Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά στην εναρμόνιση της νομοθεσίας των κρατών μελών για να τηρούνται ομοιόμορφα οι κυρώσεις που επιβάλλονται σε κράτη όπως η Ρωσία, για παράδειγμα (αλλά όχι το Ισραήλ).

Με 543 ψήφους υπέρ, 45 κατά και 27 αποχές, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε χθες Τρίτη οδηγία, η οποία συμφωνήθηκε με τα κράτη μέλη, σχετικά με την ποινικοποίηση της παραβίασης και της καταστρατήγησης των κυρώσεων της ΕΕ. Η νομοθεσία θεσπίζει κοινό ορισμό της εγκληματικής πράξεις και ελάχιστες ποινές.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΕΚ, οι κυρώσεις της ΕΕ μπορούν να περιλαμβάνουν δέσμευση κεφαλαίων και περιουσιακών στοιχείων (συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών «κρυπτοστοιχείων»), ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, εμπάργκο όπλων και περιορισμούς της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αν και οι κυρώσεις θεσπίζονται σε επίπεδο ΕΕ, η εφαρμογή τους βασίζεται στα κράτη μέλη, στα οποία υπάρχουν διαφορετικοί ορισμοί του τι συνιστά παραβίαση των κυρώσεων, αλλά και διαφορετικές ποινές.

Η νέα νομοθεσία ορίζει ενιαίους ορισμούς για τις παραβιάσεις, συμπεριλαμβανομένης της μη δέσμευσης κεφαλαίων, της μη τήρησης ταξιδιωτικών απαγορεύσεων ή του εμπάργκο όπλων, της μεταφοράς κεφαλαίων σε πρόσωπα που υπόκεινται σε κυρώσεις ή της επιχειρηματικής δραστηριότητας με κρατικές οντότητες των χωρών που υπόκεινται σε κυρώσεις. Η παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ή νομικών συμβουλών κατά παράβαση των κυρώσεων θα καταστεί επίσης αξιόποινη πράξη.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία θα ορίζει πλέον τι συνιστά παράκαμψη των κυρώσεων και θα διασφαλίζει ότι θα θεωρείται αξιόποινη πράξη. Σχετικά παραδείγματα είναι η απόκρυψη ή η μεταφορά κεφαλαίων που θα έπρεπε να δεσμευτούν, η απόκρυψη της πραγματικής κυριότητας περιουσιακών στοιχείων και η μη αναφορά των απαραίτητων πληροφοριών. Η νομοθεσία ορίζει ότι η ανθρωπιστική βοήθεια ή η υποστήριξη βασικών ανθρώπινων αναγκών δεν θα πρέπει να θεωρούνται παραβιάσεις κυρώσεων.

Η οδηγία διασφαλίζει ότι η τιμωρία για παραβίαση και παράκαμψη των κυρώσεων είναι αποτρεπτικής φύσης, καθιστώντας τις πράξεις αυτές αξιόποινες με μέγιστη διάρκεια φυλάκισης πέντε ετών σε όλα τα κράτη μέλη. Όταν εταιρείες παραβιάζουν ή παρακάμπτουν τις κυρώσεις, οι δικαστές πρέπει να είναι σε θέση να εκδίδουν αποτρεπτικά πρόστιμα, αν και τα κράτη μέλη θα μπορούν να επιλέξουν αν ένας δικαστής μπορεί να επιβάλει μέγιστη ποινή με βάση τον παγκόσμιο ετήσιο κύκλο εργασιών της εταιρείας ή με βάση απόλυτα μέγιστα ποσά.

Επί του παρόντος, οι διαφορετικές κυρώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε «άγρα αρμόδιου δικαστηρίου» ή αλλιώς «forum shopping», δηλ. την πρακτική της αναζήτησης των κρατών μελών με το πιο αδύναμο πλαίσιο εφαρμογής των κανόνων. Η νέα νομοθεσία θα δώσει στους δικαστές σειρά μέσων για να τιμωρούν τους παραβάτες. Εκτός από τις εκ προθέσεως παραβιάσεις, το εμπόριο όπλων ή ειδών διπλής χρήσης ποινικοποιείται επίσης σε περιπτώσεις σοβαρής αμέλειας.

Μετά την ψηφοφορία, η εισηγήτρια Sophie in’t Veld (Renew, Ολλανδία) δήλωσε: «Η ρωσική εισβολή στηρίζεται από απατεώνες που παραβιάζουν τους κανόνες στην Ευρώπη. Πρέπει να συλληφθούν και το forum-shopping να σταματήσει. Χρειαζόμαστε αυτή τη νομοθεσία, διότι οι αποκλίνουσες εθνικές προσεγγίσεις έχουν δημιουργήσει αδυναμίες και κενά, η οποία θα επιτρέψει τη δήμευση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων. Το Κοινοβούλιο υιοθέτησε μια φιλόδοξη, συντονισμένη προσέγγιση και παρόλο που δεν μπορέσαμε να καλύψουμε όλα τα κενά που θέλαμε, πρόκειται για ένα θετικό αποτέλεσμα που βελτιώνει την τρέχουσα κατάσταση και δείχνει την ισχυρή στήριξή μας προς την Ουκρανία».

Η νομοθεσία απομένει να εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο, προτού καταστεί δεσμευτική. Θα τεθεί σε ισχύ είκοσι ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, μετά την οποία τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους ένα έτος για να την μεταφέρουν στην εθνική νομοθεσία.

Μετά την ψηφοφορία, στις 17:00 (ώρα Ελλάδας) την Τρίτη, η εισηγήτρια Sophie In’t Veld παραχώρησε συνέντευξη Τύπου στο Στρασβούργο για να συζητήσει τις νέες διατάξεις και να απαντήσει σε ερωτήσεις. Μπορείτε να την παρακολουθήσετε μαγνητοσκοπημένη στο Κέντρο Πολυμέσων του ΕΚ.

Η ΕΕ έχει θεσπίσει περισσότερα από 40 πακέτα κυρώσεων κατά τρίτων στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας της, πιο πρόσφατα κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή της στην Ουκρανία. Ωστόσο, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η ασυνεπής επιβολή των κυρώσεων της ΕΕ έχει υπονομεύσει την αποτελεσματικότητά τους.