Ο επικείμενος γραπτός διαγωνισμός του ΑΣΕΠ για την πρόσληψη τακτικού προσωπικού στον δημόσιο τομέα είναι πρωτόγνωρος για τα ελληνικά δεδομένα. To ελληνικό Δημόσιο επιχειρεί να σταθμίσει τις πραγματικές ικανότητες των υποψηφίων, υιοθετώντας πρακτικές επιλογής προσωπικού που εφαρμόζονται εδώ και χρόνια στον ιδιωτικό τομέα. Παράλληλα, ο διαγωνισμός ενσωματώνεται μέρος της γνώσης και της εμπειρίας που απόκτησε ιδίως τα τελευταία χρόνια η Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΕΣΔΔΑ), η οποία -ως γνωστόν- συνεργάζεται και με την διαβόητη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης της Γαλλίας (École Nationale d’ Administration – ΕΝΑ).

Σύμφωνα με την προκήρυξη που εξέδωσε το ΑΣΕΠ, οι εξετάσεις θα γίνουν με την μέθοδο των πολλαπλών επιλογών και θα κινούνται γύρω από δύο άξονες: α) την εξέταση γνώσεων και β) την δοκιμασία δεξιοτήτων και εργασιακής αποτελεσματικότητας (δείτε την εξεταστέα ύλη).

Η εξέταση γνώσεων θα αφορά την αξιολόγηση γνώσεων γενικού περιεχομένου, που κρίνεται απαραίτητο ή χρήσιμο να έχουν οι υποψήφιοι για να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους. 

Με την δοκιμασία δεξιοτήτων και εργασιακής αποτελεσματικότητας θα αξιολογούνται, ιδίως, δεξιότητες γλωσσικού και αριθμητικού συλλογισμού, δεξιότητες ανάλυσης, επίλυσης προβλημάτων και ιεράρχησης προτεραιοτήτων στον χώρο εργασίας, καθώς και χαρακτηριστικά που συνδέονται με την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα στην εργασία.

Η Proslipsis ζήτησε από έναν κατ' εξοχήν ειδικό στους γραπτούς διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ, τον Δημήτρη Μπόνια, διευθυντή των ομώνυμων φροντιστηρίων, να προσδιορίσει τις ιδιαιτερότητες του διαγωνισμού, να αναλύσει την παραπάνω ορολογία των εξετάσεων και να επισημάνει τα κρίσιμα σημεία που πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι.

Ναι, γιατί προσανατολίζεται στην ανίχνευση πραγματικών δεξιοτήτων κι όχι στην παράθεση ξερών γνώσεων, για παράδειγμα στα μαθηματικά ή στα νέα ελληνικά, που μπορεί να τα μάθει κανείς και παπαγαλία, όπως γίνονταν στους μέχρι τώρα διαγωνισμούς. Μάλιστα κατά το πρώτο σκέλος, την εξέταση των γνώσεων, προσομοιάζει με τον διαγωνισμό της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. 

Είναι μια πολύ φιλόδοξη προσπάθεια του υπουργού Εσωτερικών Μάκη Βορίδη που ελπίζω να πετύχει. Κρίσιμο είναι το θέμα των θεματοδοτών, ιδιαίτερα γιατί ο χρόνος που απομένει έως τον Μάρτιο που θα διεξαχθούν οι εξετάσεις, σύμφωνα με τις κυβερνητικές εξαγγελίες, είναι σύντομος. Αφήστε που υπάρχει και το ενδεχόμενο εκλογών, σύμφωνα με τα λεγόμενα του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Το ερωτηματολόγιο δεν είναι απλή υπόθεση, απόδειξη το γεγονός ότι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα τα προμηθεύονται από το εξωτερικό. Τα μέλη των ομάδων που τα συντάσσουν είναι εργο-ψυχολόγοι, στατιστικολόγοι, φιλόσοφοι, ψυχο-γλωσσολόγοι και κοινωνιο-γλωσσόλογοι, ειδικοί στην οργανωσιακή συμπεριφορά και στη διοίκηση ανθρωπίνων πόρων, μαθηματικοί και άλλων ειδικοτήτων.

Να εντοπίσει τους υποψηφίους που διαθέτουν τις δεξιότητες εκείνες που θα χρησιμοποιηθούν επωφελώς από τους οργανισμούς του δημόσιου τομέα κι όχι αυτούς που έχουν τις περισσότερες γνώσεις, όπως γινόταν μέχρι πρότινος. Το ελληνικό Δημόσιο, για πρώτη φορά, προσπαθεί να εναρμονισθεί με τις πρακτικές των γραφείων προσωπικού και διοίκησης ανθρωπίνων πόρων εταιρειών του ιδιωτικού τομέα (ιδίως πολυεθνικών). Κάτι ανάλογο παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια και στις εξετάσεις του δημόσιου τομέα της Κύπρου. 

Δείχνει να προσανατολίζεται σε πιό αξιόπιστες διαδικασίες πρόσληψης μέσω καλύτερης ποιότητας γραπτών διαγωνισμών, για να καλύπτει την πλειονότητα των θέσεων τακτικού προσωπικού. Όπως θα γνωρίζετε στην Proslipsis, η μέγιστη αξιοκρατία επιτυγχάνεται μέσω των γραπτών διαγωνισμών, πρακτική που υιοθετούν και οι μεγάλες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.  

Με βάση την παρούσα προκήρυξη, στον διαγωνισμό συμμετέχουν όλα τα πτυχία ΑΕΙ και ΤΕΙ. Ακόμη και οι εκπαιδευτικοί. Έκπληξη αποτελεί το γεγονός ότι είναι αναγκαίο να δοκιμαστούν στις γραπτές εξετάσεις, για πρώτη φορά, υποψήφιοι κλάδων όπως των Φαρμακοποιών, των Ψυχολόγων, των Κτηνιάτρων, των Αρχαιολόγων κτλ, σύμφωνα με τον νόμο 4765|2021.

Πρόκειται για διαγωνισμό πιστοποίησης προσόντων, όχι, όμως, άμεσου διορισμού. Η συμμετοχή είναι μια υποχρεωτική κίνηση για πολλούς πτυχιούχους με συγκεκριμένα πτυχία. Οι επιτυχόντες θα μπορούν να διεκδικούν θέσεις του δημόσιου τομέα επί δύο έτη, δηλαδή μέχρι τον επόμενο γραπτό διαγωνισμό του ΑΣΕΠ. Όσοι δεν πιάσουν τη βάση θα πρέπει να περιμένουν τον επόμενο διαγωνισμό.

Ο πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός υπό το ΑΣΕΠ περιλαμβάνει δύο δοκιμασίες: Εξέταση γνώσεων και εξέταση δεξιοτήτων.

Οι γνώσεις περιλαμβάνουν, στο πρώτο μέρος, θέματα κράτους, δημόσιας διοίκησης και ευρωπαϊκών θεσμών, ενώ στο δεύτερο γλωσσικό συλλογισμό - αριθμητικό συλλογισμό - εργασιακές δεξιότητες.

Ας ξεκινήσουμε από τον Γλωσσικό συλλογισμό, που αποτελεί τομή στις διαγωνιστικές διαδικασίες του δημόσιου τομέα. 

Στους παλαιότερους διαγωνισμούς είχαμε την εξέταση «λεκτικές δεξιότητες», που περιλάμβανε γραμματική, συντακτικό και λεξιλογικές ασκήσεις, όπως: ποιά είναι τα συνηθισμένα λάθη που κάνουμε κατά την καθημερινή χρήση της γλώσσας. Φανταστείτε την google, για παράδειγμα, να εξετάζει τους υποψηφίους της στους παρελθοντικούς και μελλοντικούς χρόνους!

Η νέα εξέταση στον «γλωσσικό συλλογισμό» επιδιώκει, με πρακτικές ερωτήσεις, να ανιχνεύσει αυτούς που διαθέτουν τις απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες για την ανάλογη θέση, πρακτική που εφαρμόζουν και οι μεγάλες εταιρείες ιδίως του αγγλοσαξωνικού χώρου. 

«Γλωσσικός συλλογισμός» είναι η αυστηρή μαθηματική σκέψη εκφρασμένη όχι μόνο με αριθμητικά σύμβολα αλλά κυρίως με λέξεις και με στόχο την επίλυση εφαρμοσμένων, πρακτικών προβλημάτων, την άσκηση της παρατηρητικότητας και την ικανότητα εντοπισμού μιας κανονικότητας ανάμεσα σε στοιχεία όπου αυτή δεν είναι και τόσο φανερή με μια πρώτη ματιά, όπως σχέσεις, μοτίβα, αναλογίες, ταξινόμηση, ακολουθία, ανάλυση - σύνθεση, κλπ. Με δυο λόγια, γλωσσικός συλλογισμός = γλώσσα + λογική + κρίση. 

Όσοι αναζητήσουν πληροφορίες για τον γλωσσικό συλλογισμό (verbal reasoring) στο (μη ελληνόφωνο) ιντερνέτ θα εκπλαγούν με αυτά που θα συναντήσουν. 

Στον «αριθμητικό συλλογισμό» οι εξεταστές προσπαθούν να ανιχνεύσουν με ιδιαίτερο τρόπο δεξιότητες. Δεν πρόκειται για πρακτική αριθμητική ούτε για άλγεβρα. Είναι κάτι διαφορετικό, έχει πολύ μεγαλύτερη ποικιλία ασκήσεων και στόχο την διακρίβωση συγκεκριμένων ικανοτήτων, όπως η ευφυία, η αντίληψη, η ταχύτητα κτλ. Με δυο λόγια: αριθμητικός συλλογισμός = αριθμητική + λογική + ιδιαίτερες ικανότητες.

Μέσω της εξέτασης «εργασιακή αποτελεσματικότητα και δεξιότητες» αναζητούνται ικανότητες αναλυτικές, κριτικές, συνθετικές, επίλυσης προβλημάτων, ιεράρχησης προτεραιοτήτων, αποτελεσματικής και ποιοτικής εργασίας, κλπ. Για παράδειγμα, αν τεθεί το θέμα της ηγεσίας, το ζητούμενο θα είναι αν υπάρχουν τέτοιες ικανότητες στον υποψήφιο κι όχι η απαρίθμηση από αυτόν θεωριών περί ηγεσίας του μάνατζμεντ.

Οι ειδικότητες και τα πτυχία είναι πολλά. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι διαγωνιζόμενοι δεν μπορούν να προσεγγίσουν την δοκιμασία με τις γνώσεις που έχουν αποκομίσει από τις σπουδές τους. Όμως, η δική μας εμπειρία από την προετοιμασία για την ΕΣΔΔΑ δείχνει ότι όλοι οι πτυχιούχοι ΑΕΙ και ΤΕΙ μπορούν να επιτύχουν αν προετοιμασθούν κατάλληλα. Οι επιτυχόντες στην ΕΣΔΔΑ δεν είναι μόνο νομικοί και οικονομολόγοι αλλά από όλες τις ειδικότητες. 

Η ύλη είναι άγνωστη, εξειδικευμένα βιβλία δεν υπάρχουν καθώς και καθηγητές που θα καθοδηγήσουν και θα εξασκήσουν τους διαγωνιζόμενους. Οι συλλογισμοί και οι δεξιότητες είναι ξένα, άγνωστα στοιχεία στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, γι' αυτό και «πατώνουμε» στους διαγωνισμούς του Διεθνούς Προγράμματος PISA για την Αξιολόγηση των Μαθητών (Programme for International Student Assessment). Άρα, οι υποψήφιοι θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στις επιλογές τους. Απαραίτητα θα πρέπει να κάνουν μια μικρή έρευνα μέσω ιντερνέτ και στο εξωτερικό πριν καταλήξουν στον τρόπο της προετοιμασίας τους. Και να επιδείξουν ιδιαίτερη προσοχή στην προσφορά καθώς εκδότες ετοιμάζονται να επανεκδώσουν παλαιά, ακατάλληλα βιβλία αλλάζοντας μόνο το εξώφυλλο και τον τίτλο! Για παράδειγμα, βιβλία με τίτλο «Λεκτικές δεξιότητες», παρουσιάζονται τώρα ως νέα με τίτλο «Γλωσσικός Συλλογισμός». Πολλά βιβλία Μαθηματικών «βαπτίζονται» αυθαίρετα «Αριθμητικός Συλλογισμός». Ορισμένοι διδάσκουν «Γλωσσικό Συλλογισμό» ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για «Λεκτικές δεξιότητες». Έχουν «στηθεί» επιχειρήσεις που μέσω καταιγιστικής διαφήμισης πουλάνε σημειώσεις χαμηλού επιπέδου ή και εκτός τόπου και χρόνου.

Την επιλογή των βοηθημάτων. Θα συναντήσει πολλές δυσκολίες στην αναζήτηση των κατάλληλων βιβλίων. Θα πρέπει να εντοπίσει αυτά που θα του προσφέρουν την ζητούμενη γνώση. Πρέπει πάση θυσία να αποφύγει τον αποπροσανατολισμό και το πελάγωμα.

Εμείς, στα Φροντιστήρια Μπόνια, «ψαχνόμαστε» εδώ κι ένα χρόνο με τον διαγωνισμό. Αφού μελετήσαμε τα χαρακτηριστικά του, τα ταξινομήσαμε κι αναζητήσαμε σχετική βιβλιογραφία ανά τομέα κυρίως στο εξωτερικό, αφού στην χώρα μας δεν έχει διεξαχθεί ανάλογος και δεν υπάρχει ικανό εκπαιδευτικό υλικό. Φτάσαμε έως και το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ! Θα εκπλαγείτε αν σας πω ότι τα πιο ευφάνταστα και πλήρη βιβλία για τον αριθμητικό συλλογισμό τα βρήκαμε σε Ινδία, Σιγκαπούρη, Ταιβάν και Νότια Κορέα. Η Αυστραλία έχει εισαγάγει τον γλωσσικό συλλογισμό στην εκπαίδευση. Ήδη έχουμε αποκτήσει την τεχνογνωσία για έγκυρη διδασκαλία. Το συγγραφικό έργο μας θα ολοκληρωθεί τις επόμενες ημέρες και τα βιβλία - βοηθήματα θα κυκλοφορήσουν μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 2023 από τις εκδόσεις asepbooks. Έτσι, η διδασκαλία μας θα είναι προσαρμοσμένη στα νέα δεδομένα του διαγωνισμού. Έχουμε εμπιστοσύνη στη δουλειά μας και γι' αυτό οι μαθητές μπορούν να τα παρακολουθήσουν πρώτα μαθήματα δωρεάν. Εμείς δεν θα διδάξουμε λεκτικές δεξιότητες, μαθηματικά, διοίκηση επιχειρήσεων και παρόμοια μαθήματα παλαιών διαγωνισμών, που βλέπουμε να διδάσκουν άλλοι, οδηγώντας τους υποψηφίους... εκτός θέματος.