Καλώς ήλθατε στο Proslipsis.gr

Άδωνις Γεωργιάδης, Υπουργός Υγείας: Περισσότεροι άνθρωποι θα χρειάζονται σύνταξη και λιγότεροι άνθρωποι θα υπάρχουν για να δουλεύουν, επεσήμανε ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, τονίζοντας ότι τα νούμερα δεν βγαίνουν και θα απαιτηθούν δύσκολες αποφάσεις τα χρόνια που θα ακολουθήσουν. Παρατήρησε δε ότι η γήρανση του πληθυσμού σημαίνει αύξηση των δαπανών για υγειονομική περίθαλψη, ιδίως όσο προσθέτει κανείς τις νέες τεχνολογίες, τα νέα φάρμακα και τις νέες θεραπείες. «Δεν έχουμε τις λύσεις, όμως έχουμε συνειδητοποιήσει απολύτως το μέγεθος του προβλήματος και θα δουλέψουμε πάνω σε αυτό», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Γεωργιάδης. Ως προς τον ρόλο του μεταναστευτικού τόνισε ότι «το χρειαζόμαστε αλλά υπό συγκεκριμένους όρους», σημειώνοντας ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αφενός οι ανησυχίες των πολιτών αφετέρου τα δικαιώματα των μεταναστών.

Δόμνα Μιχαηλίδου, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης: Την ολοένα και μεγαλύτερη ένταξη συγκεκριμένων δημογραφικών ομάδων στην αγορά εργασίας έθεσε ως βασικό στόχο η κ. Δόμνα Μιχαηλίδου, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στην ανάγκη υποστήριξης των γυναικών ώστε να νιώθουν πιο ασφαλείς στην αγορά εργασίας και να ισορροπούν μεταξύ οικογενειακής και εργασιακής ζωής. «Πρέπει να δούμε πώς θα εντάξουμε περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας. Με ποια κίνητρα και ποια μέτρα», σημείωσε, προσθέτοντας ότι σε κάθε περίπτωση δεν έχει σημασία μόνο η συμμετοχή στην αγορά εργασίας αλλά και το ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικής κουλτούρας. Στο πλαίσιο αυτό, έφερε το παράδειγμα της Ιαπωνίας: το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην εργασία είναι υψηλό, αλλά το ποσοστό συμμετοχής των ανδρών στις λεγόμενες δουλειές του σπιτιού είναι πολύ μικρό. Ακόμη ένα γκρουπ το οποίο χρήζει μεγαλύτερης συμμετοχής στην εργασία είναι οι πολίτες μεγαλύτερης ηλικίας και οι συνταξιούχοι, τα άτομα με αναπηρία αλλά και οι νεότεροι - δεδομένου ότι στην Ελλάδα έχουμε από τα υψηλότερα ηλικιακά όρια εισαγωγής στην αγορά εργασίας - παρατήρησε η κ. Μιχαηλίδου, η οποία αναφέρθηκε επίσης στην παράμετρο όσων εισέρχονται και όσων εξέρχονται από τη χώρα - βλ. brain drain, brain gain ή πολίτες τρίτων χωρών.

Sarah Harper, Διευθύντρια του Ινστιτούτου για τη Γήρανση του Πληθυσμού της Οξφόρδης, πρ. Σύμβουλος του Συμβουλίου του πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου για την επιστήμη και την τεχνολογία: Από 8 δισ. ανθρώπους σήμερα, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί ίσως στα 10 δισ. μέχρι το 2085, τόνισε η δρ. Sarah Harper, Διευθύντρια του Ινστιτούτου για τη Γήρανση του Πληθυσμού της Οξφόρδης, πρ. Σύμβουλος του Συμβουλίου του πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου για την επιστήμη και την τεχνολογία. Περιγράφοντας τις συνθήκες που οδηγούν διεθνώς στη δημογραφική γήρανση, παρατήρησε ότι η σύγχρονη γυναίκα έχει πολιτισμικά απαλλαγεί από την υποχρέωση να γεννήσει: «εκπαιδεύοντας τις γυναίκες, αλλάζεις τον τρόπο που σκέφτονται, τις ενδυναμώνεις να επιλέξουν». Η ίδια μίλησε για την ανάγκη έμμεσα υποστηρικτικών κρατικών πολιτικών στους τομείς της δημόσιας υγείας και της φροντίδας των παιδιών. Επιπλέον, σημείωσε ότι οι καλά εκπαιδευμένοι ηλικιωμένοι δεν χρειάζεται πλέον να συνταξιοδοτούνται στην ηλικία των 60, καθώς μπορούν να συνεχίσουν να συνεισφέρουν ως εργαζόμενοι που θα καταβάλλουν φόρους στα κρατικά ταμεία.

Ντουμπράβκα Σούιτσα, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Δημοκρατία και τη Δημογραφία: Ένα νέο αφήγημα για το δημογραφικό πρόβλημα πρότεινε η κ. Ντουμπράβκα Σούιτσα, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Δημοκρατία και τη Δημογραφία. «Η Ευρώπη δεν είναι μια ήπειρος που γηράσκει, αλλά μια ήπειρος που ζει περισσότερο» , τόνισε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι πλέον ζούμε κατά 20 με 30 χρόνια περισσότερο. Άρα, πρόσθεσε, είμαστε πιο παραγωγικοί για περισσότερα χρόνια. Από την άλλη πλευρά, αναγνώρισε, η αίσθηση του κατεπείγοντος έχει αυξηθεί σημαντικά, καθώς οι δημογραφικές αλλαγές επηρεάζουν πολλούς κλάδους. «Αλλά δεν υπάρχει μια ενιαία λύση για όλα», σχολίασε. Επεσήμανε δε ότι στόχος είναι να υπάρξει μια σταθεροποίηση της δημογραφικής κατάστασης. Σε αυτό το πλαίσιο, εστίασε στην ανάγκη ενίσχυσης των δεξιοτήτων των νέων, στήριξης των ηλικιωμένων, αλλά και ενσωμάτωσης των νόμιμων μεταναστών, δεδομένου ότι υπάρχει σαφής έλλειψη ανθρώπινου κεφαλαίου στην Ευρώπη. Ένας άλλος τομέας, ο οποίος χρήζει παρεμβάσεων, είναι ο αγροτικός. «Πρέπει να επενδύσουμε στις αγροτικές περιοχές, οι οποίες αδειάζουν. Πρέπει να δημιουργήσουμε νέες υποδομές», εξήγησε η κ. Σούιτσα.

Σοφία Ζαχαράκη, Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας: Το επείγον των δημογραφικών πιέσεων προσπάθησε να αναδείξει η κ. Σοφία Ζαχαράκη, Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, μιλώντας για μια πρόκληση η οποία έχει ξεκινήσει από τη δεκαετία του ‘80. «Η Ελλάδα έχει μια ταχεία αύξηση στους θανάτους και δραματική μείωση στις γεννήσεις», τόνισε. Σε αυτό το πλαίσιο, επεσήμανε ότι εδώ και ένα εξάμηνο έχει ξεκινήσει η δημόσια διαβούλευση για τη συλλογή προτάσεων αντιμετώπισης του δημογραφικού, όπως είπε, με πραγματισμό. «Μιλάμε, σε πρώτη φάση, για σταθεροποίηση στο κομμάτι των γεννήσεων», υπογράμμισε, και μίλησε για action plan το οποίο θα παραδοθεί στον πρωθυπουργό στις αρχές Μαΐου. Παράλληλα, αναφέρθηκε στην εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, στην ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην εργασία, αλλά και στην ένταξη μεταναστών με νομιμότητα. «Μετά τη μεταναστευτική κρίση του 2015, έπρεπε να πετύχουμε μια ισορροπία», σχολίασε, κάνοντας λόγο για ένα δίκαιο σύστημα μετανάστευσης με ένταξη των μεταναστών και επιλογές απασχόλησης σε κλάδους, όπως η φιλοξενία και η αγροτική παραγωγή, όπου υπάρχει έλλειψη χιλιάδων εργατικών χεριών. Ταυτόχρονα, υπενθύμισε την αύξηση του προϋπολογισμού για τα voucher, τα οποία αφορούν τους βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, ενώ αναφέρθηκε και στο εγχείρημα της επιστροφής των νέων που έχουν φύγει στο εξωτερικό. Η υπουργός στάθηκε επίσης στη διαχείριση της γήρανσης, εστιάζοντας στο ζήτημα της μακροχρόνιας φροντίδας. Επιπλέον, αναφέρθηκε στις προσπάθειες αντιμετώπισης του στεγαστικού προβλήματος.

Στέφανος Χανδακάς, Μαιευτήρας-γυναικολόγος, ενδοσκοπικός χειρουργός αναπαραγωγής, Πρόεδρος ΔΣ Νοσοκομείο «ΜΗΤΕΡΑ» Ομίλου ΥΓΕΙΑ της Hellenic Healthcare Group, Ιδρυτής και Πρόεδρος της HOPEgenesis: Τα τελευταία 15 χρόνια ο ετήσιος ρυθμός των γεννήσεων στην Ελλάδα μειώθηκε κατά σχεδόν 50%, περνώντας από τις 120.000 γεννήσεις το 2010 στις 73.000 γεννήσεις το 2023, επεσήμανε ο κ. Στέφανος Χανδακάς, Μαιευτήρας-γυναικολόγος, ενδοσκοπικός χειρουργός αναπαραγωγής, Πρόεδρος ΔΣ Νοσοκομείο «ΜΗΤΕΡΑ» Ομίλου ΥΓΕΙΑ της Hellenic Healthcare Group, Ιδρυτής και Πρόεδρος της HOPEgenesis. Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα - όπως και η Ευρώπη - βρίσκεται στο χείλος μιας πολιτισμικής, πολιτικής και φυσικά οικονομικής αλλαγής η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί τα επόμενα χρόνια. Αναφερόμενος στις απαιτούμενες πολιτικές προς αυτήν την κατεύθυνση, υπογράμμισε τρεις κεντρικούς άξονες: μέτρα υποστήριξης των τοπικών κοινωνιών, αντιστροφή του brain drain που εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης και ενέργειες που θα συνδυάζουν το μεταναστευτικό με τον κατάλληλο τρόπο.

Μαρία Κεφάλα, Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας: Τους πέντε πυλώνες του εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας, το οποίο θα παρουσιαστεί την άνοιξη του 2024, περιέγραψε η κ. Μαρία Κεφάλα, Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Όπως είπε, θα εστιάζει α) στη στήριξη της οικογένειας, β) στην ενίσχυση του εργατικού δυναμικού, γ) στη διαχείριση της γήρανσης, δ) στη διασφάλιση της ποιότητας ζωής και ε) στην προώθηση της ανάπτυξης. Ο ελληνικός λαός, σημείωσε, είναι από τους πιο γερασμένους σε όλη την Ευρώπη, με την πτώση των γεννήσεων να ξεκινά από το '80. Σε αυτό το σημείο, υπενθύμισε τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για τη στήριξη των γεννήσεων, μέσω της παροχής έμμεσων και άμεσων κινήτρων, όπως το εφάπαξ επίδομα των 2.000 ευρώ, οι φορολογικές ελαφρύνσεις, ο χαμηλός συντελεστής ΦΠΑ σε βρεφικά είδη, το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους του βρεφικού γάλακτος και η αναδιαμόρφωση των γονεϊκών αδειών. Ειδική αναφορά έκανε, τέλος, στην παρέμβαση για την οικονομική στέγαση με το πρόγραμμα «Σπίτι Μου».

Κωνσταντίνα Γιαννακοπούλου, Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ: Την ανάγκη να απενεργοποιήσουμε όσο το δυνατόν πιο άμεσα τη βόμβα του δημογραφικού προβλήματος υπογράμμισε η κ. Κωνσταντίνα Γιαννακοπούλου, Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Χρειαζόμαστε, όπως είπε, ένα ολιστικό πρόγραμμα με διακομματική συναίνεση. Εστίασε στην ανάσχεση του brain drain, τονίζοντας ότι χρειάζεται να γίνουν πολλά περισσότερα. Επικεντρώθηκε επίσης στην παροχή επιπλέον διευκολύνσεων στα νέα ζευγάρια προκειμένου να τεκνοποιήσουν, στην αύξηση του κτιριακού αποθέματος της χώρας, και στην ένταξη των νόμιμων μεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Στο τελευταίο σημείο επικαλέστηκε ως θετική εμπειρία την ένταξη των Αλβανών μεταναστών, κρατώντας πάντως αποστάσεις από μια πολιτική των ανοιχτών συνόρων.

Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών στο διαΝΕΟσις: Τα στοιχεία έρευνας για την υπογεννητικότητα παρουσίασε η κ. Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών στο διαΝΕΟσις, τονίζοντας ότι η «Νούμερο 1» απειλή για την ελληνική κοινωνία αφορά το δημογραφικό. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι όλοι οι συμμετέχοντες θα ήθελαν να κάνουν περισσότερα παιδιά από αυτά που έχουν. Στο ερώτημα γιατί δεν κάνουν περισσότερα παιδιά, απέδωσαν τα αίτια στην οικονομική δυσκολία και ανασφάλεια. Η κ. Μακαντάση αναφέρθηκε επίσης στην άνιση κατανομή του πληθυσμού, καθώς το 50% ζει μόλις στο 4% της επιφάνειας της χώρας. Ειδική αναφορά έκανε και στον πραγματικά ενεργό οικονομικό πληθυσμό, ο οποίος αναμένεται να συρρικνωθεί περαιτέρω, λόγω της διαρκούς μείωσης των γεννήσεων, της μη ενσωμάτωσης των μεταναστών αλλά και των χαμηλών ποσοστών γυναικών στην αγορά εργασίας.

Αλεξάνδρα Τραγάκη, Καθηγήτρια στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο: Τις μεγάλες αλλαγές στη φύση του ίδιου του δημογραφικού προβλήματος περιέγραψε η κ. Αλεξάνδρα Τραγάκη, Καθηγήτρια στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Τα μέτρα πολιτικής, επεσήμανε, συνήθως στοχεύουν στο να θεραπεύουν τα συμπτώματα αλλά όχι τις αιτίες. «Δίνουμε επιδόματα, αλλά έχουμε τους νέους με χαμηλούς μισθούς. Δίνουμε κίνητρα στους Έλληνες του εξωτερικού να επιστρέψουν, αλλά δεν κάνουμε τίποτα γι' αυτούς που τώρα ετοιμάζονται να φύγουν», ανέφερε χαρακτηριστικά. Τα τελευταία 30 χρόνια, πρόσθεσε, είναι σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα, αλλά στην ουσία έχει αλλάξει το ίδιο το δημογραφικό πρόβλημα. «Είναι αναπόφευκτη πλέον η τάση μείωσης του πληθυσμού [...] Το δημογραφικό δεν συνοψίζεται στις μειωμένες γεννήσεις, είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί», συμπλήρωσε. Αναφέρθηκε δε στη μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα, που δεν είναι άλλη από τη διαχείριση της μακροχρόνιας φροντίδας των ηλικιωμένων, η οποία συνιστά αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης του προσδόκιμου ζωής.

Bύρων Κοτζαμάνης, καθηγητής Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με σταθερό έλλειμμα γεννήσεων έναντι θανάτων και ο πληθυσμός της θα έχει μειωθεί από μερικές εκατοντάδες έως και 1,5 εκατ. μέχρι το 2050. Στην εκτίμηση αυτή προέβη με βάση τις δημογραφικές τάσεις στη χώρα ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Βύρων Κοτζαμάνης, μιλώντας στο 3ο Συνέδριο του Economist για το Δημογραφικό, στην Αθήνα. Περιγράφοντας τις συνθήκες οι οποίες διαμορφώνουν τις τάσεις στον ελληνικό πληθυσμό, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στην «υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού σε ένα εξαιρετικά περιορισμένο τμήμα της επικράτειας» αλλά και στη «μείωση των γάμων, όπως και αύξηση των διαζυγίων και των συμφώνων συμβίωσης, με αποτέλεσμα την αλλαγή της σύνθεσης και της δομής των νοικοκυριών και των οικογενειών μέσω της ανάδυσης νέων οικογενειακών μοντέλων». Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Κοτζαμάνης μίλησε για την ανάγκη να εφαρμοστεί ένας συνδυασμός μέτρων τα οποία «θα περιορίσουν τις αμέσως επόμενες δεκαετίες την αύξηση των θανάτων, θα δημιουργήσουν ένα εξαιρετικά ευνοϊκό περιβάλλον για την απόκτηση του επιθυμητού αριθμού παιδιών από τις νεότερες γενεές, θα επιβραδύνουν σημαντικά τη μετανάστευση νέων παραγωγικών και αναπαραγωγικών ηλικιών επιτρέποντας την επιστροφή τμήματος αυτών που έχουν φύγει, θα επιτρέψουν την ενσωμάτωση και μόνιμη εγκατάσταση νέων αλλοδαπών στη χώρα μας και θα αναστρέψουν την υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού στο χώρο».

Wolfgang Fengler, Διευθύνων Σύμβουλος της World Data Lab: Το μεγάλο πρόβλημα της Ελλάδας είναι η μείωση των ανθρώπων σε ηλικία εργασίας, παρατήρησε ο Wolfgang Fengler, Διευθύνων Σύμβουλος της World Data Lab. Στο πλαίσιο αυτό, επικαλέστηκε προβλέψεις σύμφωνα με τις οποίες η χώρα θα έχει απώλεια σχεδόν μισού εκατομμυρίου εργαζομένων έως το 2040. Η Ελλάδα έχει πολλά πράγματα να κάνει προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτήν την πρόκληση, σχολίασε, τονίζοντας ότι η χώρα έχει ήδη εφαρμόσει αρκετές μεταρρυθμίσεις και έχει μάλιστα ανακηρυχθεί σε «χώρα της χρονιάς» από τον Economist. Όμως πρέπει και μπορεί να κάνει περισσότερα, συμπλήρωσε, προτείνοντας λύσεις όπως η μεγαλύτερη ενσωμάτωση μεταναστών με δεξιότητες αλλά και η αύξηση των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης. Ο ίδιος επεσήμανε ότι παγκοσμίως έως το 2050 αναμένεται μια θεαματική αύξηση όσων βρίσκονται σε ηλικία άνω των 50 ετών.

Ivanka Shalapatova, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής της Βουλγαρίας: Ως ένα πρόβλημα έκτακτης ανάγκης χαρακτήρισε το δημογραφικό ζήτημα η Ivanka Shalapatova, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής της Βουλγαρίας, η οποία υποστήριξε ότι η αντιμετώπισή του αποτελεί κορυφαία εθνική προτεραιότητα. Όπως ανέφερε, αυτήν την στιγμή η Βουλγαρία καταγράφει τρία συγκεκριμένα δημογραφικά μοντέλα, τα οποία αφορούν α) τις χαμηλές αναπαραγωγικές τάσεις, β) την επιταχυνόμενη γήρανση του πληθωρισμού και γ) την παγκόσμια μετακίνηση των ανθρώπων.Επεσήμανε δε ότι ο μεγαλύτερος αγώνας του 21ου αιώνα είναι αυτός για περισσότερο ανθρώπινο κεφάλαιο. «Μιλάμε για νέο, μορφωμένο, εξειδικευμένο και με υψηλό κίνητρο ανθρώπινο κεφάλαιο», πρόσθεσε. Η υπουργός επανέλαβε ότι η Βουλγαρία βρίσκεται σε δεινή θέση, έχοντας σοβαρό έλλειμμα σε νέους και μεγάλες ανισορροπίες στον πληθυσμό. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, μάλιστα, είναι ο χαμηλός αριθμός των ανθρώπων σε ηλικία εργασίας, οι οποίοι να μπορούν να αντικαταστήσουν όσους βγαίνουν στη σύνταξη.

Jo Etienne Abela, Υπουργός Ενεργού Γήρανσης της Μάλτας: Εν μέρει καθησυχαστικός για το δημογραφικό πρόβλημα στη Μάλτα εμφανίστηκε ο Jo Etienne Abela, Υπουργός Ενεργού Γήρανσης της χώρας, αν και αναγνώρισε ότι υπάρχει μια τάση αύξησης του πληθυσμού άνω των 65 ετών. Προς το παρόν, τόνισε, οι συντάξεις είναι επαρκείς για να κρατήσουν το σύστημα σε λειτουργία. Το προσδόκιμο ζωής θα πρέπει να συνδυάζεται με το προσδόκιμο υγιούς ζωής, σχολίασε μεταξύ άλλων. Στη συνέχεια μίλησε για την ανάγκη ενίσχυσης της στέγασης, ενσωμάτωσης των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας στη μακροπρόθεσμη φροντίδα, αλλά και εξάλειψης του ψηφιακού χάσματος μεταξύ νέων και ηλικιωμένων. Τέλος, υπογράμμισε ότι πρέπει να καταστρέψουμε την ιδέα της γήρανσης ως έννοια της μοναχικότητας, και χαρακτήρισε την άνοια ως μια από τις πιο σκληρές πραγματικότητες.

Gunnar Andersson, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης: Για τις εμπειρίες της Σουηδίας στο ζήτημα των δημογραφικών τάσεων μίλησε ο Gunnar Andersson, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης. Μεταξύ άλλων, σημείωσε ότι η αύξηση των γεννήσεων συνδέεται και με τις υποδομές οι οποίες εξασφαλίζουν την ισορροπία μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής. Αναφέρθηκε και στις μεταναστευτικές ροές, σημειώνοντας ότι μακροπρόθεσμα έχουν μικρό αντίκτυπο στις πληθυσμιακές δομές εκτός αν πρόκειται για μεγάλα μεταναστευτικά κύματα. «Οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και είναι σημαντικό ότι ζουν με περισσότερη υγεία», τόνισε, υπογραμμίζοντας ότι το υψηλό και υγιές προσδόκιμο ζωής επηρεάζει και τα έτη συνταξιοδότησης τα οποία έχουν ήδη προσαρμοστεί ανάλογα στη Σουηδία.

Μαρίνα Στέφου, Γενική Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής: Στην πρωτοβουλία της κυβέρνησης να δημιουργήσει ειδικό υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας έδωσε έμφαση στην παρουσίασή της η κ. Μαρίνα Στέφου, Γενική Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής. Ανέφερε ότι αποτέλεσε αποφασιστικό βήμα για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος και πρόσθεσε ότι η ΕΕ σκοπεύει να προτρέψει τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών να δημιουργήσουν αντίστοιχο θεσμό. Η κ. Στέφου αναφέρθηκε στον ρόλο του υπουργείου να συντονίζει δράσεις και πρωτοβουλίες δίνοντας έμφαση στις ιδιαιτερότητες κάθε περιφέρειας της χώρας με την προώθηση πολιτικών που συντείνουν στη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Παρουσίασε επίσης τα προγράμματα που προωθεί η κυβέρνηση και πολιτικές για την υπογεννητικότητα, επιδοματικές μεν συνδεδεμένες δε με τη βελτίωση της καθημερινότητας όλων των μελών της οικογένειας. Αναφέρθηκε επίσης στη διαβούλευση για το σχέδιο δράσης για το δημογραφικό που κινείται σε 5 πυλώνες: στήριξη της οικογένειας, ενίσχυση εργατικού δυναμικού, διαχείριση της γήρανσης του πληθυσμού, διασφάλιση της ποιότητας ζωής και δράσεις που συνδέουν την οικονομία με την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος.

Έλενα Ακρίτα, Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ: H κ. Έλενα Ακρίτα, Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, εντοπίζει συμφωνία από πολιτικής σκοπιάς για τις ενέργειες αναφορικά με την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος, εκτιμά ωστόσο ότι δεν είναι πραγματικά θέμα συζήτησης ότι θα πρέπει: 1) Να νομιμοποιήσουμε και να ενσωματώσουμε περισσότερους μετανάστες και 2) Να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να κάνουν όσα παιδιά θέλουν. Η μετανάστευση, σύμφωνα με την κ. Ακρίτα, αντιμετωπίζει σφοδρή αντίθεση από μεγάλα τμήματα της κοινής γνώμης σε Ελλάδα και Ευρώπη. "Δημαγωγοί της ακροδεξιάς και της κυρίαρχης κεντροδεξιάς εκμεταλλεύονται φόβους, ρατσισμό, προκαταλήψεις αλλά και δίκαια παράπονα από την αποτυχημένη ένταξη και την επιδείνωση του εισοδήματος, τις κοινωνικές υπηρεσίες, τη σταθερή και καλά αμειβόμενη απασχόληση και την αύξηση της αστικής φτώχειας ή της εγκληματικότητας", ανέφερε σχετικά για να καταλήξει χαρακτηριστικά ότι "η ξενοφοβία και ο ρατσισμός μπορεί να κερδίσουν ψήφους και εκλογές, αλλά δεν λύνουν κανένα πρόβλημα, απλώς το επιδεινώνουν".

Λόης Λαμπριανίδης, συνταξιούχος καθηγητής στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας: Στις πολιτικές που πρέπει να ασκηθούν για το δημογραφικό πρόβλημα σε συνάρτηση με τις περιφερειακές ανισότητες αναφέρθηκε ο κ. Λόης Λαμπριανίδης, συνταξιούχος καθηγητής στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Ως βασικότερο ζήτημα ανέδειξε την οικονομική αβεβαιότητα των νέων ζευγαριών και το στερεότυπο της πατρογονικής οικογένειας. Σημείωσε ωστόσο ότι πολλά μέτρα που προωθούνται θα φέρουν αλλαγές μετά από 15-20 χρόνια, προτείνοντας παρεμβάσεις που βασίζονται στην ανάπτυξη η οποία θα έχει συνάφεια με την αγορά εργασίας και ένα άλλο αναπτυξιακό υπόδειγμα. Όπως σημείωσε, παρατηρείται μείωση πληθυσμού πάνω από 10% στο 1/3 των δήμων της χώρας, με ορισμένα χωριά να εμφανίζουν πολύ μεγαλύτερη υστέρηση. Αναφέρθηκε επίσης στο θέμα της εκπαίδευσης και στην απόκλιση που παρατηρείται στις διάφορες περιοχές σημειώνοντας τη σημασία της διακράτησης ανθρώπινου δυναμικού υψηλών προσόντων που μεταναστεύουν από την επαρχία, είτε στην πρωτεύουσα είτε στο εξωτερικό. Αναφορά έκανε ο κ. Λαμπριανίδης και στην εικόνα που έχουμε στην Ελλάδα για την ύπαιθρο, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει σε άλλες χώρες της Ευρώπης, αναδεικνύοντας έτσι τη σημασία των υποδομών ώστε οι προορισμοί της υπαίθρου να γίνουν θελκτικοί.

Wolfgang Lutz, προσωρινός αναπληρωτής γενικός διευθυντής για την επιστήμη, Διεθνές Ινστιτούτο για την Ανάλυση Εφαρμοσμένων Συστημάτων, Founding Director, Κέντρο Wittgenstein για τη Δημογραφία και το Παγκόσμιο Ανθρώπινο Κεφάλαιο: H δημογραφία είναι η επιστημονική μελέτη της αλλαγής της δομής - και όχι μόνο του μεγέθους - του πληθυσμού, σύμφωνα με τον κ. Wolfgang Lutz, προσωρινό αναπληρωτή γενικό διευθυντής για την επιστήμη στο Διεθνές Ινστιτούτο για την Ανάλυση Εφαρμοσμένων Συστημάτων και Founding Director στο Κέντρο Wittgenstein για τη Δημογραφία και το Παγκόσμιο Ανθρώπινο Κεφάλαιο. Όπως εξήγησε ο κ. Lutz, κρίσιμοι είναι πλέον για τους ερευνητές δείκτες όπως ο τόπος διαμονής, η ηλικία, το φύλο και η συμμετοχή στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας. Ο ίδιος ανέπτυξε την πολυδιάστατη δημογραφική πυραμίδα στην Ελλάδα, από το 2020 με προβολή στο 2060, σημειώνοντας ότι με ένα πιο σωστό μείγμα μετανάστευσης και εκπαίδευσης του πληθυσμού θα επέλθει ισορροπία. Πρόσθεσε ότι υπάρχει μεγάλο φάσμα πληθυσμιακών πολιτικών που μπορούν να εφαρμοστούν γι' αυτόν το σκοπό και αναφέρθηκε σε σενάρια προβολής του πληθυσμού στο 2060. Στάθηκε δε στην καλή διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού στις επιχειρήσεις αλλά και στα κίνητρα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.

Γιάννης Κεφαλογιάννης, Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας: Οι δημογραφικές αδυναμίες της Ελλάδας δημιουργούν σημαντικά ζητήματα ασφαλείας, σύμφωνα με τον κ. Γιάννη Κεφαλογιάννη, Υφυπουργό Εθνικής Άμυνας. Το πρώτο είναι η πληθυσμιακή απομείωση κυρίως των νησιών, ιδίως στο Ανατολικό Αιγαίο και το δεύτερο το γεγονός ότι η μείωση του πληθυσμού και κατ’ επέκταση του εργατικού δυναμικού δεν έχει συνοδευτεί από μετάβαση σε μια οικονομία εντάσεως γνώσης και τεχνολογίας. Αναφορικά με τη γειτονική Τουρκία, σημείωσε ότι η απλή σύγκριση του συνολικού πληθυσμιακού μεγέθους δεν αρκεί, καθώς η χώρα χωρίζεται σε δύο περιοχές με μεγάλες δημογραφικές διαφορές - με τους πληθυσμούς γύρω από το Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα να έχουν δημογραφική συμπεριφορά η οποία προσομοιάζει στα ευρωπαϊκά δεδομένα. Επιπλέον, η παρουσία μεγάλων μειονοτήτων, όπως η κουρδική η οποία βρίσκεται σε σύγκρουση με το τουρκικό κράτος, συνεπάγεται γεωπολιτική αδυναμία, έστω και αν τα μέλη τους αυξάνουν τον συνολικό πληθυσμό. Ο κ. Κεφαλογιάννης κατέληξε ότι πρέπει: α) να επιμείνουμε λαμβάνοντας γενναία μέτρα για ενίσχυση των φοροαπαλλαγών, των επιδομάτων και των υποστηρικτών δομών για όσους έχουν παιδιά, β) να εστιάσουμε σε στοχευμένη μεταναστευτική πολιτική γ) να αναδείξουμε τη γεωπολιτική σημασία και να ενισχύσουμε τον ρόλο της ελληνικής διασποράς δ) να ασκήσουμε στοχευμένη περιφερειακή πολιτική με επίκεντρο την ενίσχυση του πληθυσμού των νησιών μας.

Γιώργος Πρεβελάκης, ομότιμος καθηγητής γεωγραφίας και γεωπολιτικής, Πανεπιστήμιο Panthéon-Sorbonne (Paris 1): Η Ελλάδα μπορεί να γίνει δημογραφική αντλία στα επόμενα χρόνια των μεγάλων αλλαγών στην ανθρωπογεωγραφία, σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Πρεβελάκη, ομότιμο καθηγητή γεωγραφίας και γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο Panthéon-Sorbonne (Paris 1). Αυτό, όπως είπε, είναι το θετικό σενάριο και βασίζεται στην ικανότητα της χώρας να εντάσσει μετανάστες. Πρέπει να ενισχύσουμε τη δημογραφία της χώρας μέσω της μετανάστευσης και να αναπτύξουμε τα δίκτυα της διασποράς, σύμφωνα με τον κ. Πρεβελάκη, που αναφέρθηκε σε ιστορικά παραδείγματα όπως η ελληνοποίηση 1,5 εκατομμυρίου προσφύγων από τη Μικρά Ασία, εκ των οποίων 500 χιλιάδες τουρκόφωνοι. Ως χώρα έχουμε μεγάλη ικανότητα ένταξης, τόνισε. και πρέπει να επιλέγουμε τη μετανάστευση και όχι να την υφιστάμεθα. Η χώρα, πρόσθεσε, χρειάζεται μια καλή πολιτική ένταξης και αφήγημα εθνικής ταυτότητας. Σύμφωνα με τον κ. Πρεβελάκη η πολιτική του πληθυσμού είναι ένα τεράστιο θέμα για το μέλλον σημειώνοντας ότι το ζητούμενο δεν είναι μόνο το μέγεθος - στο πλαίσιο αυτό αναφέρθηκε στην ανάπτυξη στην Κρήτη ενός Διεθνούς Κέντρου του ΟΟΣΑ για τις πληθυσμιακές αλλαγές.

Στέφανος Χανδακάς, Μαιευτήρας-γυναικολόγος, ενδοσκοπικός χειρουργός αναπαραγωγής, Πρόεδρος ΔΣ Νοσοκομείο «ΜΗΤΕΡΑ» Ομίλου ΥΓΕΙΑ της Hellenic Healthcare Group, Ιδρυτής και Πρόεδρος της HOPEgenesis: «Μέχρι πρότινος μιλούσαμε για την προοπτική ανατροπής του δημογραφικού προβλήματος. Πλέον, αυτό είναι χαμένη υπόθεση. Στόχος είναι τώρα η ελάττωση του ρυθμού μείωσης των γεννήσεων», τόνισε ο κ. Στέφανος Χανδακάς, Μαιευτήρας-γυναικολόγος, ενδοσκοπικός χειρουργός αναπαραγωγής, Πρόεδρος ΔΣ Νοσοκομείο «ΜΗΤΕΡΑ» Ομίλου ΥΓΕΙΑ της Hellenic Healthcare Group, Ιδρυτής και Πρόεδρος της HOPEgenesis. Αναφερόμενος στις δημογραφικές προβολές για την Ελλάδα, μετέφερε ότι ο πληθυσμός θα ανέλθει σε 8 εκατ. το 2070, σημειώνοντας ότι κάποια σενάρια μιλούν ακόμα και για 6,6 εκατ. Ο κ. Χανδακάς μίλησε για την ανάγκη να ληφθούν μέτρα που θα αφορούν στην ενίσχυση των τοπικών θεσμών, στη χορήγηση μακροχρόνιων και όχι αποσπασματικών οικονομικών κινήτρων, καθώς και στην επιστροφή των ανθρώπων που έφυγαν αφού πρώτα εκπαιδεύτηκαν στην Ελλάδα και τώρα πληρώνουν φόρους σε άλλες χώρες. Ο ίδιος στάθηκε στον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι θεραπείες γονιμότητας, τονίζοντας ότι παγκοσμίως το 20% των οικογενειών τις έχει ανάγκη για να κάνει παιδί.

Andreas Edel, Eκτελεστικός Γραμματέας, Population Europe: «Τα δημογραφικά μοτίβα δεν είναι τόσο συνεπή όσο νομίζαμε. Μέχρι πρότινος οι σκανδιναβικές χώρες ήταν υπόδειγμα, όμως και αυτό τώρα αλλάζει, γεγονός που καθιστά ακόμα πιο σύνθετη διαδικασία τη χάραξη δημογραφικών πολιτικών», σχολίασε ο κ. Andreas Edel, Eκτελεστικός Γραμματέας, Population Europe. Ο ίδιος μίλησε για την ανάγκη να δημιουργηθούν πλατφόρμες οι οποίες θα ωθούν τη συνεργασία πολιτικών, επιστημόνων και κοινωνικών φορέων, ώστε να κατανοηθούν τα δεδομένα κατά εθνική περίπτωση και να ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις. Σημείωσε δε ότι η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να εργαστεί πάνω στις μελλοντικές αντιλήψεις των νέων για τη δημιουργία οικογένειας.

Νικόλαος Πετρογιάννης, ειδικός εξωσωματικής γονιμοποίησης, γενικός γραμματέας, Ελληνική Μαιευτική & Γυναικολογική Εταιρεία (ΕΜΓΕ): Υπολογίζεται ότι τα υπογόνιμα ζευγάρια στην Ελλάδα είναι 250.000 με 300.000, σύμφωνα με τον κ. Νικόλαο Πετρογιάννη, ειδικό εξωσωματικής γονιμοποίησης και γενικό γραμματέα της Ελληνικής Μαιευτικής & Γυναικολογικής Εταιρείας (ΕΜΓΕ). Παρουσίασε επίσημα στοιχεία που υποβλήθηκαν στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ανθρώπινης Αναπαραγωγής (ESHRE), και δείχνουν ότι ετησίως γίνονται 30.000 κύκλοι (απόπειρες) εξωσωματικής γονιμοποίησης και γεννιούνται περίπου 5.000 παιδιά. Το 2018 πραγματοποιήθηκαν 30.871 κύκλοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην Ελλάδα και γεννήθηκαν 4.290 παιδιά, ενώ το 2019 πραγματοποιήθηκαν 29.064 κύκλοι και γεννήθηκαν 5.521 παιδιά. Ο κ. Πετρογιάννης πρόσθεσε ότι, επί του παρόντος, στη χώρα μας η πλειονότητα των κλινικών εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι ιδιωτικές και ανήκουν σε γιατρούς ή ομάδες γιατρών. Ειδικότερα, από τις 49 αδειοδοτημένες μονάδες ΙVF (εξωσωματικής γονιμοποίησης), μόνο οι 7 είναι δημόσιες. Οι 2 ανήκουν σε μεγάλους ξένους επενδυτικούς ομίλους, μία σε μεγάλο ελληνικό όμιλο και οι υπόλοιπες σε ομάδες γιατρών ή κατά πλειοψηφία σε έναν μόνο γιατρό.

Νίκος Βραχνής, αναπληρωτής καθηγητής μαιευτικής και γυναικολογίας, Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αττικόν: Στην Ελλάδα το πρώτο παιδί αντιστοιχεί στο 45% του συνολικού αριθμού γεννήσεων, σύμφωνα με τον κ. Νίκο Βραχνή, αναπληρωτή καθηγητή μαιευτικής και γυναικολογίας στο Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αττικόν. Σημείωσε ότι ο δείκτης γονιμότητας διατηρείται σε ακραία χαμηλά επίπεδα στην Ελλάδα εάν εξαιρεθούν τα παιδιά που γεννούν οι μετανάστες. Πρόσθεσε δε ότι με αύξηση των τοκετών πάνω από 1% το αποτέλεσμα είναι αύξηση του ΑΕΠ κατά 2%. Παράγοντα - κλειδί χαρακτήρισε τη μείωση του μέσου όρου ηλικίας των γυναικών που γεννούν το πρώτο παιδί - 35 έτη σήμερα. Ο κ. Βραχνής αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη περαιτέρω στήριξης των οικογενειών σε ακριτικά νησιά με υπηρεσίες τηλεϊατρικής και τηλεκαρδιοτοπογραφίας. Πρότεινε αύξηση της χρηματοδότησης αλλά και των κινήτρων όπως η άδεια που δίνεται σε μητέρες και πατέρες, που είναι μεγαλύτερη σε άλλες χώρες, και περαιτέρω στήριξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στους 5 από 4 κύκλους σήμερα, δεδομένου ότι το κόστος της εξωσωματικής είναι 4.500 ευρώ. Εξάλλου, τόνισε, αυτό που ενθαρρύνει κυρίως τα ζευγάρια να τεκνοποιήσουν είναι τα καλύτερα οικονομικά.

Ζέφη Δημαδάμα, Γενική Γραμματέας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας: Το δημογραφικό ζήτημα έχει στον πυρήνα του την έμφυλη διάσταση, σύμφωνα με την Ζέφη Δημαδάμα, Γενική Γραμματέα Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Πρέπει, όπως ανέφερε, να υποστηρίξουμε τις γυναίκες ώστε να είναι πιο δυνατές, οικονομικά ανεξάρτητες και ενταγμένες στην αγορά εργασίας ώστε να μπορούν να ισορροπήσουν την επαγγελματική με την οικογενειακή ζωή. Σύμφωνα με την κ. Δημαδάμα, αναπόφευκτα, μπαίνουν στη συζήτηση και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα. Εξήγησε δε ότι οι γυναίκες αναρωτιούνται, μεταξύ άλλων, πώς το κράτος θα τις υποστηρίξει να κάνουν το επόμενο βήμα για το δεύτερο παιδί ώστε να μπορέσουν να δουν τον εαυτό τους σε ένα τέτοιο σενάριο. Μίλησε επίσης για την ανάγκη να αντιμετωπιστούν στερεότυπα όπως ότι 'η γυναίκα είναι αυτή που πρέπει να κάνει τα πάντα'.

Gabriela Alvarez Minte, περιφερειακή σύμβουλος για θέματα φύλου, Ταμείο Ηνωμένων Εθνών για τις Πληθυσμιακές Δραστηριότητες (UNFPA): Δύο κρίσιμα ζητήματα ανέδειξε στη συζήτηση για το δημογραφικό η Gabriela Alvarez Minte, περιφερειακή σύμβουλος για θέματα φύλου στο Ταμείο Ηνωμένων Εθνών για τις Πληθυσμιακές Δραστηριότητες (UNFPA). Το πρώτο αφορά το γεγονός ότι οι αναπαραγωγικές επιλογές των ανθρώπων επηρεάζονται από ένα μείγμα οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών παραγόντων, καθώς και από προσωπικές προτιμήσεις που κινούνται σύμφωνα ή κόντρα στις ανισότητες των φύλων. Το δεύτερο έγκειται στο γεγονός ότι γίνονται προσπάθειες να πειστούν οι γυναίκες να αποκτήσουν περισσότερα παιδιά χωρίς όμως να έχουν αντιμετωπιστεί οι προκαταλήψεις και οι ανισότητες των φύλων, με αποτέλεσμα να αναδύεται κίνδυνος για τα δικαιώματά τους. Όπως ανέφερε η κ. Minte, το UNFPA, έχει αναπτύξει ένα ιδιαίτερα αυστηρό παγκόσμιο κανονιστικό πλαίσιο για τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα. Ανέφερε επίσης ως βασικό στοιχείο της ανισότητας των φύλων την οργάνωση της εργασίας σημειώνοντας ότι οι χώρες μπορούν να κάνουν πολλά για την ισότητα των φύλων και την ενίσχυση της δημογραφικής τους ανθεκτικότητας, από την εισαγωγή οικογενειακών πολιτικών που ωφελούν άνδρες και γυναίκες μέχρι την καταπολέμηση της βίας λόγω φύλου.

Βάλια Αρανίτου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου Κρήτης, Διευθύντρια Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών (ΙΝΕΜΥ): Δημογραφικό, έμφυλες ανισότητες και γυναικεία επιχειρηματικότητα επιχείρησε να συνδέσει η Βάλια Αρανίτου, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου Κρήτης και Διευθύντρια του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών (ΙΝΕΜΥ). Αναφέρθηκε στην υστέρηση της Ελλάδας τόσο ως προς τον ρυθμό μείωσης του πληθυσμού, που την κατατάσσει στην 5η θέση, όσο και ως προς τον πληθυσμό ως απόλυτο νούμερο, που την κατατάσσει 93η. Μια χώρα, όπως πρόσθεσε, χρειάζεται αύξηση πληθυσμού 2% για να διατηρεί σταθερή ανάπτυξη και η Ελλάδα έχει υποστεί πλήγμα, ειδικά τα τελευταία χρόνια με το brain drain. Ως προς τις έμφυλες ανισότητες και τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, η κ. Αρανίτου εντόπισε σημαντικές διαφορές μεταξύ φύλων, με τις γυναίκες να φέρουν δυσανάλογο βάρος. Ως αποτέλεσμα, αντιμετωπίζουν περιορισμένες πιθανότητες να γίνουν εργοδότες, με το ποσοστό γυναικών με δική τους επιχείρηση στην ΕΕ να κυμαίνεται μόλις στο 6%, γεγονός που συνεπάγεται κόστος για την ανάπτυξη και την καινοτομία. Η κ. Αρανίτου αναφέρθηκε ειδικότερα στις έμφυλες ανισότητες στην Ελλάδα με ενδεικτική την "ψαλίδα" στα ποσοστά συμμετοχής γυναικών στην πλήρη απασχόληση - 38% έναντι 54 στην Ε.Ε.

Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, Eurolife FFH Ασφαλιστική, Πρόεδρος ΔΣ της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος: «Το δημογραφικό είναι κάτι σαν τη βαρύτητα. Δεν αλλάζει το πρόβλημα αν είσαι δεξιός ή αριστερός. Πρέπει να κάνουμε κάτι τώρα, ακολουθώντας τα πρότυπα των πιο ανεπτυγμένων χωρών», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, Eurolife FFH Ασφαλιστική, Πρόεδρος ΔΣ της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος. «Ο 65χρονος Δανός ο οποίος βγαίνει στη σύνταξη έχει στην άκρη χρήματα που αντιστοιχούν σε αποταμιεύσεις 28 μηνών. Ο Έλληνας έχεις μόλις 4,7 μέρες. Ο μέσος όρος στον ΟΟΣΑ είναι 8 μήνες. Πρέπει να πάρουμε μέτρα “χθες” για αυτό το θέμα», τόνισε ο κ. Σαρρηγεωργίου, αφού παρέθεσε στοιχεία αναφορικά με την αναλογία εργαζομένων και συνταξιούχων στην Ελλάδα: «Το 1960, για κάθε έναν 65χρονο δούλευαν 9 εργαζόμενοι. Το 2020 δούλευαν μόλις τρεις και το 2080 θα δουλεύει μόλις 1,5». Αναφέρθηκε άλλωστε στις προεκτάσεις μέσα από τον τομέα της υγείας: Το 2021 οι Έλληνες ξόδεψαν συνολικά 16,7 δισ. για την υγεία. Τα 10,5 δισ. προήλθαν από το κράτος, τα 700 εκατ. από ιδιωτική ασφάλιση και τα 5,5 δισ. από δικά τους χρήματα - το διπλάσιο από αυτό που καταβάλλει ο μέσος Ευρωπαίος από την τσέπη του. «Οφείλουμε να εξετάσουμε αν επιθυμούμε να επιμείνουμε σε ένα μοντέλο όπου όλα τα δίνει το κράτος», επεσήμανε ο κ. Σαρρηγεωργίου, σημειώνοντας ότι η ιδιωτική αγορά ασφάλισης στην Ελλάδα με βάση τη συμμετοχή στο ΑΕΠ είναι από τις μικρότερες στην Ευρώπη.

Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών: «Έχουμε όλο και λιγότερους νέους, όλο και περισσότερους ηλικιωμένους. Όλο και λιγότερους εργαζόμενους, όλο και περισσότερους συνταξιούχους. Αυτό σημαίνει ότι στο πολιτικό ισοζύγιο οι συνταξιούχοι θα έχουν όλο και περισσότερη βαρύτητα από τους εργαζόμενους. Άρα θα υπάρχει όλο και μεγαλύτερη πίεση στην εκάστοτε κυβέρνηση να ευνοεί όλο και περισσότερο τις δαπάνες για τις συντάξεις και την υγεία των συνταξιούχων και να αυξάνει τη φορολογική και ασφαλιστική επιβάρυνση των εργαζομένων. Βραχυχρόνια, αυτό μπορεί να λύνει τα προβλήματα. Μακροχρόνια, όμως, θα επιδεινώνει το οικονομικό πρόβλημα, ιδίως σε μια χώρα η οποία αντιμετωπίζει και ζήτημα δημόσιου χρέους. Ταυτόχρονα, θα επιδεινώνει και το δημογραφικό ισοζύγιο καθώς περισσότεροι θα φεύγουν». Με τον τρόπο αυτόν, σαν έναν φαύλο κύκλο, περιέγραψε το δυσμενές σενάριο για την Ελλάδα ο κ. Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο πλαίσιο αυτό, μίλησε για την ανάγκη να κατευθυνθούν πόροι στην προσχολική αγωγή και βρεφονηπιακή ανάπτυξη, να δημιουργηθούν δομές και προγράμματα μακροχρόνιας φροντίδας των ηλικιωμένων, και να αξιοποιηθούν πολίτες τρίτων χωρών με αντίστοιχες παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας, το σύστημα εκπαίδευσης και το πεδίο των πολιτικών ενσωμάτωσης.

Γιάννης Καρούζος, δικηγόρος - εργατολόγος: Οι δυσμενείς συνθήκες εργασίας των γυναικών τις αποθαρρύνουν από τη δημιουργία οικογένειας καθώς υπονομεύουν τον στόχο τους για αξιοπρεπή διαβίωση, επεσήμανε ο κ. Γιάννης Καρούζος, δικηγόρος - εργατολόγος. Όπως είπε, οι γυναίκες είναι πρώτες στους δείκτες ανεργίας, μερικής απασχόλησης και χαμηλόμισθης αμοιβής. Έχουν κατά τουλάχιστον 13% χαμηλότερο μισθό από τους άνδρες και μηδενική ή περιορισμένη συμμετοχή στα Διοικητικά Συμβούλια των επιχειρήσεων. Μέρος του προβλήματος, υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο κ. Καρούζος, είναι οι επιχειρήσεις που δημιουργούν προσκόμματα στη χορήγηση της γονικής άδειας.

Μιλτιάδης Νεκτάριος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, πρόεδρος στο Ινστιτούτο Οικονομικών της Γήρανσης: Σε έλλειμμα πολιτικής βούλησης απέδωσε τις δυσμενείς προοπτικές για το συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας ο κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, πρόεδρος στο Ινστιτούτο Οικονομικών της Γήρανσης. «Κόπηκαν οι συντάξεις στη μέση επειδή το πολιτικό σύστημα δεν πήρε εγκαίρως τις απαιτούμενες αποφάσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά, μιλώντας για τις περικοπές κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης. Ο κ. Νεκτάριος τόνισε ότι περίπου το 50% των συντάξεων στην Ελλάδα πληρώνονται από το κράτος. Αναφορικά με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα το οποίο νομοθέτησε η κυβέρνηση, εκτίμησε ότι «θα ωριμάσει το 2070, επομένως δεν προλαβαίνει να λύσει το πρόβλημα». Εξ ου και διατύπωσε την πρόβλεψη για αναπόφευκτη μείωση των παροχών στο συνταξιοδοτικό μετά το 2032. Ο ίδιος παρατήρησε ότι οι Έλληνες είναι από τους πιο δυσαρεστημένους στην Ευρώπη ως χρήστες του συστήματος υγείας την ώρα που οι ιδιωτικές δαπάνες τους για υγειονομική περίθαλψη ανέρχονται σε 5,5 δισ. ετησίως. Ο κ. Νεκτάριος μίλησε για προτάσεις που έχουν υποβληθεί από ειδικούς κατά καιρούς και ωστόσο κατέληξαν χαμένες ευκαιρίες.

Νίκος Μηλαπίδης, Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης, Υπουργείο Εργασίας: «Τα ποσοστά γονιμότητας υποχωρούν διαρκώς και καμία χώρα παγκοσμίως δεν πιάνει το 2,1 - την τιμή που απαιτείται για να μείνει σταθερός ο πληθυσμός», παρατήρησε από το βήμα του Economist ο Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης στο Υπουργείο Εργασίας Νίκος Μηλαπίδης, τονίζοντας ότι η δημογραφική δύναμη της Ευρώπης περιορίζεται σαφώς. «Μέχρι το 2050 η Νιγηρία θα αποτελεί την τρίτη πληθυσμιακή δύναμη στο κόσμο ξεπερνώντας την Ευρώπη με την Ινδία να γίνεται η μεγαλύτερη χώρα σε πληθυσμό», ανέφερε χαρακτηριστικά. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Μηλαπίδης τάχθηκε υπέρ ενός πλέγματος μέτρων που θα αφορούν, μεταξύ άλλων, την αναμόρφωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και τον σχεδιασμό ολοκληρωμένων προγραμμάτων upskilling και reskilling. Επιπλέον, την ενθάρρυνση της ενεργούς γήρανσης κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησης αλλά και την αποτελεσματική ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, μίλησε για την ανάγκη μιας συντονισμένης συζήτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με την ενσωμάτωση μεταναστών με συμπληρωματικά προσόντα στο υφιστάμενο εργατικό δυναμικό, μέσω νόμιμων οδών. Σύμφωνα με το σκεπτικό του κ. Μηλαπίδη, απώτερος στόχος – ως απάντηση στις επιπτώσεις της δημογραφικής κρίσης - δεν είναι άλλος από την αύξηση των ποσοστών απασχόλησης και της παραγωγικότητας.

Edith Maat, Διευθύνουσα Σύμβουλος, Ομοσπονδία Συνταξιοδοτικών Ταμείων Ολλανδίας: «Ο ολλανδικός πληθυσμός, όπως και ο ελληνικός, γερνάει ραγδαία. Προκειμένου να διατηρήσουμε τη χρηματοοικονομική βιωσιμότητα στον πρώτο πυλώνα του συνταξιοδοτικού μας συστήματος, η ηλικία συνταξιοδότησης είναι αυτόματα συνδεδεμένη με το προσδόκιμο ζωής, γεγονός που βοηθά τα συνταξιοδοτικά ταμεία στη διαχείριση των ρίσκων που απορρέουν από τη μακροζωΐα», τόνισε η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Ομοσπονδίας Συνταξιοδοτικών Ταμείων της Ολλανδίας, Edith Maat. Αναφέρθηκε ευρύτερα στα βασικά συστατικά του συνταξιοδοτικού συστήματος στη χώρα της, ξεχωρίζοντας το τρίπτυχο: χρηματοδότηση, κάλυψη, επένδυση. «Αν θέλεις να πετύχεις καλές αποδόσεις, πάνω από τον πληθωρισμό, είναι απαραίτητο να αναλάβεις ρίσκα», ανέφερε χαρακτηριστικά, εξηγώντας ότι τα ολλανδικά συνταξιοδοτικά ταμεία μπόρεσαν να επιτύχουν τέτοιες αποδόσεις διατηρώντας ένα παγκοσμίως διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο σε διαφορετικές κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων - εισηγμένα και ιδιωτικά κεφάλαια, υποδομές, ακίνητα.

Αντωνία Χαρίτου, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής (ΕΕΠΙ): «Πολλές κυβερνήσεις έχουν εισαγάγει στοχευμένες πολιτικές για να τονώσουν άμεσα το ποσοστό των γεννήσεων. Αυτές οι πολιτικές συχνά επηρεάζουν αρνητικά την ισότητα των φύλων, την αναπαραγωγική υγεία και τα σεξουαλικά δικαιώματα και αμφισβητείται αν μπορούν να πετύχουν τους επιδιωκόμενους στόχους», παρατήρησε η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής (ΕΕΠΙ), Αντωνία Χαρίτου, προσθέτοντας σε αντιδιαστολή ότι άλλες κυβερνήσεις έχουν επικεντρωθεί σε φιλικές προς την οικογένεια πολιτικές: «εστιάζουν δηλαδή στην ευημερία των παιδιών, των οικογενειών τους και των φροντιστών τους. Η κ. Χαρίτου μίλησε για την ανάγκη συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών, τον ιδιωτικό τομέα και τις οικογένειες, ώστε να υιοθετηθούν ολιστικές πολιτικές για την υγιή και ενεργό γήρανση, τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας (π.χ. εργασία από το σπίτι, άδειες στους γονείς, υποστήριξη επαγγελματικής εξέλιξης) και του συνταξιοδοτικού συστήματος, τη φιλικότητα προς την οικογένεια, καθώς και την προώθηση των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων.