέσμη εξειδικευμένων δράσεων εφαρμόσιμων και μετρήσιμων με στόχο να βελτιώσουμε τη λογοδοσία, αλλά και τους μηχανισμούς διασφάλισης της ακεραιότητας και της καταπολέμησης της διαφθοράς στο σύνολο των δημόσιων οργανισμών. Είναι σημαντικό για τους πολίτες να υπάρχει ένας αποτελεσματικός μηχανισμός που θα προστατεύει όχι μόνο τα συμφέροντα και τα δικαιώματά τους αλλά θα βοηθά στην περαιτέρω ενίσχυση της εμπιστοσύνης τους σε όλους τους κυβερνητικούς θεσμούς και τους δημόσιους οργανισμούς».

Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (Ε.Σ.Σ.Κ.Δ.) αποτελεί την

εθνική στρατηγική της χώρας που περιλαμβάνει ένα συνεκτικό πλαίσιο δράσεων,

παρεμβάσεων και έργων που στοχεύουν στην πρόληψη και την αντιμετώπιση

φαινομένων διαφθοράς, στην ενίσχυση της διαφάνειας, της ακεραιότητας και της

λογοδοσίας και στη συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε

ζητήματα διαφθοράς.

Στο Ε.Σ.Σ.Κ.Δ. περιλαμβάνονται δράσεις που συναπαρτίζουν το Εθνικό Σύστημα

Ακεραιότητας.

Ειδικότερα:

✓ Το ΕΣΑ αφορά αμιγώς τη Δημόσια Διοίκηση ενώ το ΕΣΣΚΔ περιλαμβάνει και

δράσεις με ιδιωτικούς φορείς

✓ Το ΕΣΑ εγκαθιδρύεται, επικαιροποιείται και ανασχεδιάζεται με απόφαση του

Υπουργού Εσωτερικών, κατόπιν εισήγησης του Διοικητή της Ε.Α.Δ. ενώ το ΕΣΣΚΔ

εισάγεται προς έγκριση από τον Πρωθυπουργό και εγκρίνεται από το Υπουργικό

Συμβούλιο

✓ Το ΕΣΑ αφορά σε δράσεις που αναλαμβάνονται και υλοποιούνται από το

Υπουργείο Εσωτερικών και την Εθνική Αρχή Διαφάνειας ενώ το ΕΣΣΚΔ διατρέχει το

σύνολο των φορέων της Δημόσιας Διοίκησης.

✓ το Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας (Ε.Σ.Α.), διαλαμβάνει, ειδικώς, δράσεις και έργα, που αφορούν στον εκσυγχρονισμό και την ενδυνάμωση των μηχανισμών διαφάνειας, ελέγχου, ακεραιότητας και λογοδοσίας της Δημόσιας Διοίκησης

✓ επιδιώκει να ενισχύσει την πίστη & την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς.

Σε αντίθεση με άλλα παρόμοια κείμενα που έχουν συνταχθεί παλιότερα, ο Κώδικας είναι πιο προσιτός και πρακτικός προς τους υπαλλήλους του Δημοσίου Τομέα, καθώς αποφεύγει τη στείρα νομική προσέγγιση, αλλά επισημαίνει συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς με πρακτικά παραδείγματα τα οποία βοηθούν στην επίλυση διλημμάτων που ανακύπτουν καθημερινά στον χώρο εργασίας.

Ειδικότερα, στον Κώδικα αναφέρονται συγκεκριμένα παραδείγματα ηθικών και δεοντολογικών διλημμάτων που αφορούν, μεταξύ άλλων, καταστάσεις σύγκρουσης συμφερόντων και παρενόχλησης – εκφοβισμού – ισότιμης μεταχείρισης, καθώς και ενδεικτική μεθοδολογία διαχείρισης και αντιμετώπισής τους. Επιπλέον, εξειδικεύει την ενδεδειγμένη συμπεριφορά που θα πρέπει να επιδεικνύουν οι υπάλληλοι του Δημοσίου Τομέα κατά τη χρήση νέων τεχνολογιών και εργαλείων, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την εξ αποστάσεως εργασία.

O Κώδικας έρχεται να ενημερώσει και να εμπλουτίσει τον Οδηγό εστιάζοντας, πλέον, σε νέα δεδομένα και προκλήσεις, όπως η χρήση του διαδικτύου, η εξ αποστάσεως εργασία καθώς και η δημιουργία ενός συνεκτικού και σύγχρονου πλαισίου για την πρόληψη, την αντιμετώπιση και την καταπολέμηση των μορφών βίαιης συμπεριφοράς, παρενόχλησης και μη ισότιμης μεταχείρισης στους χώρους εργασίας.

Ο Οδηγός εξακολουθεί να ισχύει για όσα θέματα δεν ρυθμίζονται από τα διαλαμβανόμενα στον Κώδικα.

✓ Παρόλο που ο Κώδικας αποτελεί ήπια μορφή δικαίου (soft law), η τήρηση των γενικών και ειδικότερων προτύπων ηθικής και συμπεριφοράς που περιλαμβάνει, αποτελεί υποχρέωση για τους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα, οι οποίοι καλούνται να συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος ακεραιότητας και δεοντολογικής συμπεριφοράς έναντι της ίδιας της Υπηρεσίας, των πολιτών, των επιχειρήσεων και των συναδέλφων τους

✓ Η παραβίαση πολλών από τα ειδικά πρότυπα συμπεριφοράς που περιλαμβάνει ο Κώδικας συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα ή/ και ποινικό αδίκημα. Για τον λόγο αυτό, υπογραμμίζεται πως ο Κώδικας εφαρμόζεται συμπληρωματικά και επικουρικά προς το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο

✓ Την αρμοδιότητα άσκησης της ανώτατης εποπτείας για την εφαρμογή του Κώδικα ασκεί ο επικεφαλής του κάθε φορέα, ο οποίος πρέπει να ορίσει τον αρμόδιο άσκησης της εποπτείας εφαρμογής των προβλέψεων και των δικλίδων ακεραιότητάς του.